Анатолій Балуценка
1054
ПРЫСЛУХОЎВАЦЦА К ДРУГIМ
Нягледзячы на розум i на веды,
Памылкi адбываюцца заўжды,
А потым цяжка дапякаюць беды,
Не ў помач i пражытыя гады.
Хадоў знайсцi не можам аптымальных,
Iмклiва мроi у тупiк вядуць,
Не ведаем мажлiвасцей рэальных,
Ды поспехi спакою не даюць.
Даём сабе вышэйшую ацэнку,
Хоць здольнасцей такiх няма у нас,
Ўспрымаем праўду, як гарох аб сценку,
Гавораць яе iншыя падчас.
Памылкi выклікаюць безлiч
шкоды,
Бо кожны, калi нават ён прафан,
Разумным вельмi хоча быць заўсёды,
Звычайна, ў сваiх мроях кожны пан.
Каб ў справах значна меней памыляцца,
Не трэба да парады быць глухiм,
Настане час, i прыйдзецца прызнацца,
Што трэба прыслухоўвацца к другiм.
7.09.1995
1055 СВАБОДА
Дасталося дзяцiнства нявабнае мне,
Быў разуты, раздзеты, галодны,
Ўсiм нялёгка прыйшлося ў Айчыннай вайне.
Ды якi быў уздым ўсенародны!
Ўсе змагалiсь, народ выбiваўся iз сiл,
Ды разбiлi фашыстскага звера,
Засталось вельмi шмат невядомых магiл,
Ды палала у лепшае вера.
Але лепей не стала, мiнаў хуткi час,
Хаця партыя шмат абяцала,
Паступова агонь спадзявання пагас,
Веры ў лепшае – як не
бывала.
З часам партыя ўсё ж зруйнавала Саюз,
I свабоды цяжар лёг на плечы,
Ды застаўся няшчасны, як быў, беларус,
Яшчэ болей з'явiлась галечы.
Мо паскудны такi дан ад Бога нам лёс?
Як жывуць у Еўропе народы!
Калькi трэба пралiць нам яшчэ горкiх слёз,
Дамагчысь каб сапраўднай свабоды?
7.09.1995
1063 ЧАМУ
КЕПСКА?
Распавядаў мне дзед, як пры цары
Зусiм някепска у сялянстве жылi,
Ён лепшага не бачыў з той пары,
Не дачакаўся i ляжыць ў магiле.
Казаў мне бацька: цяжка жыць было,
Ды лепшы час быў пры вяртаннi НЭПа,
Жыццё ў чаканнi лепшага прайшло,
Часамi не было кавалка хлеба.
Мы зведалi савецкiя часы,
Усё жыццё былi спрэс недахопы,
За выняткам асобнай каўбасы,
Жыць лепей цэлы час рабiлi спробы.
Чаму мы кепска ўсё жыццё жылi?
Чаму цярпець прыходзiлася мукi?
Ў Еўропе ўсе дастатак набылi,
Як нашы дзецi будуць жыць i ўнукi?
Мы марна знемагалi ў барацьбе,
Далей ідзем, час сустракае
горшы,
Бо не здабылi волi мы сабе,
Бо не развiлi перамогу Оршы.
9.09.1995
1066
ПРЫГОЖАЯ КАЗКА
Калi шчаслiвы i агонь ў душы гарыць,
Ды хочацца ляцець высока ў неба,
Бясконца радасна на белым свеце жыць,
Няхай гарыць, гасiць яго не трэба.
Ды дзiўны вельмi у душы шчаслiвай стан,
Даступнага для шчасця не хапае,
Заўжды здаецца, дзесьцi тоiцца падман,
Душа сабе больш ўзнёслага шукае.
Калi пакрыўдзiць цяжка тонкую душу,
Яна рэагаваць пачне iначай,
Як надта перайсцi трываласцi мяжу,
Душа ў пакутах цiха горка плача.
Душа свавольнiца не пакарыцца мне,
Яна сваiм жыццём жыве заўсёды,
Адказ дакладны даць нiяк не прамiне,
Як часам хтосьцi ёй наробiць шкоды.
Прыемна вельмi жыць, калi душа пяе,
Прыгожая хай вабiць яе казка,
Зусiм багацця не патрэбна для яе,
Пяшчота трэба сталая i ласка.
11.09.1995
1068 МIНУЛАЕ
Усё праходзiць, часам i слядоў
Нi ў рэчах, нi ў душы не пакiдае,
Збягае, нiбы плынi ручаёў,
Дым вогнiшча або сляза святая.
Тэхнiчны насуваецца прагрэс,
Зусiм нядаўна былi фаэтоны,
Ды новага магутны цiсне прэс,
Бягуць метро цудоўныя вагоны.
Але шкада ўсё ж пройдзеных дарог,
Хоць не асфальт быў, а прасёлак глейкi,
Не чутны ранкам ўжо пастушы рог,
Не чуў нiхто больш голасу жалейкi.
Усё прайшло, мiнулага шкада,
Ды ўспамiнаць яго прыемна часам,
Хаця ў прагрэса хуткая хада,
З мiнулым мы калiсьцi былi разам.
Мiнулае дае душы цяпло,
У памяцi яго мы зберагаем,
Бо звыклым вельмi доўгi час было,
Таму i настальгiю адчуваем.
12.09.1995
1076 СВЕТ
ДУШЫ
Ў душы у чалавека цэлы свет,
Душа i утварае чалавека,
Бо без душы няма людскiх прыкмет,
Жыццё ператварыцца ў шэраг здзекаў.
Раслiннае амаль жыццё iдзе,
Хоць выгляд чалавека у iстоты,
Не ведае, чаму i дзе жыве,
Жыць без душы – бясконцыя
маркоты.
Душа якая – чалавек такi:
Даць здатна яму крылы для палёту
Або вужом паўзе ва ўсе бакi,
I ад яго чакаць магчыма шкоду.
Таму душу, якую Бог дае,
Рашуча не змяняе выхаванне,
Устойлiвы iмунiтэт яе,
Яго парушыць – толькi
спадзяванне.
На выгляд мы аднолькаывя ўсе,
Ды розны свет душы прыдбалi людзi,
Каму дасць Бог душу ва ўсёй красе,
А у каго душа шчарбатай будзе.
13.09.1995
1078
АПТЫМАЛЬНАСЦЬ
Бясконца аптымальная прырода,
Яна не зробiць нежаданы ход,
А людзям, як здараецца нагода,
Пазбегнуць вельмi цяжка ўплыву мод.
Прыроды свет iснуе па законах,
Нязменныя яны мiльёны год,
Ды людзi забываюць аб мiльёнах,
Жадаюць існаваць без перашкод.
Iмкнемся пакарыць сабе прыроду,
У згодзе з ёю стала лепей жыць,
Але бясконца робiм толькi шкоду,
Дабром яе не можам даражыць.
Ды падыход пакуль не аптымальны,
Ад гвалту што у вынiку чакаць?
Адказ, вядома, просты i банальны:
Час прыгавор падпiша – памiраць.
Шмат сiл яшчэ у матухны-прыроды,
Ды шпарка шлях у небыццё бяжыць,
Патрэбна аптымальнасць мець заўсёды,
Бо без яе на свеце не пражыць.
14.09.1995
1089
УСПАМIНЫ
Успамiнаць цудоўна i прыемна,
Мiнулыя, як вiшань цвет, гады,
Бо звязаны ўспамiны неад'емна
З часамi, як быў надта малады.
Бясконца памяць робiць падарункi,
Дабро шукае, прапускае зло,
I бачацца чароўныя малюнкi
Таго, што у нябыт даўно пайшло.
Ў жыццi не толькi добрае здаралась,
Бо непрыемных шмат было часiн,
Ды праз гады ўсё кепскае змянялась,
Прыемны пра мiнулае ўспамiн.
Калi былое варушыць няспынна,
То сённяшняга больш ў жыццi няма,
Адзiныя як ў думках успамiны,
То маладосць, як цвет садоў, прайшла.
Калi душу не мучаюць ўспамiны,
Ў скарбонку хоць узрост паклаў гады,
То не пара для песнi лебядзiнай,
Для успамiнаў надта малады.
19.09.1995
1093 КАБ
СМЯЯЛАСЬ ДУША
Душа цi засмяецца, цi заплача,
Цi ў роспачы, цi ў радасцi яна,
Гарачыня у ёй, калi удача,
Цi прамярзае ад бяды да дна.
Душэўны стан дакладна паўтарае,
Як камертон, здарэннi у жыццi,
Душа выдатна дзейснасць адчувае,
Чуллiвей iнсрумента не знайсцi.
Як хораша, калi душа спявае!
Умовы трэба добрыя ствараць,
Прыемна, як нiхто не абражае,
Самому не патрэбна крыўдаваць.
Нiшто душу так моцна не ўражае,
Як здрада i абразлiвы падман,
Душа ад болю ў прыцемках блукае,
Адносiны вядуць ў нязносны стан.
Душа смяялась толькi каб заўсёды,
Пазбегнуць непрыемных каб падзей,
Шукаць натхненне лепей у прыроды,
Прыходзiць шкода толькi ад людзей.
20.09.1995
1098
ГIСТОРЫЯ НАРОДАЎ
Свет жорсткi, i няма куды падзецца,
Бо альтруiзм – як казка
для людзей,
Калi да справы пiльна прыглядзецца,
Жыццё – ланцуг
жахлiвейшых падзей.
Ў жывёльным свеце кожная жывёла
Для iншай – толькi смачная
яда.
Якая аб гармонii тут мова:
Адным харч добры, а другiм – бяда.
I чалавек без жалю душы губiць,
Жывым без ежы немагчыма жыць,
Хоць кажа: братоў меншых палка любiць
I кожным надта моцна даражыць.
Рыбалка да спадобы, паляванне,
Без жорскасцi на свеце не пражыць,
Ды знойдзецца забойцам апраўданне,
Мы створаны бязлiтаснасць тварыць.
У кожным сэрцы жорсткасць ёсць заўсёды,
Пад прыкрыццём жаданняў ды iдэй
Вайну вялi бясконца ўсе народы,
Гiсторыя – ланцуг благiх
падзей.
24.09.1995
1116 НЕ
АБЫСЦI ДОЛI
Не ведаеш, што трапiцца ў жыццi,
Сустрэнецца абрыў дзе надта стромкi,
Прыгод сабе каб дрэнных не знайсцi,
То падаслаў бы пад сябе саломкi.
Ды невядомы нам жыццёвы шлях,
I дзе бяда няўмольная чакае,
Перад бядой не адчуваеш страх,
Душа прагноз нiколi не стварае.
Ўсе варыянты цяжка падлiчыць,
Здаецца, ўсё павiнна быць выдатна,
Ды доля можа кепскае зрабiць,
Бо варыянтаў больш знаходзiць здатна.
Як напаткалась цяжкая бяда,
Трываць патрэбна, калi не смяротна,
Ўсё пройдзе, як вясновая вада,
Хоць ў першы момант на душы маркотна.
Як не лiчы i як не выбiрай,
Ды нельга ўсё наперад знаць нiколi,
Здарылась нежаданае – трывай,
Не абысцi нiяк уласнай долi.
8.10.1995
1120
НАЙЛЕПШЫ СТАН
Бясконца не бушуюць ў моры хвалi,
Сцiхае вецер, штыль пануе ўраз,
Бо хвалi ўжо сваё адбушавалi,
На свой круг ўсё
вяртаецца праз час.
Бо стан любы працяглы, ды не вечны,
Спакой за бурай след заўжды чакаць,
Сканчаецца перыяд небяспечны,
Каб сiл на новы нацiск назбiраць.
Так i ў душы: пачуццi то вiруюць
Цi настае ўраз цiша i спакой,
То ў нагароду радасць падаруюць,
То адгукнуцца горкаю бядой.
Хвалюе радасць i хвалюе гора,
Душы спакою хочацца заўжды,
Жыццёвае бушуе вечна мора
I коцiць хвалi шчасця цi бяды.
Як прыйдзе штыль, душа адпачывае,
Бо для яе спакой – найлепшы стан,
Ды не надоўга: вецер павявае,
Мацнее, пачынаецца ўраган.
