Анатолій Балуценка
3506
ПРАСIЦЕЛЬ
Прасiцель – нібы каста
пракажоных,
Яна уладзе замiнае жыць,
Жадае, каб было ўсё па законах,
Ды з iм нiхто не хоча гаварыць.
Прасiцеля аднойчы паважаюць,
Як выбiраць уладу трэба зноў,
I залатыя горы абяцаюць,
I вечную адданую любоў.
Ды зноў пасля зусiм не памячаюць,
Бо на чатыры выбралi гады,
Чыноўнiкi прасiцеля знiшчаюць,
Напэўна, гэтак будзе назаўжды.
16.12.1999
3513 САД
Ссеклi сад, i яблынi, i грушы,
Што сякеры, ёй жа не шкада,
Меркавалi, будуць расцi ружы,
Вырасла сцяною лебяда.
Цяжкае стагоддзе Беларусi,
Лепшых сваiх страцiла сыноў,
Супынiлiсь у iмклiвым русе,
Але сад не вырастае зноў.
Мець нацыянальную свядомасць
Дазваляў цудоўны ў кветках сад,
Будучыня наша – невядомасць,
Не наперад крочым, а назад.
25.12.1999
3514 ТРУС
Накiнулi суседзi ланцугi,
Цi пад уладай былi, цi ў саюзе,
Заблыталiсь гiсторыi шляхi,
Пара быць незалежнай Беларусi.
Заўсёды льецца за свабоду кроў,
Нам лёс, як манну, з неба скiнуў волю,
Але мы выбiраем рабства зноў,
Зрабiць няшчаснай хочам сваю долю.
Калiсьцi волi мой народ хацеў,
Прыйшла пара па ёй спраўляць хаўтуры,
Народ – як ў цырку на арэне леў,
Якi падобны трусу ад дрэсуры.
26.12.1999
3556 НЯМА
ВIНЫ
Плачуць золатам бярозы
Па сваёй былой красе,
Льюць няўрымслiвыя слёзы,
Пакуль скончацца усе.
За слязой сляза збягае,
Прыйшлi сумныя часы,
Вецер жоўты лiст скiдае,
Дапякаюць маразы.
Адрыдалi, больш пагрозы
Ўжо не будзе да вясны,
Стаяць голыя бярозы,
Але iх няма вiны.
14.01.2000
3566 СВОЙ
ЧАС
Зiма, а голая зямля,
Iдуць дажджу скупыя слёзы,
Тэмпература звыш нуля,
Пара, каб снег быў i марозы.
Нарэшце, снег Бог падарыў,
I па зямлi пайшла пазёмка,
Бо вецер снегам закурыў,
Кладзе яго ў лажбiны ёмка.
Заўжды ўсяму свой дзень i час,
Узiмку дождж – нiбы навала,
Iдзе хай ўлетку безлiч раз,
Каб глеба не пакутавала.
18.01.2000
3579 РУЖЫ НА
БАЛОЦЕ
Не расквiтнее ружа на балоце,
Ёй трэба вельмi дбайная рука,
Яна заўжды у смутку i маркоце,
Без клопату жыве там асака.
Не толькi расквiтнець, а жыць не ў змозе,
Ў смярдзючай глебе выжыве наўрад,
Знайсцi прытулак хоча пры дарозе,
Хоць месца ёй – цудоўны райскi сад.
Не будзе кветак ў ружы, вельмi шкода,
Але, калi нядбайная рука,
Яна саджае ружы на балоце,
А ў садзе расце кепска асака.
22.01.2000
3580 ПЛАДЫ
РЭВАЛЮЦЫI
Мiчурын ў пладаводстве ўзяў кiрунак,
Каб вырасцiць цудоўныя плады,
Каб смачным i прыгожым быў гатунак,
I радасць людзям мог даваць заўжды.
Грамадству Ленiн адшукаў ратунак,
Шчаслiвымi, лiчыў, ўсе стануць ўраз,
Элiту нiшчыў, каб стварыць гатунак
Пад назвай «гегемон» – рабочы клас.
Напэўна, хворым быў цi нецвярозым,
Пабачыў – цяжкай нарабiў бяды,
У вынiку ад жаху страцiў розум,
А мы жнем рэвалюцыi плады.
23.01.2000
3581 ЧМЕЛЬ I КАМАР
Чмель – добры i старанны гаспадар,
I дэмакрат быў па сваёй прыродзе,
Руплiва з кветак ён збiраў нектар,
Прыгажуном цудоўным быў ў палёце.
А побач з iм таўклi мак камары,
Iх зграя была моцнай, як навала,
Ахвяр чакалi, лёталi ўгары,
Чмялёў было ў акрузе вельмi мала.
Прыйшла правесцi выбары пара,
Камар i чмель сапернiкамi сталi,
У вынiку абралi камара,
Шмат камароў, i ўсе галасавалi.