10.10.1995
1122 БАБIНА
ЛЕТА
Мець лета добра восенню заўсёды,
Калi пранеслiсь птушкай халады,
Чароўны падарунак ад прыроды
Даецца позняй восенню заўжды.
Завецца лета бабiным чагосьцi,
Яно – нiбы другая
маладосць,
З'яўляецца на час кароткi ў госцi,
На восень трохi каб паменьшыць злосць.
Ды ноччу халады, хоць ўдзень i лета,
Кладзецца ранкам ў поплавах туман,
Але цяплом яшчэ душа сагрэта,
Хоць лета – неапраўданы
падман.
Да восенi хутчэй каб прывыкалi,
Хоць непагадзь дадасць душэўных
ран,
Ды восень крочыць, бо яе чакалi,
I холад будзе, як звычайны стан.
Ўраз лета, сэрцу любае, праходзiць,
Цяпла у лета бабiна няма,
Хаця цяпло яно на час прыводзiць,
Няўмольна наблiжаецца зiма.
11.10.1995
1131 ВЫБРАЛА
ДОЛЯ
Невядома, што доля гатуе,
I наступны якi будзе крок?
Будзе лiтасцiвай, пашкадуе
Цi дасць горкi жыццёвы урок?
Мы ад долi бясконца залежым,
А яна незалежна заўжды,
Яе дзею нiяк не абмежым,
I вядзе яна нас праз гады.
Часам радасна нам усмiхнецца,
Хоць не просiш, яна здатна даць,
Або горка над намi смяецца
I апошняе хоча забраць.
Нiкуды не схавацца ад долi,
Хоць здаецца магчымым падчас,
Выбiраць мы не здатны нiколi,
Бо раней доля выбрала нас.
Не патрэбна таму хвалявацца,
Бо iнакш немажлiва зрабiць,
Шукаць iншай не трэба старацца,
Неабходна сваю палюбiць.
16.10.1995
1135 РОЗНЫ
ШЛЯХ
Туман над поплавам, як вата,
Не бачны нават i стагi,
I на душы халаднавата,
Бо на яе лёг цень тугi.
Тугi ўжо аб мiнулым леце,
Бо хутка, ўраз яно прайшло,
Як добра, калi сонца свецiць,
Душы кранаецца цяпло.
Было дзён радасных багата,
Ды ўсё мiнае у жыццi,
Ёсць буднi, а не толькi свята,
Патрэбна розны шлях прайсцi.
На iм не раскiданы ружы,
Хоць яны здатны укалоць,
Але, калi душою дужы,
Нягоды вытрымае плоць.
Туман над поплавам, ды годзе,
Ў душу пускаць не трэба слёз,
Не выключыць, што пры нагодзе
Спаткае холад i мароз.
19.10.1995
1142
ЗАХАВАЦЬ ПАМЯЦЬ
Я ўспамiнаю аб нябожчыках, не плачу,
Яны жывыя для мяне заўжды,
Ў жыццi не кожны з маiх блiзкiх меў удачу,
Ды скончылiсь ўжо iхнiя гады.
Я з iмi часта на самоце размаўляю,
Ёсць ўражанне, што ўсе яны жывуць,
Пакуль ўспамiны аб iх памяць зберагае,
Нябожчыкi нiколi не памруць.
Свет вельмi жорсткi, i смерць кожнага чакае,
Бо доля свая кожнаму дана,
Хаця нябожчык, ды як памяць не знiкае,
Не выпiў кубак гора ён да дна.
Калi нябожчыка нярэдка ўспамiнаюць
I разважаюць, як бы ён зрабiў,
Хоць ён памёр, але яго кахаюць,
Нябожчык у жыццi шчаслiвы быў.
Калi жывеш, бясспрэчна, трэба намагацца,
Не рэчы непатрэбныя збiраць,
Патрэбна толькi ўсё сваё жыццё старацца,
Каб памяць ў iншых сэрцах захаваць.
24.10.1995
1146 ЗОРКI I НОЧ
Ноч чорнаю была, свяцiлi зоркi,
Здавалась, лепей ў свеце iх няма,
Як дзень прыйшоў, застаўся прысмак горкi,
Яскравым зоркам верылi дарма.
Бо ранкам зоркi вабныя не бачны,
Душу крануў бязлiтасны падман,
Хоць ноччу зоркi былi вельмi значны,
Прайшоў iх час, i сплылi, як туман.
Бо семдзесят гадоў вакол свяцiлi,
Лiчылi, што яны правадыры,
Таму, што самастойнасць мы згубiлi,
Яны былi для нас павадыры.
Чым ноч цямней, яскравей зоркi ў небе,
Ноч доўгая, ды золак надышоў,
Прайшла пара у зоркавай патрэбе,
Але народ iнакшую знайшоў.
Прайшла пара пустых аўтарытэтаў,
Ды не для ўсiх жыццё дало урок:
Жадаем зноў краiну мець саветаў,
У ноч да зорак робiм першы крок.
25.10.1995
1148 ЛЕПШ
ПАМАЎЧАЦЬ
Спакой душы, якое дзiва!
Яго прыемна адчуваць,
Калi спакой душа набыла,
Яго не хочацца страчаць.
Бо з iм душа адпачывае
Ад хваляванняў i турбот,
Ад прыгажосцi заспявае,
Бо для яе няма нягод.
Душы мець стрэсаў не ахвота,
Бо дрэнна ёй ад барацьбы,
Прыемней нават адзiнота,
Не зведаць цяжкай каб журбы.
Дзе б не быў, ў транспарце цi краме,
I не паспееш зрабiць крок,
Цябе зняважаць, нiбы ў драме,
Нахабства правядуць урок.
Спакой душы каб забяспечыць,
Ў кантакты лепей не ўступаць,
Душу сваю каб не знявечыць,
Лепш памяркоўна памаўчаць.
27.10.1995
1156 ЦI
БУДУЦЬ ПАВАЖАЦЬ?
Саромiцца не трэба цела,
Бо нас стварыў такiмi Бог,
А вось душа каб зiхацела,
I Ён зрабiць нiяк не мог.
Упершыню стварыў Адама
I запавет даў: «Не грашы!»
Ды адбылася наша драма:
Чорт пасялiўся у душы.
Душы саромiцца патрэбна,
Што робiць iншым неспакой,
Паводзiм мы сябе ганебна.
Як можна жыць з душой такой?
Другiх людзей не паважаем,
Павагi вымагаць дарма,
Бясконца годнасць прынiжаем,
Як шчодрасцi ў душы няма.
За сябра д'ябла калi маеш,
Зусiм не след дабра чакаць,
Калi другiх не паважаеш,
Цябе не будуць паважаць.
30.10.1995
1166 УЛАСНЫЯ
КАРАБЛI
Жыццёвы карабель у бурным моры,
Калi плыве паўз скалы – быць бядзе,
Як добры курс не знойдзены ў прасторы,
Як кепскi капiтан яго вядзе.
Каб карабель трагедыi не зведаў,
Не сесцi каб на рыфы цi на мель,
Павiнен капiтан мець шэраг ведаў,
Адсутнiчаць заўжды павiнен хмель.
Нiколi карабель не прыйдзе ў гавань,
Калi не той кiрунак яму дан,
Як ведаў ў навiгацыi замала
Або як будзе п'яны капiтан.
Але ў краiне з ўладаю саветаў
Кiраўнiкамi п'янiцы былi,
Сябе не марнавалi грузам ведаў,
Таму ў тупiк краiну завялi.
I карабель на дно пайшоў, не шкода,
Нiколi б ў сваю гавань не дайшлi.
Цi змогуць ўсе савецкiя народы
Уласныя цяпер мець караблi?
1.11.1995
1179 НЕ
ЗАРАСТАЦЬ БЫЛЛЁМ
Iду я сцежкамi ўспамiнаў у былое,
Яно заўжды, як шматсэрыйнае кiно,
Мiнулае маё для сэрца дарагое,
Не парасло яшчэ быллём ў душы яно.
Малюнкi многiя у памяцi страчаеш,
Але падзеi – не галоўнае ў
жыццi,
Душу ўспамiнам цёплым саграваеш,
Як збераглiсь з часоў далёкiх пачуццi.
Прыемна ўспамiнаць юнацтва i маленства,
Жыцця цудоўныя цiкавыя гады,
Ды часу хуткага няўмольнае шаленства
Ў нябыт адкiнула ужо iх назаўжды.
Гады дзяцiнства i юнацтва дарагiя,
Пасляваенны i ваенны цяжкi час,
Гады галодныя былi, гады благiя,
Ды ўспамiнаць аб iх запал ў душы не згас.
Таму хаджу у думках сцежкамi дзяцiнства,
Салодка вельмi мне юнацтва ўспамiнаць,
Бо у мiнулымi i у будучым – адзiнства,
Быллём былое не павiнна зарастаць.
11.11.1995
1204 ДЗЕЛIЦЬ
СЛУШНА
Здаецца выпадковым ўсё ў жыццi,
Не будзе выпадковасцей нiколi,
Павiнна немiнучае прыйсцi,
Бо кожны пад уладай сваёй долi.
А долю вызначае толькi Бог,
Яна ў жыццi – адзiная
дарога,
Змянiць яе яшчэ нiхто не змог,
Не зменiцца нiколi, што ад Бога.
Бог долю вызначае назаўжды,
I больш яе нiколi не змяняе,
Дае Ён ў меру шчасця i бяды,
Таму жыццё нас рознае чакае.
Бясконца Бога просяць болей даць,
Нiколi меней не жадаюць людзi,
Малiтвы бескарысна прамаўляць,
К таму, што ёсць, дадатку ўжо не будзе.
Нiчога выпадковага няма,
Заўсёды воля Бога непарушна,
Прасiць не трэба многа, ўсё дарма,
Бо долi Бог адразу дзелiць слушна.
20.11.1995
1208 ЧАМУ?
У кожнага ёсць добрыя намеры,
Як людзi толькi пачынаюць жыць,
У iншых душах чарнаты без меры.
Адкуль жа удаецца зло набыць?
Каб ад жыцця мець толькi асалоду,
Лепш любых палка песцiць i кахаць,
Прыносяць людзi гора, здзекi, шкоду,
Калi бязглузда прагнуць забiваць.
Няма сумлення або ў Бога веры?
Як можна жыць з душой такою злой?
Няпраўду кажуць: «Людзi – нiбы зверы»,
Iх спрэчкi не сканчаюцца вайной.
Незразумела, як паводзяць людзi,
Чаму заўсёды сiла – наш кумiр?
Мо з часам дабрыню душа набудзе,
Каб вабiў толькi моцны сталы мiр?
Чаму заўжды хапаемся за зброю?
Так павялось з далёкай даўнiны.
Чаму не хочам мiру i спакою?
Чаму жадаем гора i вайны?
21.11.1995
1224
ПЕРАМОГА НАД САБОЙ
Здабыць як перамогу над сабой?
Цяжэйшага няма ў жыццi нiчога,
Калi душа i цела вядуць бой,
Жаданая не прыйдзе перамога.
Бо рэдка, калi цела i душа
У еднасцi знаходзяцца заўсёды,
Часцей мiж iмi цягнецца мяжа,
Якая i стварае перашкоды.
Сябе надзейна каб абаранiць,
Празмернасцi душа не дазваляе,
Хоць кажуць часам, што душа гарыць,
Ды цела на пакуту падбiвае.
Як цела у залежнасць пападзе,
Сваю душу паслухаць не жадае,
Вароты адчыняй хутчэй бядзе,
Не ўратавацца, i душа сканае.
Пакуль душа свой голас падае,
Яе паслухаць – прыйдзе
перамога,
Хто не захоча голас чуць яе,
Не дасць яму карысцi дапамога.
28.11.1995
1227 ШЫРОКАЯ
ПЛЫНЬ
Аб тым я не шкадую, што здарылась,
Бо доля – плынь, а я па ёй
плыву,
Чаму належыць, тое i адбылась.
Што попел пасыпаць на галаву?
Мiнулае змянiць не ў стане сiла,
Бо плынь жыцця нiяк не павярнуць,
Ў вiрах яна магутна закруцiла,
Змагацца з ёй – бясспрэчна, патануць.
У рэчышча жыцця ёсць павароты,
I плынь не будзе цэлы час круцiць,
Абавязкова скончацца маркоты,
I зноўку плынь шырокай можа быць.
На шчасце стала трэба спадзявацца,
Бо рэкi выгiбаюцца заўжды,
I прыйдзе час не плакаць, а смяяцца,
Бо стане з чыстай рэчанька вады.
Не будзе болей гора i ў памiне,
Захоча радасць доля дараваць,
Лепш пачакаць сваёй шырокай плынi,
Не трэба аб мiнулым шкадаваць.
29.11.1995
1233
АРЫГIНАЛЬНАСЦЬ ДОЛI
Ўсе людзi розныя, iнакшыя iх долi,
У кожнага уласная, свая,
Не паўтараюцца яны нi ў кiм нiколi,
Ды iмi напаўняецца Зямля.
Жыццё такiм, як ёсць, было i далей будзе,
Ды долi вельмi розныя заўжды,
Бо адразнялiсь мiж сабою моцна людзi:
Хто быў стары, хто надта малады,
Хто жыў на поўначы, а хто на цёплым поўднi,
I адразняў людзей заўсёды пол,
Хто непрыножы надта быў, а хто чароўны,
Халодны хто, каго пякла любоў.
Хоць доля розная, але усе адзнакi,
З якiх складаецца у еднасцi яна,
Заўсёды здатны паўтарыць ў жыццi ўсялякi,
Вядомы кожны элемент здаўна.
Сум i тугу, боль, шчасце, радасць i маркоты –
Ўсё можа доля кожная набыць,
Шмат розных дзiўных рыс, яны – ў матыве ноты,
Арыгiнальнай доля здатна быць.
30.11.1995
1239 НЕ ТАК
Iлжэнавуку непагана мець,
Нiколi к праўдзе не iмкнуцца людзi,
Дакладна не жадаюць зразумець,
Было што, зараз ёсць i потым будзе.
Цяпер так ёсць, i так было даўно,
Адзiнкi шлях да праўды церабiлi,
Як Галiлей, Капернiк i Бруно,
За праўду iх на вогнiшчах палiлi.
Не хочуць людзi новае прымаць,
Ды вынаходцу палка клiча мара,
Працягла не жадалi прызнаваць
Варочанне Зямлi i форму шара.
Што зараз людзi iншыя – не так,
Няпраўда да спадобы iм, сказаў бы,
Бо чалавек павiнен быць прасцяк,
Каб верыць, што паходзiм мы ад малпы.
Зусiм не так стваралася жыццё,
Прыйшла пара, каб высветлiць праблему,
Бо шлях iнакшы мела развiццё.
Якi? Аб гэтым напiсаў паэму.
4.12.1995
1240
РАЗМЫТАЯ МАРАЛЬ
Няма рэцэпта, як шчаслiвай быць,
Па-свойму шчасце кожная ўяўляе,
Але ў яго фундаменце ляжыць
Мараль заўсёды годная людская.
Бяда, як размываецца мараль,
Бо шчасце амаральным быць не можа,
Працэс размыву доўжыцца, на жаль.
Ў дзяцiнстве як кахаюцца прыгожа!
Страчаецца маралi мудры сэнс,
Ў сучаснасцi не цэнiцца цнатлiвасць,
Прыцягвае чамусьцi голы секс,
I стала не дарэчы ганарлiвасць.
Як цела цераз многа рук прайшло,
Душа пяшчотна ўжо не пакахае,
Размытая мараль для лёсу – зло,
З такой мараллю шчасце не чакае.
Абавязкова шчасце каб спаткаць,
Бо кожнай быць шчаслiваю ахвота,
Мараль людскую трэба паважаць,
Заўжды павiнна быць ў пашане цнота.
4.12.1995
1259 ШУКАЕ
ЛЕПШАГА
Як цуд, бясконца вабiць край далёкi,
Здаецца, шмат цiкавых ў iм падзей,
Адкрыецца вакол абсяг шырокi,
Жыццё там – мёд, багата
саладзей.
Ў чужых руках бывае болей булка,
Але сваёю трэба даражыць,
За морам i маленькая рачулка
Ракой здаецца, хваля ў ёй бяжыць.
Хоць без агню i не бывае дыму,
Ды аб чужых краях чаго тужыць?
Зрабiць багатай трэба нам Радзiму,
Таксама годна каб маглi мы жыць.
Замежныя даброты вельмi вабяць,
Ды ўсе на iх паехаць не маглi,
Жыццё не хутка будзе лепей, мабыць,
Ды жыць прыемней на сваёй зямлi.
Хоць выйсця пакуль добрага не
бачна,
Мо жабракамi будзем мы павек?
Хто едзе, тых карыць не трэба значна,
Бо лепшага шукае чалавек.
12.12.1995
1274 НОВЫ
1995
Прайшоў яшчэ адзiн няўдалы год,
Дзесяты год пасля перабудовы,
Ды лепей жыць цяпер не стаў народ,
Не скiнуў з сябе цяжкiя аковы.
Краiна незалежная даўно,
Знайсцi не можам шлях свой разумнейшы,
Жывем мы, нiбы ў казцы ўсё раўно:
Наступны год становiцца страшнейшы.
Ў жыццi сустрэць прыйшлося шмат нягод,
Нялёгкае яно было вякамi,
I зноў цяпер няшчасны мой народ,
Амаль усiх зрабiлi жабракамi.
Прыходзiць дзевяноста шосты год,
Не бачна выйсця i няма надзеi,
Парабавалi ўласны свой народ
Саноўныя злачынцы i зладзеi.
Мiнула паўстагоддзя ад вайны,
Жывем мы зараз нiбы ў сорак пятым,
Няўжо з сябе не скiнем кайданы,
I далей будзе лёс для нас праклятым?
16.12.1995
1278 АДЗIНЫ
АДКАЗ
Не трэба свабода, навошта яна?
Хачу падуладнай я долi,
Бо зведаў прывабнасць свбоды спаўна,
Яна больш не трэба нiколi.
У сэрца, нарэшце, каханне прыйшло,
I страцiць яго вельмi шкода,
Раней ў жыццi волi даволi было,
Далей мне навошта свабода?
Каб шчасце сямейнае нам захаваць,
Ў палон табе сам я здаюся,
Свабоды нiколi не буду шукаць,
Без волi ў жыццi абыдуся.
Свой лёс асабiста магчыма рашаць:
Прывабней палон цi свабода?
Агульны адзiны адказ трэба даць,
Як справа аб волi народа:
Заўсёды свабода! Нiколi палон!
Свабода даецца ад Бога,
Навошта народам даваў волю Ён?
Не трэба ў няволi нiчога.
17.12.1995
1292 ПАКУЛЬ
МАЎЧЫЦЬ
Як хтосьцi пападзе у кут глухi,
З яго ён выйдзе, трапiцца нагода,
Бяда, калi спаткае лёс такi
Бадай што ўсiх, амаль ўсяго народа.
Чаму у нас такi ганебны стан,
Хоць маем незалежную дзяржаву?
На сэрцы у народа безлiч ран,
Як нам стварыць сваёй краiне славу?
Бо жабраком цяпер народ наш стаў,
Чаму бяда сустрэлась стала з намi?
Кiраўнiкi набылi капiтал,
Таварышы зрабiлiся панамi.
Пакралi ўсё народнае дабро,
I на народ надзелi зноўку путы,
Зла чыняць болей, чым палiтбюро,
Сабе багацце – для людзей
пакуты.
Няўжо павек застацца можа так?
Адказу адназначнага не маю,
Народ трывае, хоць амаль жабрак,
Пакуль маўчыць, трыванне не без краю.
23.12.2003
1299 УДАЧА
Ў жыццi удача кожнага чакае,
Але яе знайсцi не кожны змог,
Ды добра, калi лёс абярагае,
Вядзе ад перамог да перамог.
Няпроста адшукаць сваю удачу,
Занадта непрыкметная яна,
Ды правiльна калi рашыць задачу,
Жаданым стане хiсткi лёс спаўна.
Дае лёс часам поўную свабоду,
Але бясконца цяжкi той урок.
Цi знойдзеш шчасце, або толькi шкоду,
Як зробiш ў невядомасць першы крок?
Змянiць няпроста звыклы тэмп бягучы,
Пужае невядомасць у жыццi,
Не робяць да удачы крок рашучы,
Лепш старай каляiнаю прайсцi.
Ды вабiць невядомая дарога,
I на яе так хочацца ступiць!
Iначай i не зменiцца нiчога,
А пойдзеш – мо удача там
ляжыць?
27.12.1995
1301 АСОБНЫ
ЛЁС
Якая безлiч у жыццi дарог!
Якую выбраць, па якой падацца?
Было б так добра, калi б ведаць мог,
Дзе можна з лепшай доляю спаткацца.
Ды загадзя не ведаеш свой лёс,
I выбраць цяжка правiльна дарогу,
Вакол iснуе вельмi шмат пагроз,
Вядомы шлях наперад толькі Богу.
Для кожнага лёс ў будучыне – змрок,
Дакладна не пазнаць яго нiколi,
Наступны невядомы нават крок,
Ў залежнасцi знаходзiшся ад долi.
Таму хай долi плынь заўжды нясе,
Абмежаная моцна берагамi,
Плыць па жыццю патрэбна, як усе,
Iсцi працераблённымi шляхамi.
Не трэба намагаца i шукаць
Свой лёс, агульнай плынi не падобны,
Лёс здатны варыянты выбiраць,
Сустрэне толькi зрэдку лёс асобны.
30.12.1995
1311
ЖЫЦЦЁВЫЯ ДАРОГI
Бяжыць ўдалечыню жыццёвы шлях,
I невядома, што на iм чакае.
Здарыцца што калi, i дзе, i як,
Цi доля будзе добрая, цi злая?
Спаткаю сваё шчасце у жыццi,
Цi будзе яго мала або многа,
Хутчэй як долю любую знайсцi?
Наперад не пазнаць зусiм нiчога.
Таму жыццёвы шлях няхай бяжыць,
Пазнаць куды, не трэба намагацца,
Сягонняшнiм патрэбна толькi жыць,
Было яно каб светлае, старацца.
Бо невядомы долi паварот,
Цi шчасце дасць, цi ад яго адсуне,
Цi радасць прынясе, цi шмат маркот?
З капрызам доля, як усе красунi.
На долю бескарысна наракаць,
Яна ўсяго дае ў жыццi хоць трохi,
Даруе шчасце, гора здатна даць,
Няроўныя жыццёвыя дарогi.
3.01.1996
1320 БУДЗЕМ
РАБАМI
Хай лепей будзе горш, але заўсёды
Сваю свабоду трэба зберагаць,
Бо чалавек не можа без свабоды,
Iнакш рабом патрэбна яму стаць.
Жывуць свабодна многiя народы,
Здабылi саю волю ў барацьбе,
Мы не жадаем дармавой свабоды,
Ярмо пакуты выбралi сабе.
Няўжо няшчаснай будзе наша доля?
За рэферэндум горка аж да слёз,
Няўжо не будзем вольнымi нiколi?
Няўжо для нас прыемны рабскi лёс?
Сабе сцяг зноўку сталiнскi вярнулi
I пажадалi мець савецкi герб,
Спiну дарма мы пры саветах гнулi,
Зноў молат сабе выбралi i серп.
Калгасныя упарта вабяць гонi,
Забылi ўжо прыгонныя гады,
Адмовiлiсь ад Сцяга i Пагонi,
Далей рабамi будзем назаўжды.
7.01.1996
1324
БЕЗДУХОЎНАСЦЬ
Адкуль у душах столькi чарнаты?
I дзе яе набралi толькi людзi?
Як iснаваць з адзнакаю бяды?
Цi чорная душа святло набудзе?
Адкуль у душах пасялiлась зло?
Чаму з'явiлась сёння бездухоўнасць?
Народ што ў стан жахлiвы прывяло?
Дзе знiкла к мiласэрнасцi гатоўнасць?
Лiчылi атрымаць вялiкi толк,
Калi народ савецкi утваралi,
Але адзiн другому – нiбы воўк,
Працяглы час духоўнасць разбуралi.
З народам не лiчылiся заўжды,
Як рысы яму новыя шукалi,
Таму i ў душах столькi чарнаты,
Бо атэiзм бязбожны ўкаранялi.
Жаданую духоўнасць як вярнуць?
Каб кожны мiласэрным мог стаць зноўку,
Ад зносiн радасць вабную адчуць,
I не глядзець на свет падобна воўку.
9.01.1996
1329 БЫЦЬ
САБОЙ
Нiкому не ўдаецца i нiколi
Сябе самiм сабою адчуваць,
Мы ўсё жыццё iграем толькi ролi,
Глыбей каб iснасць ад людзей схаваць.
Мы ўсе ў жыццi – вялiкiя
артысты,
Не тое, што у думках гаварым,
I льецца голас часта там срабрысты,
Адказ дзе словам трэба даць благiм.
I называем часам пекла
раем,
Бо, нiбы п'еса, наша ўсё жыццё,
Рабiць патрэбна так, як не жадаем,
Ахвярай нават робiм пачуццё.
Чаму так адбываецца заўсёды,
Што трэба цяжка цэлы час трываць?
Бо як залежны, i няма свабоды,
Каб жыць, заўжды прыходзiцца iграць.
Абрыд тэатр, акцёрства, п'есы, ролi,
Сябе каб чалавекам адчуваць,
То дастаткова мець даволi волi,
Сабой каб быць i ролi не iграць.
12.01.1996
1333 ЦЯЖКАЯ
ПРАЦА
Малатабоец не стане паэтам:
Рукi ад молата цяжка гудуць,
Ўздымам натхнення душа не сагрэта,
Думкi нiяк ў галаву не iдуць.
Моцна стамляе фiзiчная праца,
З целам прыгнёт адчувае душа,
Ў стомленым стане, як нават старацца,
Не напiсаць i малога верша.
Тонкасць пачуццяў душу пакiдае,
Цяжка, праз меру, калi працаваць.
Як кастылi на пуцях забiвае,
Можа жанчына пяшчотна кахаць?
Цяжкая праца душу прыгнятае,
Бо перагрузка для цела – як здзек,
Песню вясёлую не заспявае
Стрмлены працаю ў край чалавек.
Каб душа радасна зазiхацела,
I захацелася песнi спяваць,
Трэба бадзёрай душу мець i цела,
I чалавекам сябе адчуваць.
15.01.1996
1338 КЕЛIХ ЦЯРПЕННЯ
Келiх цярпення, якi ты?
Доля трываць нам дана,
Слёзы ў яго ўжо налiты,
Ды не закрылi i дна.
Слёзы цярпення збягаюць,
Ды не напоўняць яго,
Выпрабаваннi чакаюць,
Шкода народа майго.
Можа той келiх дзiравы?
Слёз колькi можна нам лiць?
Як нам прайсцi ўсе навалы?
Сэрца ад суму балiць.
Ўсе жабракамi мы сталi,
Верыўшы ў час залаты,
Наша дабро разакралi
Тлустыя вельмi каты.
Слёз поўны келiх нальецца,
Кроплi на грунт збягуць ўраз,
Доля над намi смяецца.
Колькi ж цярпення у нас!
19.01.1996
1339 IМКНЕННЕ ДА ЎЛАДЫ
Пасыпана поплам дарога да ўлады,
Яе да канца каб прайсцi,
Грахоў нарабiць трэба вельмi багата,
Бо ўлады без iх не знайсцi.
Калi без грахоў ўладу мець будзе спроба,
То хутка сканчаеца шлях,
Iмкненне да ўлады – як быццам хвароба,
Агеньчыкi скачуць ў вачах.
Як здатны грашыць, каб да ўлады дарвацца,
Яе можна хутка здабыць.
Ды позiркам з iншымi як сустракацца?
Сумленне патрэбна зганьбiць.
Таму маем клопат заўжды ад улады,
Сумленны не пойдзе туды,
Там тыя збiраюцца, хто мае вады,
Дурыць могуць iншых заўжды.
Няма для ганебных прыемней прынады,
Таму iм улада дана,
Хапугi збiраюцца i казнакрады,
Апiсана як ў Шчэдрына.
19.01.1996
1363 УЖО
ДОСЫЦЬ!
Толькi страты, адны толькi страты,
У пакутах i жаху наш век,
Ён на войны занадта багаты,
Цяжка стогне ад iх чалавек.
Хутка скончыцца тысячагоддзе,
Iдуць войны бясконцыя зноў,
Зброяй бразгаюць ў кожнай нагодзе,
Век бягучы – не лепшы з вякоў.
Нарабiлi ўжо войны шмат шкоды,
Невядома, чыя ў iх вiна?
Ды бясконца ваююць народы,
Сталай звычкаю стала вайна.
Не iначай, як ўсе звар`яцелi,
Мо апомнiцца, ўрэшце, пара,
Каб гарматы бядой не грымелi,
Лепш чынiць людзям болей дабра.
Хопiць боек, пара супынiцца,
Мiру – «Так!», войнам
жудасным – «Не!»,
Свету годнасцю лепш ганарыцца,
Калi скажа: «Ўжо досыць!» вайне.
31.01.1996
1364 КАГО
ВЫБIРАЕМ?
Каму зусiм Бог розуму не даў,
Той здатны пачынаць вайны пажары,
А як вайну ўжо сапраўды пачаў,
Не мучыюць крывавыя ахвяры.
Не ведае што робiць? Проста смех!
Свядома робiць жорскае глумленне,
I на душу бярэ цяжэйшы грэх,
Бо страцiў розум, разам з iм сумленне.
Iснуе у палiтыкаў душа?
Адкуль у ёй грахi рабiць iмкненне?
Як ёсць яна – не коштуе
граша,
Замест душы ў грудзях у iх каменне.
Народы мiралюбныя заўжды,
Хто мае ўладу, той бясконца правы,
Як лiдэр жорсткi, будзе шмат бяды,
Бо выбiрае хiбны шлях крывавы.
Ды вiнаваты ў бядзе народ,
Ён сам умовы для вайны стварае,
Хоць бачна: кандыдат быў iдыёт,
Ўсё роўна прэзiдэнтам выбiрае.
31.01.1996
1365
ГРАМАДСКАЯ СВЯДОМАСЦЬ
Заўсёды мы жывем у грамадзе,
I ад яе законаў не схавацца,
Спакою не знайсцi сабе нiдзе,
Бясконца трэба толькi хвалявацца.
Хаця асоба добрай здатна быць,
У грамады няма душы i цела,
Ёй дабрынi нiколi не здбыць,
Яна ў сваiх учынках ашалела.
Не зразумела iснасць грамады,
Пазнаць яе закон – цяжар бязмерны,
Натоўп бяздушны, жорсткi, як заўжды,
Хаця асобна кожны мiласэрны.
Спакой каб вабны стала захаваць,
Не нарабiць сабе бязмернай шкоды,
Не трэба словам грамаду чапаць,
Бо подласцю адклiкнецца заўсёды.
Грамадская свядомасць – феномен,
Ў якой належыць добра разабрацца,
Каб нарабiць рэвалюцыйных змен,
Палiтыкi маглi ёй карыстацца.
31.01.1996
1388 ШЭРЫ
КОЛЕР
Бог талент даў, ды таленту замала,
Бо як яго яшчэ ажыццявiць?
Куды не лез, наўкол сцяна стаяла,
Сцяну, вядома, лобам не прабiць.
Не трэба талент, не патрэбны розум,
Ды сумна, што да дурасцi дайшлi,
Ад шэрасцi вялiкiя пагрозы
Для шматпакутнай бацькаўскай зямлi.
Ды спаконвечна шэрасць паважалi,
Як к вераб'ям яшчэ адзiн ляцiць,
Але заўжды варону з гвалтам гналi,
А белаю варонай горай быць.
Як розум пры табе i ёсць сумленне,
Спiну прад дурнем не жадаеш гнуць,
Не прамаўчыш, i ўраз, ў адно iмгненне,
Мацнейшыя затычкай рот заткнуць.
Няма надзеi i хоць кволай веры.
Куды краiну вераб'i вядуць?
Бо кепска, калi колер вабiць шэры,
Вясёлкi фарбаў тут не вызнаюць.
9.02.1996
1395 ЛЕПЕЙ
ШАФЁР
Я марна час свой страцiў у жыццi,
Вучыцца звышупарта намагаўся,
Жадаў узнёсласць для душы знайсцi,
Але дарэмна: вельмi ашукаўся.
Вучыцца цяжка, шмат бывала мук,
За школай – iнстытут,
аспiрантура,
У трыццаць два быў кандыдат навук,
Без блату не прабiў ў навуку мура.
Над доктарскай багата працаваў,
I сведкi ў намаганнi – Бог i неба,
Але нiхто мяне не друкаваў,
Нiкому мой парыў зусiм не трэба.
Ды мая здатнасць рвецца iз душы,
Бо нiкуды ад здольнасцей не дзецца,
Дыктуюцца прыгожыя вершы,
Ды iх надрукаваць не удаецца.
Хоць шэсцьдзесят – iмкнусь да гэтых пор
Пiсаць, чытаць, вучыцца i мець муку.
Мо быў бы лепш замалада шафёр?
Пляваў бы шчодра тройчы на навуку.
11.02.1996
1396 ВУЗКI
ШЛЯХ
Таго пяшчотна доля пашкадуе,
Хто мае на сваёй душы грахi,
Спакусу дасць яна, ад бед ўратуе,
Прад грэшнiкам шырокiя шляхi.
Для праведнiка добрай няма долi,
Бо ён iдзе вузейшаю з дарог,
Шырокаю не крочыць ён нiколi,
Хаця заўжды пайсцi таксама мог.
I доля у яго таму благая,
Бо сцежку выбiрае ён сабе,
I ўсё жыццё яе не пакiдае,
Хоць з доляю ў бясконцай барацьбе.
Хай ў барацьбе, ды iншай не жадае,
Не удаецца дасягнуць мэты,
Бо доля на абочыну скiдае,
Бо вабiць толькi вузкi шлях заўжды.
Зусiм не трэба наракаць на долю,
Хоць на шляху i гора, i бяда,
Не трэба спадзявацца на патолю,
Патолi не было i у Хрыста.
12.12.1996
1404
ЭЛIТАРНАСЦЬ
Заўсёды элiтарнасць не любiлi
I носьбiтам яе псавалi кроў,
Як на Галгофе, жорсткi суд чынiлi,
Раней было так i цяпер ёсць зноў.
Падобнае прыстасавацца можа,
Але нiколi не стварыць умоў,
Нiшто знайсцi любоў не дапаможа,
Як лебедзь белы ў зграi вераб'ёў.
Хоць белы колер значна лепш, чым шэры,
I крыл магутных велiчны размах,
Ды ненавiсць ад вераб'ёў без меры,
I зайдзрасць, як агонь, гарыць ў вачах.
Шмат вераб'ёў, а лебедзеў замала,
Таму, калi iшлi галасаваць,
То зграя не сваiх не выбiрала,
Бо здатны ў вышыню яны ўзлятаць.
Нiколi элетарнасць не любiлi,
I будзе так ў жыццi людзей павек,
Яе здаўна каменнем жорстка бiлi:
Не церпiць разумнейшых чалавек.
15.02.1996
1415 МУР
НЕВЯДОМАСЦI
Кола фартуны наперад iмкнецца,
Але супынiцца дзе?
Цi лёс ласкавы пяшчотна ўсмiхнецца,
Або няшчасце прыйдзе?
Кола фартуны. Круцiў яго смела,
Ды рэзультату няма,
Доўга стараўся, цяпер зразумела,
Што сiлы трацiў дарма.
Дзе трэба, там не супынiцца кола,
Мiма яго пранясе,
Пра дапамогу як пойдзе размова,
То адмаўляюцца ўсе.
Свет вельмi жорсткi, i зрэдку фартуне
Можна свой лёс давяраць,
Бо яна мару ў бясконцасць адсуне,
Выйсце патрэбна шукаць.
Мур невядомасцi горш за каменны,
Цяжка яго прабiваць,
Але павiнны прыйсцi перамены,
Трэба час зорны чакаць.
18.02.1996
1417 МЯЖА
АПТЫМАЛЬНАСЦI
Душа i цела. Як iх аб'яднаць?
Душа у вышыню, як птушка, рвецца,
А цела просiць трохi пачакаць,
Адной душы ўзляцець не удаецца.
Бясконца цела хоча ўлезцi ў гразь,
Душа што сiлы ад бяды трымае,
Ды, як такая сiла не знайшлась,
Заўсёды доля стрэнецца благая.
Душа i цела розныя заўжды,
Як толькi цела дзеяй кiравала,
Пазбегнуць не ўдавалася бяды,
Калi душа, як здраднiк, прамаўчала.
Як слабая душа, грэх не спынiць,
Калi яна занадта захацела,
Як моцная – то здольна пакарыць
I пад уладу ўзяць грахоўнасць цела.
Душа i цела. Дзе ляжыць мяжа,
Знайсцi каб памiж iмi аптымальнасць,
Каб радавалiсь цела i душа,
Ператварылась мара каб ў рэальнасць?
18.02.1996
1425 ВЫЙСЦЕ
З ТУПIКА
Жыццё дае найлепшыя урокi,
Палашчыць трохi, а пасля паб'е,
Палёт то нiзкi або звышвысокi,
Вышёйшы пiлатаж яно дае.
Нiхто нiколi навучыць не можа
Па гранi невядомага прайсцi,
Ды ў iншых справах добра дапаможа
Парада – ратавальны круг ў жыццi.
Жыццё – настаўнiк вельмi справядлiвы,
Калi яго урокi забываць,
Наперад хутка пойдзе час iмклiвы,
Хто не вучыўся – трэба даганяць.
Свой вопыт лепей iншага заўсёды,
Ды час вучобы надта дарагi,
I ад памылак не зазнаць каб шкоды,
Прыемней ведаць, як зрабiў другi.
Жыццё паб'е, але i дасць параду,
Бо не iснуе лепей маяка,
Ён свецiць дабрынёй не па загаду,
Падкажа добра выйсце з тупiка.
21.02.1996
1437 ВЕТРАЗI
НАДЗЕI
Калi ў душы жаданне тлее,
Ды болей сiл няма трываць,
Не трэба ветразёў надзеi
Ў жыццёвым моры паднiмаць.
Бо ветразi падняць – не жарты,
Як нават ветрыку няма,
Адчуеш: вынiк быў не варты,
Што сiл шмат страчана дарма.
Зусiм курс човен не трымае,
Яго дарэмна гатаваў,
Хай лепш надзея дагарае,
Накрые хай дзевяты вал.
Хто час свой вельмi абганяе,
Згарыць таксама, як Бруно,
Хай ветразi хутчэй складае,
Не зразумеюць ўсё раўно.
Як клiчуць новыя iдэi,
Сустрэне гiблы штыль цябе,
Не паднiмай ветразь надзеi,
Бо згiнеш ў цяжкай барацьбе.
26.02.1996
1438 ЯКIМ ТЫ
БЫЎ
Ёсць анекдот, iм трэба кiравацца,
Раней было так, тое ж ў нашы днi,
Не трэба без падтрымкi намагацца
Iсцi на пакарэнне вышынi.
Цi можа сын палкоўнiка сапраўды
Стаць генералам? Ўсiм правы даны.
Не стане, i шукаць не трэба праўды,
У генералаў ёсць свае сыны.
На цуд не трэба вельмi спадзявацца,
Не след занадта думкай багацець,
Якiм ты быў, такiм лепш заставацца,
Знаёмую бясконца песню пець.
Ў наменклатурнай хеўры месца мала,
Лепш не шукаць, каб ўлезць ў яе, дзiру,
Бо смешна, каб табе яна аддала
Свой мерседэс i чорную iкру.
Бясспрэчна, праўду кажуць анекдоты:
Тым будзеш, да чаго даўно прывык,
Бясконца добра помнiць трэба, хто ты,
У печнiка сын будзе зноў пячнiк.
27.02.1996
1439 БЕЛАЯ
ВАРОНА
Пiшу аб лiшнiх людзях я не першы,
Ад розуму бяда. Цi ёсць паэт,
Што не складаў на гэту тэму вершы?
Яна старая вельмi, нiбы свет.
Здаецца: розум – жыла залатая,
Ды попыту на золата няма,
Ён iншых толькi моцна раздражняе,
Ружовую надзею мець дарма.
Як розум ёсць, бясконца клiча неба,
А ўсiх цiкавiць тленная зямля,
Грамадству розум быў заўжды не трэба,
Як белая варона, з iм i я.
Жыццё маё амаль ужо на схiле,
З маленства цяжка мне было заўжды,
Спакой, напэўна, знойдзецца ў магiле,
Ў жыццi прыносiў розум шмат бяды.
Цярпець хто схоча белую варону,
Цi ў неба проста так ўзляцець дадуць?
Таму ад нараджэння i да скону
Яе вароны чорныя дзяўбуць.
27.02.1996
1474 IДЗЕ
ВАЙНА
Чаму вайна здараецца, чаму?
Святога для людзей няма нiчога,
Непадуладна розуму майму,
Што злыя людзi – падабенства Бога.
Стварыў ўсё Бог: i неба, i зямлю,
Зямля – як рай, ласкава сонца свецiць,
Высновы паступова я раблю:
Не ўсё зрабiў Бог правiльна на свеце.
Чаму заўжды быў жорсткi чалавек?
Чаму адзiн другога забiвае?
Так ёсць цяпер, i так было павек,
Адну вайну другой вайной змяняе.
Адны ваююць, iншыя маўчаць,
Катуюць i гвалтуюць пры нагодзе,
Ад жаху нема хочацца крычаць,
Бо гнюсны глум – ў дваццатае стагоддзе.
Якой бы была добраю Зямля,
Каб не стварыў тут Бог цара прыроды,
Такая думка Бога* i мая,
Iдзе вайна, бо жорсткiя народы.
* Быццё, глава 6, верш 6.
13.07.1996
1475
НЕМАЖЛIВА ЗМЯНIЦЬ
Змянiць сваю прыроду немажлiва,
Не трэба нават лiшняга жадаць,
Калi спачатку утварылась слiва,
Не здатна яна яблыняю стаць.
Таксама – фiласофiя народа,
Пустая рэч яе ператварыць,
Якiя гены дала нам прырода,
Заўсёды будзем толькi так рабiць.
Мы не змаглi пабудаваць дзяржаву,
У рабстве мой народ ўвесь час жыве,
Ў Вялiкiм княстве здабывалi славу
Мы не сваёй краiне, а Лiтве.
Цяпер мы маем добрую нагоду
Дзяржаву каб, нарэшце, утварыць,
Але ментальнасць не змянiць народу,
Заўжды рабамi хочацца нам быць.
Гiсторыя праносiцца iмклiва,
Свае дзяржавы маюць амаль ўсе,
Але змянiць прыроду немажлiва,
Гiсторыя нам шчасця не нясе.
13.07.1996
1477
ПАКЛIКАЛА ЗЯМЛЯ
Ўсе ехалi кудысьцi, з'ехаў я,
Блукаць па свету былi не павiнны,
Паклiкала бацькоўская зямля,
Радзiмы любы край, зямля Айчыны.
Даўно карцела на сваю зямлю,
Але было вярнуцца немагчыма,
У думках як мiнулае ўяўлю,
Радзiма паўставала прад вачыма.
Мой родны Крычаў i любiмы Сож –
Цудоўныя i вабныя мясцiны,
Па сэрцу нiбы мне прайшоўся нож,
Калi я жыў далёка ад Айчыны.
Цяпер мэту ажыццявiў сваю,
Хоць позна, ды атрымлiваю сiлы,
Бо цвёрда на сваёй зямлi стаю,
I адрастаюць ад натхнення крылы.
Паклiкала бацькоўская зямля,
Жыццё прыйшлося цалкам перайначыць,
Нарэшце, мара здзейснiлась мая,
Айчыну мне сваю прыемна бачыць.
13.07.1996
1480 УРОКI
ОРШЫ
Чакаем лепшага ўвесь час,
Чаканне доўгае абрыдла,
За поўных дурняў лiчаць нас,
Бо мы для кiраўнiцтва – быдла.
Еўропы цэнтр займаем мы,
А добра жыць няма нагоды,
Наш шлях да волi не прамы,
А побач – вольныя народы.
Чаму да iх прыхiльны лёс,
Ды жорсткi лёс чамусьцi з намi?
Чаму заўжды нам мора слёз?
Бо доўгi час былi рабамi.
Як выцiснуць з сябе рабоў
I не чакаць больш манны з неба?
Нам трэба вольнымi стаць зноў,
Як продкi, стаць такiмi трэба.
Не стане лепей хутка ўраз,
Бо кожны год ад году горшы,
Запал да волi цалкам згас,
Забылi мы урокi Оршы.
14.07.1996
1496 МЕЦЬ
СВАБОДУ
Дабро пад прымусам. Магчыма яно?
Спачатку здаецца: магчыма,
Ды прыйдзе у вынiку зло ўсё адно,
Ёсць прыклад у нас прад вачыма.
Прымусiлi нас будаваць камунiзм,
Нязменна людская прырода,
Вядома, нiколi не дасць ананiзм
Нiякага добрага плода.
Як часта бацькi прымушаюць дзяцей
Рабiць толькi так, не iначай,
Ды ў плынi бягучых жыццёвых падзей
Пагана рашалась задача.
Жаданне шлях лепшы другому знайсцi –
Не трэба i песцiць спакусу,
Не станеш нiколi шчаслiвым ў жыццi,
Калi ўсё рабiць па прымусу.
Адзiн чалавек або ўся грамада
Не зведалi каб ў жыццi шкоду,
Каб iх абыходзiла бокам бяда,
Яны мець павiнны свабоду.
30.07.1996
1502 ЛЕПШАЯ
ДАРОГА
Навука незалежная заўжды,
Ўсё добра растлумачыць мае змогу,
Але, калi у ёй правёў гады,
У вынiку ўсё роўна прыйдзеш к Богу.
Хоць атэiзм пашырыўся, на жаль,
Ды добрага у iм няма нiчога,
Ў тэорыыi заўсёды ёсць «амаль»,
Не паяснiць якое нам без Бога.
Уладу як ўзялi бальшавiкi,
Яны да смерцi Бога прысудзiлi.
Ды вынiк ад судзiлiшча якi:
Грамадства бездухоўнае стварылi.
Калi забыты безпадстаўна Бог,
Нiколi згоды ў грамадзе не будзе,
Бо кiраваць Ён грамадою мог,
Не здатны дамагчысь парадку людзi.
Каб добра i заможна ў мiры жыць,
Знайсцi патрэбна лепшую дарогу:
Не Ленiна-нябожчыка любiць,
К жывому лепей прыхiнуцца Богу.
7.08.1996
1508 КОЖНЫ
САМ
Жыццё бяжыць iмклiва i бясконца,
Але як настрой добры зберагчы,
Калi адным няспынна ззяе сонца,
А iншым толькi зорачкi ўначы?
Жывуць па-людску многiя народы,
Чаму дагэтуль гнецца беларус?
Чаму не хоча дармавой свабоды?
Чаму жаданы для яго саюз?
Чаму iмкнецца зруйнаваць гранiцы,
Каб зноў прыйшлi застойныя часы?
Чаму дагэтуль вельмi часта снiцца
Кавалак папяровай каўбасы?
Чаму чужы для сэрца гоман мiлы,
Ды занядбалi мову мы сваю?
I распрастаць чаму не хочам крылы?
Пытанняў шмат, адказаў не даю.
Хай кожны сам дакладна разбярэцца
I дасць адказ: увойдзем як ў хаўрус,
Цi з часам у краiне застанецца
Хаця б адзiн сапраўдны беларус?
14.08.1996
1510 АДЗIНЫ
СУДДЗЯ
Нiдзе не схавацца ад Бога,
Нi ў думках, нi ў дзеях, нi ў сне,
Як грэшная надта дарога,
Суд боскi нiяк не мiне.
Бясконца грахi спакушаюць,
I робiм багата мы iх,
Ды грэх ад граху адразняюць:
Адных грэх – не грэх для
другiх.
Бо розныя вельмi умовы,
Хоць зроблена дзея адна,
Адных вялi боскiя словы,
Другiх вёў на грэх сатана.
I нельга вязаць ў адну гронку
Грахi адной назвы заўжды,
Хаця i падобныя звонку,
Ў адны нельга ставiць рады.
Цi грэшным, цi не ўчынак будзе,
Нiхто ведаць добра не мог,
Не здатны судзiць iншых людзi,
Адзiны суддзя – толькi
Бог.
14.08.1996
1512 ДЗЯВОЧЫ
ГОНАР
Вельмi смела глядзяць на мужчын,
Сцiпла ўбок не адводзячы вочы,
Хцiвы позiрк дарослых жанчын.
Дзе падзеўся iх сорам дзявочы?
Надта спрошчаны iх дыялог,
Нiбы стрэл з вельмi моцнай гарматы,
Як падумаць калiсьцi хто мог,
Што ўжываць мат захочуць дзяўчаты.
Цыгарэта ў дзявочых губах,
Як магчыма з такой цалавацца?
А ў душы к ёй i лiтасць, i жах,
Бо знявечана брудам юнацтва.
Пахiснулася моцна мараль,
Крок да горшага зроблен нямалы,
Ўсе адхiленнi разам, на жаль,
Не даюць нi павагi, нi славы.
Што у будучым можна чакаць?
Пагуляць ў такой кожны ахвочы,
Але ў жонкi наўрад будзе браць.
Дзе падзўся iх гонар дзявочы?
15.08.1996
1513
ЗЛАЧЫННАЯ ДАРОГА
Нiбы людзi – паводзяць, як
зверы,
Забiваюць дргiх. Сэнс якi?
Мо таму, што няма ў сэрцы веры?
Можа код генетычны такi?
Паклаў Каiн пачатак злачынны,
Забiваюць цяпер. Божа, крый!
Хаця запаведзь ведаць павiнны
Або чулi яе: «Не убiй!»
На скрыжалях запiсана Богам,
Ды не здатны ёй ўсе даражыць,
Бо ў душы iх нi кроплi святога.
Як з грахом цяжкiм далей iм жыць?
Тэрарысты вакол i салдаты,
I бандытаў бяссорамных шмат,
Забiваюць у войнах гарматы
Цi ад кiлерскiх гiнуць гранат.
Людзi! Хопiць! Пабойцеся Бога!
Клiч дарэмны, зноў чыняць грахi,
Бо злачынная вабiць дарога,
Пакутуе душа ад скрухi.
16.08.1996
1522
ПРАСАВАЦЬ ГАДЫ
Iдзе ў жыццi за годам год,
Так хутка, як знiкаюць росы,
Гадоў нястрымны карагод
Збiраецца няспынна ў стосы.
Не адразнiць ад года год,
Ўсе разам: добрыя, благiя,
Гады журбы, гады нягод,
Гады бясконца дарагiя.
Не разабраць, дзе быў якi,
I цi было сапраўды гэта?
Iдуць, як i раней, дзянькi,
Пакуль ўся песня не прапета.
Не адшукаць, дзе лепшы год,
Усе яны ў хаўрусе разам,
Хоць кружыць шпаркi карагод,
Але супынiцца ён з часам.
Няма чаго i ўспамiнаць,
Калi ўжо дзень апошнi будзе,
Бо здольны час свой прасаваць
Амаль ў адну хвiлiну людзi.
18.08.1996
1524 ФАНТОМ
Хоць назву iншую насiла,
Бо нiбы быў саюз краiн,
Ўсё тая ж царская Расiя,
I будаваў яе грузiн.
I ў сне такое не прыснiцца,
Каго, спытацца, абдурыў?
Ды дзеля ўлады i амбiцый
Расiю рускi разбурыў.
Цяпер жадаюць ўсiм славянам
Пабудаваць агульны дом,
Зноў кажуць, што яны браты нам,
Ў былое клiча iх фантом.
Не ўсiм прыемны густ свабоды,
Iрвуцца у былы саюз,
Каб нарабiць ганебнай шкоды,
Ў ярмо жадае беларус.
Гiсторыя ганьбы не змые,
Калi саюз зноў аднавiць,
Няхай жыве сабе Расiя,
Мы незалежна будзем жыць.
18.08.1996
1531 ЯК
ПАДНЯЦЦА?
Упасцi лёгка, але як падняцца,
Калi гарэлка клiча, як любоў?
Даць слова разлюбiць, пасля зрывацца,
На хiбны шлях упарта крочыць зноў.
Гарэлка – як наркоцiкi,
бясспрэчна,
I калi нехта пачынае пiць,
Жыццё праходзiць вельмi недарэчна,
Сябе яму нялёгка баранiць.
А заклiкае пiць людзей дзяржава,
Бюджэт каб захаваўся ад пагроз,
Бо сродкаў у яе занадта мала,
Ды у жанчын багата вельмi слёз.
I п'янiцы гадуюцца бясконца,
Псуецца iхнi генетычны код,
Для iх нашчадкаў не засвецiць сонца,
I люмпенам становiцца народ.
Упасцi лёгка, ды вось як падняцца?
Народ каб ў багне п'янства не угруз,
Кiраўнiкам за розум трэба брацца,
Каб годным быў мужчынам беларус.
19.08.1996
1536 ЛАМАЦЬ – НЕ БУДАВАЦЬ
Ламаць – не будаваць,
такая думка
Пранесена фальклорам праз вякi
I цягнецца дагэтуль, нiбы гумка,
Бо зразумелы сэнс яе такi.
Ламаем лёгка сем'i i дзяржавы,
Але не навучылiсь будаваць,
Такi набытак не прыносiць славы,
Ды славы не жадаем мы чакаць.
Ламаем ўсё, што пападзе пад рукi,
Або псуем, як цяжка паламаць,
Бацькi ламаюць, дзецi i унукi,
Без працы рукi моцныя гараць.
Нас у Еўропе варварамi звалi,
I зразумела без праблем, чаму:
Бо ўсё бясконца з радасцю ламалi,
Канец ад нас прыходзiў усяму.
Будаўнiкамi камунiзму былi,
Пра вынiкi няма чаго сказаць:
Усё раскралi або разбурылi.
Калi ж пачнем, нарэшце, будаваць?
20.08.1996
1542 ЦI
ВАРУШЫЦЦА?
Вядома, можна крыху варушыцца,
Ды мы не здатны уплываць на лёс,
Бясспрэчна з тым патрэбна пагадзiцца,
Цi добрае, цi кепскае прынёс.
Здарылась што, павiнна адбывацца,
У барацьбу зусiм не след ўступаць,
Бо лёс мацней, i прыйдзецца зламацца,
Калi надзея ёсць яго змяняць.
Крок лёсу успрымаць спакойна трэба,
Бо ад турбот чакае шмат бяды,
Надзённага не даць лёс можа хлеба,
Як быць нахабным вельмi з iм заўжды.
Якi Бог даў, такiм няхай лёс будзе,
Бо лбом нiколi не прабiць сцяну,
I толькi лiшнi боль знявечыць грудзi,
Не след плацiць высокую цану.
Таму не трэба нават варушыцца,
А пагадзiцца, як мага, хутчэй,
Што адбылось, не здатна ўжо змянiцца,
Бо лёс ад Бога, а не ад людзей.
21.08.1996
1554 РОЗНЫЯ
ДУШЫ
Вершаў хоць колькi пiшы
Або раманаў цудоўных,
Ўсё, што жыве у душы,
Не адлюструеш ўсё роўна.
Наша душа – як сусвет,
Мае пачуццяў багата,
Невычарпальны ў ёй свет,
Цалкам бяздонны, як атам.
Чорных пачуццяў ёсць шмат,
Белых пачуццяў – крынiца,
Можа, i чорным хто рад,
Белымi лепш ганарыцца.
Прорва – мiж iмi мяжа,
Колер душа розны мае:
Белая вабiць душа,
Шэрая часам бывае.
Або адна чарната,
Ноч пасяляецца ў грудзi,
Радасць ў душы цi бяда,
Розныя душы i людзi.
25.08.1996
1560
НАРКАМАНIЯ НЯВОЛI
Час бяжыць, як вясновыя воды,
За гадамi збягаюць гады,
Мы згубiлi патрэбу свабоды,
Быць рабамi жадаем заўжды.
Дзвесцi год нас старанна вучылi,
Каб забылiся, што мы народ,
I, на жаль, сiндром цяжкi набылi,
Наркаманы ужо дзвесцi год.
Быць рабамi для нас ўжо патрэба,
Наркаманы няволi мы ўсе,
Бо залежнасцi хочам, як хлеба,
Рэферэндум яе прынясе.
Пра свабоду казаць раблю спробы,
Ды прыхiльнiкаў нешта няма,
Бо залежнасць – прыкмета
хваробы,
Бо свабода для ўсiх, як чума.
Хто не хворы, такiх вельмi мала,
Зразумелы iм цяжкi падман,
Пагражае няволi навала,
Амаль кожны яе наркаман.
27.08.1996
1588 ЧАГО
НЯМА
Чаго няма, таго ужо няма,
Як не было, так i далей не будзе,
I намагацца некалькiм дарма,
Як iншага зусiм жадаюць людзi.
Навошта дэмакратыя для нас?
Працяглы тэрмiн мы рабамi былi,
Быць вольнымi нагоду даў нам час,
Ды рабства надта палка палюбiлi.
Дзяржаву сваю цяжка збудаваць,
Бо не iмкнецца наш народ да волi,
На iншых хочам ўсё жыццё араць,
I вольнымi не будзем мы нiколi.
Бо годнасцi няма i не было,
I мець яе не бачыцца жаданне,
Жыццё iдзе так кепска, як iшло,
Палепшыць яго – марнае
чаканне.
Чаго няма, таго ўжо не здабыць,
З душы не выцiскаюць рабства людзi,
Як i раней, заўжды павiнна быць,
Бо вольнымi не надта хутка будзем.
11.09.1996
1597 АДЗIН У
ПОЛI НЕ ВОIН
Хоць часам i адзiн у полi воiн,
Але ў жыццi здараецца не так,
Бо непрыемных будзе шмат прабоiн
Ад ворагаў i шквалу iх атак.
Мо ў полi – так, але ў жыццi – нiколi,
I ў прымаўках хаваецца падман,
Бо загадзя падзелены ўсе ролi,
I сэрца забалiць ад цяжкiх ран.
Бо аднаму няма шляху наперад,
Хай воiн будзе доблесным заўжды,
Бяссорамна лёс расстаўляе нерат,
Хоць смелым i здаюцца гарады.
Нiколi месца не дадуць пад сонцам,
Не трэба нават дзiўны цуд чакаць,
Ад паражэнняў боль грызе бясконца,
I з часам зброю прыйдзецца складаць.
Калi ад аднаго залежыць справа,
Як воiн – прыйдзе свята
перамог,
Як ад людзей, хоць здольнасцей нямала,
Ды не адзiн у барацьбе знямог.
15.09.1996
1608 ПРЫЗБЫ
ЧАКАЮЦЬ
Дзе прызбы i лавачкi дзе?
Ў жыццi памянялася штосьцi:
Гармонiк свой спеў не вядзе,
Не клiча спаткацца кагосьцi.
Дзявочыя дзе галасы?
I хлопцы зусiм не спяваюць,
Прыйшлi ў вёску зараз часы,
Вячорак зусiм не гуляюць.
Калiсьцi гармонiк збiраў,
I песнi чароўныя плылi,
Асобным цяпер кожны стаў,
I гульбiшча гоман забылi.
Цяпер тэлевiзара час,
Бо цягне к сабе экран малы,
Да песень запал цалкам згас,
Бясконца iдуць серыялы.
I прызбы, i лаўкi стаяць,
Ды нешта на iх не сядаюць.
Цi будзе гармонiк спяваць?
I прызбы, i лаўкi чакаюць.
20.09.1996
1628 ТАКIЯ
ГЕНЫ
Нiхто не чынiць людзям збоку зла,
Заўсёды яго чынiм толькi самi,
Прырода разнастайнасцi дала,
Таму ёсць i злачынцы памiж намi.
Зрабiў для нас хто трыццаць сёмы год?
А хто паклаў мiльёны у Айчыннай?
Бясконца церпiць праведны народ,
Хаця злачынцы кару мець павiнны.
Яны жывуць спакойна сярод нас,
Iх многа, не пасадзiш ўсiх за краты,
Але, калi прыходзiць iхнi час,
То лiтасцi не зробяць людзям каты.
Здаецца, нiбы людзi, як i мы,
Калi ўсё добра, час iдзе нармальны,
Ды да злачынства шлях у iх прамы,
Калi прыйдзе перыяд экстрымальны.
Злачынцы пачынаюць войны ўсе,
Рабуюць, забiваюць, робяць шкоду,
Такiя гены кожны з iх нясе,
Належаць што павек ўсяму народу.
26.09.1996
1640 НЕ
ТРЭБА ЧАКАЦЬ
Няма парадку i не будзе,
Ды вонкавых няма прычын,
Не звыклi да парадку людзi,
Яго не любiць славянiн.
Чакаем ўсё жыццё парадку,
Чакаем доўгiя гады,
Не будзе лепшага дастатку,
Бо знiк парадак назаўжды.
Часамi ён мо i з'яўляўся,
Як к нам прыходзiў з-за мяжы,
Але загiнуў, не ўтрымаўся,
Нам хаос болей па душы.
Не трэба настальгiчных згадак,
Пустыя мары горш ўсяго,
Нам да спадобы беспарадак,
Мы самi аўтары яго.
Ён падыходзiць значна болей,
Што трэба нам яшчэ шукаць?
Парадак не прыйдзе нiколi,
Не трэба марнага чакаць.
29.09.1996
1641 ТРЭБА
ЛЮБIЦЬ
Здавалась мне, што цяга да прыроды
Нясе ў душу чароўнае цяпло,
З такiм цяплом рабiць не будзеш шкоды,
З такой душой чынiць не будзеш зло.
Пераканацца меў цяпер нагоду,
Што толькi людзi з добраю душой
Iдуць, каб мець натхненне, на прыроду,
Бо душы iх падобны вельмi ёй.
Адны з дабром i ласкаю заўсёды,
Бо толькi радасць хочуць атрымаць,
А iншыя – згубiцелi прыроды,
Ахвочыя без сэнсу ўсё знiшчаць.
Прырода баранiць сябе не можа,
Ў руiнах шмат зямлi ужо ляжыць.
Хто ў цяжкi час няшчаснай дапаможа,
Бо без яе не здатны людзi жыць?
Паводзiць трэба нам сябе iначай,
Каб боль безабароннай не рабiць,
Прыйшоў час скрухi, i прырода плача,
Яе не нiшчыць трэба, а любiць.
29.09.1996
1643 РАЗМОВА
З РЭЧКАЙ
Люблю над рэчкай пасядзець,
I ў час, няма як клёву,
Прыемна на ваду глядзець
I весцi з ёй размову.
Шапоча цiхенька чарот,
I плынь журчыць пявуча
Аб тым, што цяжка ад нягод,
I жыць рацэ балюча.
Што стала бруднаю вада,
I рыбам недзе дзецца,
Iдзе глабальная бяда.
Дзе ж тут душой сагрэцца?
Прырода плача доўгi час,
Не ведае, што будзе:
Ўсё можа знiкнуць хутка ўраз.
Цi дапамогуць людзi?
Сядзець над рэчкаю люблю,
Ды ўжо не будзе клёву,
Бо атруцiлi ўсю зямлю.
Як весцi з ёй размову?
29.09.1996
1658 ПАКУЛЬ
АДЗIНЫЯ
Крумкач iншаму вока не выдзяўбе,
Зграя разам, i супраць цябе,
Без надзеi, што ў вока iм выцяў бы,
Сiл нiхто б не аддаў барацьбе.
Яны разам камандам пакорныя,
Па чарзе цябе моцна дзяўбуць,
Iх багата, аж неба ўсё чорнае,
Атакуюць, спачыць не даюць.
Крумкачы разам моцныя, смелыя,
Дазваляюць багата сабе,
Пападзецца варона iм белая,
Згiне ў цяжкай яна барацьбе.
Крумкачы разам – сiла
нямалая,
Нiбы плот, ўсе крыло да крыла,
Барацьба калi б была трывалая,
Сiлу чорную з свету зжыла.
Але зараз пакуль што адзiныя
Паўстаюць ў барацьбе супраць iх,
Таму зграя нябёс не пакiнула,
Не даюць яны скрыўдзiць сваiх.
4.10.1996
1659 АБАРОНА
АД МОЦНЫХ
Карась шукае абароны ў сома,
Бо шчупакi палююць цэлы час,
Выснова гэтай байкi ўжо выдома:
«Калi з'ядзяць, прыходзь хутчэй да нас».
Навошта моцным з моцнымi сварыцца?
Iм ў злагадзе бясконцай трэба жыць,
Карась не здатны сам абаранiцца,
Хай часам моцных лепей даражыць.
Пытаннямi няхай не дакучае,
Ад карасёў у рэчцы цесната,
Бо сом са шчупакамi адзначае
Дзень нараджэння важнага кiта.
Калi слабы, зусiм не маеш права
Сябе ад моцных свету баранiць,
Закон iснуе, ды яго замала,
Iм могуць лёгка моцныя круцiць.
Звяртаць не трэба ўвагi на законы,
Лепш бачыць iх праз пальцы, абы-як,
Бо сом не дасць нiколi абароны,
Калi палюе на цябе шчупак.
5.10.1996
1673 ВАЙНА З
ПРЫРОДАЙ
Ў цывiлiзацыi з прыродаю вайна,
Руйнуе ўсё i чынiць безлiч шкоды,
Жывёл дагэтуль сотнi знiшчыла яна,
Час прыйдзе – i пачне
знiшчаць народы.
Мы свет гвалтуем, што гадуе хлебам нас,
Ўвесь час жывем з прыродаю не ў згодзе,
Даўно вядзем вайну, але здарыцца ўраз:
Не зможа аднавiцца асяроддзе.
Мы п'ем цяпер ўжо надта брудную ваду,
Прымаем з ежай цяжкiя металы,
Сабе гатуем непапраўную
бяду,
Пазбегнуць не удасца нам навалы.
I мiрны атам зараз вораг наш павек,
Ужо з бутэлькi выпусцiлi Джына,
Не зможа вытрымаць такое чалавек,
Закладзена пад светам смерцi мiна.
Хоць зразумела, што бяда чакае ўсiх,
Але дзяржавы не знаходзяць згоды,
Братоў малодшых многiх знiшчылi сваiх,
Чакае доля горкая народы.
7.10.1996
1674
ДРАПЕЖНЫ IНСТЫНКТ
Вайна iдзе бясконцая заўсёды,
Знiшчаюць людзi нiзашто людзей,
Не мiрацца з сiвых часоў народы,
Нiколi мiру не было нiдзе.
Ваююць за зямлю або за веру,
Цi за iдэю, грош якой цана,
I кошты трацяць не вайну не ў меру.
Мо д'яблам людзям дадзена вайна?
Ўсе армii вялiкiя трымаюць,
Бо кожны хоча што-небудзь здабыць,
I толькi часу лепшага чакаюць,
Каб iншыя народы пакарыць.
Няхай раней вайна была ў пашане,
Як каралi змагалiсь i князi,
Ды i цяпер свет у ваенным стане,
I падымае боек ветразi.
Хоць аб сабе высокай думкi людзi,
Але iнстынкт драпежны к нам прыйшоў,
Нiколi мiру на Зямлi не будзе,
Вайна iдзе бясконца зноў i зноў.
7.10.1996
1682 УСЁ
МIНАЕ
Мiне палкае жаданне,
Пройдзе скруха ад бяды,
Звяне моцнае каханне,
Здатны сцерцi ўсё гады.
Час iдзе, i ўсё праходзiць,
Ды iнакшае прыйдзе,
Радасць зноў душа знаходзiць,
Месца новай дасць бядзе.
Ўсё жыццё – як конь ў галопе,
Хутка к фiнiшу бяжыць,
Змены, як ў
калейдаскопе,
Здатна шмат жыццё дарыць.
Дорыць, потым забiрае,
Замест шчасця – мора слёз,
Ненавiдзiць цi кахае,
Пераменны вельмi лёс.
Ўсё мiнае, так i будзе,
I не трэба шкадаваць,
Лёс нiколi не забудзе
Нешта iншае даваць.
8.10.1996
1686 БЕЗ
ДУШЫ
Раней дзяўчаты ў час любоўнай стомы,
Каб прагу i жаданне пагасiць,
Пiсалi вершы любыя ў альбомы
Пра тое, як цудоўна палюбiць.
Але часы змянiлiсь дакарэнна,
Пайшлi альбомы цалкам ў небыццё,
Каханне вывучаць было нядрэнна,
Цяпер каханню вучыць ўжо жыццё.
Праводзяцца практычныя заняткi,
Хаця прыемным можа быць i секс,
Ды ад кахання застаюцца згадкi,
Страчаецца рамантыка i сэнс.
Бо моцна памянялась з часам мода,
Не трэба ўжо любоўныя лiсты,
А толькi, як з'яўляецца нагода,
То моцна вабiць голы секс заўжды.
Раней дзяўчаты ў час любоўнай стомы
У свой альбом запiсвалi вершы,
А зараз, хоць яшчэ амаль знаёмы,
Кахаюць целам, але без душы.
9.10.1996
1691 КОЖНЫ
ЗА СЯБЕ
З моцным барацьба – пустая справа,
Але хтосьцi ўсё ж яе вядзе,
Ад яе карысцi вельмi мала,
Не было па-iншаму нiдзе.
Вельмi цяжка з моцнымi змагацца,
Бо, як моцны, то заўжды правы,
I дарэмна нават намагацца
Даказаць яму свае правы.
Аргументаў нават не патрэбна,
Моцны лепей ведае заўжды,
Праўда будзе для цябе ганебна,
Знойдзецца больш суму i бяды.
Так было, i далей будзе з часам:
Лбом нiколi не прабiць сцяну,
Моцныя, бясспрэчна, будуць разам,
Сваiм сцягам выбяруць ману.
Ведаюць стан рэчаў добра людзi,
Iх мараль: хай кожны за сябе,
Змагароў за лепшае не будзе,
Не жадаюць гiнуць ў барацьбе.
10.10.1996
1695
УПЭЎНЕНЫ КРОК
Хоць днi нараджэння i святы,
Iмклiвыя лiчаць гады,
Калi ўжо гадамi багаты,
Святочнасць ў iх ёсць не заўжды.
Бо з часам ўсё болей старэем,
Не хочацца свят адзначаць,
Iмклiва бягуць юбiлеi,
Не радасна iх сустракаць.
Чым далей, тым горай заўсёды,
Блiжэй да канечнай мяжы,
Хоць свята – няма асалоды,
Журба i туга на душы.
Дзень ўзнёслы! Дзень лепшы на свеце!
Цудоўныя лiчыць гады,
Малыя калi яшчэ дзецi
Або, як яшчэ малады.
Сiвыя цяпер ветэраны,
Святочны дзень нават не мiл,
Бо ён не занадта жаданы:
Упэўнены крок да магiл.
11.10.1996
1713 ШТО
РАБIЦЬ?
Шэраг успамiнаў набягае,
Доўжыцца бясконца цуду плынь,
Душу часам мёдам залiвае,
Ды часей гарчыць у ёй палын.
Бо дзяды пагана вельмi жылi,
Кепскi век на долю iх прыйшоў,
Бацькi нашы шчасця не здабылi,
Долю продкаў мы спаткалi зноў.
Войны, рэвалюцыi i голад,
Цяжкасцi цягнулiсь праз жыццё,
Вытрымаць iх здатны толькi волат,
Ўжо бацькi пайшлi у небыццё.
Пра жыццё, як ў казцы, iшла мова,
Спадзявалiсь: лепшы будзе час,
Але пачалась перабудова
I забрала радасць i у нас.
Успамiны часам набягаюць,
Сталi з кожным годам горай жыць,
Дзецi за мяжу ад зла ўцякаюць.
А што засталося нам рабiць?
14.10.1996
1748 РАНЫ
ДУШЫ
Трэба ведаць: душа ёсць i цела,
Ды мiж iмi iснуе мяжа,
I пакуту, што цела сцярпела,
Не стрывае нiколi душа.
Яе моцна ўражае абраза,
I яна пакутуе ад ран,
Крыўда моцна змяняе адразу
Яе добры спагадлiвы стан.
Вельмi хутка наносiцца рана,
I святло душы згасiцца ўраз,
Ды яна зажывае пагана,
Бо працяглы спатрэбiцца час.
Цела хай знемагае ад болю,
Ды душу пiльна як шанаваць,
Ад жыцця мець магчыма патолю,
Душа будзе, як птушка, спяваць.
Калi целам магутны, як волат,
Ды душа пакутуе ад ран,
Прытулiўся магiльны ў ёй холад,
Душу мучыць ганебны падман.
24.10.1996
1768 БЕЗ
КАХАННЯ
Прашу шчасце адгукнуцца,
Ды яно маўчыць заўжды.
Мо баiцца захлiпнуцца,
Бо набрала ў рот выды?
Нешта не дае адказу,
Мо шукаць яго дарма?
Адчуваю зноў абразу,
Бо пакуль яго няма.
А мо толькi захавалась,
Не магу яго знайсцi,
Шмат ужо нагаравалась,
Як без шчасця быць ў жыццi?
Ды дарэмнае гуканне,
Ўжо стамiлась вельмi я,
Можа марнае чаканне,
Доля горкая мая.
Шчасце ходзiць – нiбы
зданi,
Пакуль цяжкi крыж нясу,
Аддаць трэба без кахання
I цнатлiвасць, i красу.
30.10.1996
1776 ПАРА
Паслухаць толькi – i знiкае радасць,
Праўдападобна так хлусня гучыць,
Як хочуць нарабiць якую гадасць,
Раней iмкнуцца жорстка абдурыць.
Палiтыкi хлусяць без ўсякай меры,
Каб палiтычны капiтал набыць,
Хто зразумеў – не выявiць
даверы,
А iншых можна без праблем дурыць.
I дураць далей, хаця вельмi шкода,
Ды ёсць яшчэ нямала перашкод,
Расплюшчылiсь каб вочы у народа,
Жывем ужо ў падмане безлiч год.
Але пакуль народ не зразумее,
Што абяцанкi – хiтрасць i
хлусня,
Пакуль даверай ўсё яшчэ хварэе,
Не сустракаць нам радаснага дня.
Палiтыкаў зусiм не трэба слухаць,
А погляд свой i розум трэба мець,
Ад абяцанак прыйдзе толькi скруха,
Даўно пара сапраўднасць зразумець.
31.10.1996
1788 ДАРОГА
ПЕРАМОГ
Поспех здатны сiлы памнажаць,
Ён – як за упартасць
нагарода,
Вельмi цяжка поспеху чакаць,
На яго нiяк не пройдзе мода.
Бо заўжды для ўсiх жаданы ён,
Калi прыйдзе – можна
ганарыцца,
Хаця ёсць мажлiвасцей мiльён,
Цяжка хоць адной ажыццявiцца.
Як святло дае хаця адна,
То лягчэй жыццёвая дарога,
Кубак шчасця можна пiць да дна,
Радасць шчодра дорыць перамога.
Перамога – лепшая з украс,
Ды яна – кароткае
iмгненне,
Радасць i натхненне згаснуць ўраз,
Бо на змену крочыць паражэнне.
Шмат ў жыццi трапляецца дарог,
Ды прыемна не выходзiць з моды:
Лепей ўсiх – дарога перамог,
Добра, каб яна была заўсёды.
3.11.1996
1790
СУПЫНIМСЯ?
Магутны розум, цуды робяць рукi,
Цяпер так ёсць, i так было павек,
Таму развiць змог розныя навукi,
Каб выправiць Прыроду, чалавек.
Прыдумаў розум, рукi нарабiлi,
Ды вынiк кепскi дзеянне дало,
Амаль Тварца-Прыроду загубiлi,
Бясконца робiм ёй паўсюдна зло.
Так ёсць цяпер, i так было заўсёды,
Няўжо, на белы свет за тым прыйшлi,
Каб нарабiць i здзекаў шмат, i шкоды
Для нашай роднай Матухны-Зямлi?
Зло робiм, i не здатны супынiцца,
Пагрозу наклiкаем на жыццё,
Праз час не знойдзем i вады напiцца,
Iдзем прамой дарогай ў небыццё.
Няма для фiласофii праблемы:
Ўсё з часам пераходзiць ў антыпод.
Дакладнае рашэнне у дылемы:
Жывое згiне, разам з iм народ.
4.11.1996
1794 ЦЯЖКI
ВЫБАР
Мне цяжка перад выбарам стаяць,
Бо хочацца, сустрэлась каб удача,
Але не вельмi проста шанц спаткаць,
Амаль невырашальная задача.
А мо не мы свой выбiраем лёс,
Што робiм выбар, толькi так здаецца?
Прымаем сцiпла ўсё, што ён прынёс,
Але удача ў рукi не даецца.
Прыемней, калi выбару няма,
Наперадзе бяжыць адна дарога,
Карыць сябе не прыйдзецца дарма,
Што кепскага на ёй сустрэлась многа.
Як выбраў з многiх памылковы шлях,
I склалася жыццё зусiм пагана,
Жыве бясконца роспач у вачах,
Нiяк не загаiцца ў сэрцы рана.
Занадта цяжка выбар свой зрабiць,
Такi, каб не сустрэўся лёс ганебны,
Жыццёвыя каб сiлы не згубiць,
Няпроста выбраць шлях сабе патрэбны.
5.11.1996
1795 НЕ
ЛЕПШАЯ ДАРОГА
Сябе ў сваёй талерцы адчуваю,
Хоць выбраў i не лепшую з дарог,
Перада мной яна ляжыць без краю,
Хаця яе раней цярпець не мог.
Не лепшая, ды нiкуды не дзецца,
Супрацiўляўся доўгi час дарма,
Як хочаш жыць, прыходзiцца вярцецца,
Другой дарогi для мяне няма.
Спачатку яна кепскаю здаецца,
I лепшую iмкненне ёсць шукаць,
Але, як вельмi добра прыглядзецца,
На ёй патолю можна атрымаць.
Iду, больш не шукаю анi трохi,
Мне радасць прынясе яна ў жыццi,
Вядома, ёсць i лепшыя дарогi,
Ды нешта iх я не магу знайсцi.
Па выбару нi кроплi не шкадую,
Такой дарогай амаль ўсе iдуць,
Хоць радасцi i шчасця не знайду я,
На iншую ужо не павярнуць.
6.11.1996
1810 ДУША I
ПАМЯЦЬ
Што ў памяцi, як дар, павек трымаем?
Уражанняў ёсць безлiч за жыццё,
Адных нiколi мы не забываем,
Другiя хутка крочаць ў небыццё.
Фенаменальная людская памяць,
Падзеi здатна ўсе адсартаваць,
Iх велмi шмат, яны – як ўзiмку замець,
Не здатна памяць столькi утрымаць.
Але ёсць вельмi значныя падзеi,
Што пераходзяць вабную мяжу,
I не iснуе хоць малой надзеi
Пакiнуць iм калi-небудзь душу.
Каштоўна, што душу ускалыхнула,
Яго не скрыць заслонаю гадоў:
Каханне, хоць яно даўно мiнула,
Абразы, што давала ў дар любоў.
Душа i памяць – тоеснасць
заўсёды,
Як ў памяцi былое варушу,
Зусiм не адчуваю перашкоды:
Пачуццi зноў вяртаюцца ў душу.
11.11.1996
1819 ПЛЫНЬ
ЖЫЦЦЯ
Плынь жыцця – шырокая,
як мора,
Куды хочаш – здатны вольна
плыць,
Шлях пачнецца – нi бяды, нi гора,
Ў душы толькi радасць зiхацiць.
Рэчышча як пройдзе – невядома,
Бо мажлiвы рэзкi паварот,
А за паваротам стрэне стома,
Нечаканых тысячы маркот.
На шляху – жахлiвыя парогi
Альбо вельмi мелкая вада,
I праплыць няма нiякай змогi,
Човен можа напаткаць бяда.
Цi зусiм перасыхае рэчка,
Па калена курыцы вады,
Злагады няма, а толькi спрэчка
Цяжкая, балючая заўжды.
Плынь жыцця. Якая яна будзе,
I як прабяжыць жыццёвы шлях:
Цяжкiм болем перапоўнiць грудзi
Або ззяннем радасцi ў вачах?
14.11.1996
1827
ХIСТАЕЦЦА ВАГА
Хiстаецца жыццёвая вага,
Бясконца яе змены адчуваю,
На цыферблаце то адна туга,
То радасцю зашкалiць аж да краю.
Вага у хуткiм русе цэлы час,
Абставiнам дакладна адэкватна,
Змянiцца здатна нечакана ўраз,
Бо iншай быць яна нiяк не здатна.
I дзень, i ноч здараюцца ў душы,
Праходзяць так жыццёвыя дарогi,
То сонейка заззяе без мяжы,
То месяц разгартае свае рогi.
Iначай i не можа нават быць,
Як кепска – трэба не звяртаць
увагi,
Жыццёвая дарога хай бяжыць,
Па-iншаму не будзе раўнавагi.
Хiстаецца жыццёвая вага,
I стрэлка адхiляецца да краю,
Мiнаюць хутка радасць i туга,
Жыццёвы шлях няроўна пралягае.
16.11.1996
1836
БЯСКОНЦАЯ ПРАЦА
Не сыплецца манна больш з неба,
Мазолi у змозе кармiць,
Таму працаваць добра трэба,
Заможна i годна каб жыць.
Як толькi аб працы размовы,
Дасюль што дастатку няма,
Не зменяцца самi умовы,
Чакаць дабрабыту дарма.
Хоць праца i цяжка даецца,
Нямее ад стомы рука,
Без працы нiяк не ўдаецца
Ўраз выцягнуць рыбку з стаўка.
Ўсё праца, бясконцая праца,
На свеце пакуль будзем жыць,
Ад працы лепш цяжка згiбацца,
Чым тым, хто ў магiле ляжыць.
Хоць стома ад працы ганебна,
Не трэба сябе шкадаваць,
Яна, як паветра, патрэбна
I здатна жыцця дадаваць.
18.11.1996
1845 МОЖНА
ЎСПАМIНАЦЬ
– Рэчанька, аб чым гаруеш,
Твой струмень аб чым журчыць?
Аб чым марыш i шкадуеш,
Добра зараз табе жыць?
– Чыстай я раней бывала,
Бегла, як крышталь, вада,
А цяпер прыйшла навала,
Нават чорная бяда.
Рэчышча мне выпраўлялi,
Зруйнавалi берагi,
Ушчэнт вербы паламалi,
Плачу горка ад тугi.
Столькi вылiваюць бруду,
Што ачысцiць не магу.
Як далей трываць я буду,
Мо сябе не зберагу?
Карысталась ўзнёслай славай,
Аб тым можна ўспамiнаць,
Была рэчанька – канавай
Мяне можна называць.
23.11.1996
1858
ДАРЭМНЫЯ НАМАГАННI
Рашэнне цяжка кожнаму прымаць,
Iснуе варыянтаў вельмi многа,
Але няпроста лепшы адшукаць,
Дзе шчодрая жыццёвая дарога.
Нялёгка аптымальны шлях знайсцi,
Працяглы час прыходзiцца вагацца,
Не страцiць каб наяўнае ў жыццi,
Ў рашэннi цяжка каб не ашукацца.
Бо перад новым – генетычны страх,
Што ёсць, такiм няхай заўсёды будзе,
Бясконца цяжка выбраць новы шлях,
Бо звыклы стан змяняць баяцца людзi.
Не здатны баязлiвымi ўсе быць,
Рабы амаль ўсе, нам не трэба волi,
Але ментальнасць хутка не змянiць.
Свабоднымi не будзем мо нiколi?
Не здатны жыць свабодна без ярма,
Рабоў не вабiць воля, вельмi шкода,
I намаганнi прападуць дарма,
Пакуль свядомасць не кране народа.
1.12.1996