23.01.2000
3584 СЫНЫ
АЙЧЫНЫ
Малочныя рэкi ўжо знiклi,
Кiсельных няма берагоў,
Тавар прапануецца звыклы,
К яму не згасае любоў.
Ў любым месцы п'янаму мелка,
Заўсёды яму – ўсё адно,
Паводкаю льецца гарэлка,
Залевай збягае вiно.
Каб выпiць, на працы гнуць спiны,
Гарэлка для iх – кайданы,
Наперадзе сум у Айчыны.
Што змогуць такiя сыны?
23.01.2000
3585 ДВА ГАI
Арэхавыя два гаi былi,
Даўно аб iх не чутна нават рэха,
Краса жыла на крычаўскай зямлi,
Нiводнага цяпер няма арэха.
Не руйнавалi твар зямлi паны,
Ды ўсё змянiлась вельмi крута з часам,
Бо два гаi былi, як кайданы,
Што замiналi хлеб расцiць калгасам.
Пушкаршчыны, Красоўшчыны няма,
Бо гегемону прыгажосць не трэба,
Бульдозеры прайшлi па iм дарма,
Бо арахоў няма, няма i хлеба.
23.01.2000
3586 ЗАЛАТЫ
БЕРАГ
Каней на пераправе не мяняюць,
Але, як добры i магутны конь,
Аб змене нават i не ўспамiнаюць,
Вада яму па сiлах i агонь.
Мастоў няма, яны даўно згарэлi,
I пераехаць рэчку трэба ўброд,
Але паблiзу мелiны не мелi,
Баiцца конь, i з возу злез народ.
Дагэтуль не па сiлах пераправа,
Хоць моцна вабiць бераг залаты,
Стаiць без руху доўгi час дзяржава,
Каб рухацца, патрэбны ёй масты.
24.01.2000
3588 КУЛIК НА БАЛОЦЕ
Хвалiўся кулiк, што яго балота
Найлепшае з усiх балот Зямлi,
Тому яго пакiнуць вельмi шкода,
Бо тут гады найлепшыя прайшлi.
Хоць чуў ад чаек пра ўзбярэжжа Крыма,
Дзе пальмы, i вясной цвiце мiндаль,
Ды для яго душы мiлей Радзiма,
Другiх краёў не бачыў ён, на жаль.
Бо звык сядзець адвечна на балоце,
Дзе холад, дождж, вятры няшчадна дзьмуць,
У роспачы б ён быў i у маркоце,
Пабачыў каб, як iншыя жывуць.
25.01.2000
3590 ГАНЕБНЫЯ ЯКАСЦI
Талент i прадбачанне нялюбы,
Iншым толькi замiнаюць жыць,
Многiх давялi яны да згубы,
Бо агнём душа ад iх гарыць.
Якасцi такiя не шукаюць,
Хаця дар, напэўна, Богам дан,
Ды яго усё жыццё цягаюць,
Як без ручкi цяжкi чамадан.
Цягнеш, ад цяжару знемагаеш,
Ды жыццё дае ганьбы урок,
Калi хоць маленькi талент маеш,
Цi ў сваёй мясцовасцi прарок.
25.01.2000
3591 БЫЛОЕ
Пасляваеннае маленства
Мне будзе помнiцца заўжды,
Пазнаў я голаду шаленства,
Ў вадзянцы лёд замест вады.
Каб ў печы запалiць, сагрэцца,
Жар беглi ранкам пазычаць,
Адзенне – як калi прыйдзецца,
Газоўка, кнiжкi каб чытаць.
Запалкi ёсць i ўдосталь ежы,
I электрычнасць, i цяпло,
Былое адышло за межы,
Але яно усё ж было.
25.01.2000
3595 ШТО
ТРЭБА
Рабам не трэба незалежнасць,
Iх рабства вабiць зноў i зноў,
Лёс падуладны – непазбежнасць,
Лепш не прыдумаць для рабоў.
Iх не пужае невядомасць,
Не страшна кайданоў сваiх,
Нацыянальная свядомасць –
Пачуцце, лiшняе для iх.
Рабамi хочуць быць заўсёды,
Так кепска, але лёгка жыць,
Каб мець iмкненне да свабоды,
Свядомасць трэба адрадзiць.
27.01.2000
3604 СВАЯ
ДЗЯРЖАВА
Занадта цяжка курдам без дзяржавы,
I цыганы шмат зведалi бяды,
Ў няволi не здабыць народу славы,
Падлеглым вельмi горка быць заўжды.
Не раз краiну нашу шматавалi,
Бо да чужых зямель ва ўсiх любоў,
Мы без дзяржавы рады не давалi,
I так яшчэ здарыцца можа зноў.
Бо прыйдзе час, iмперыi не стане,
Вядомыя гiсторыi шляхi.
Цi сонца шчасця i да нас загляне
Або зноў будзем, нiбы жабракi?
30.01.2000
3625
ДЭМАКРАТЫЯ
Хоць вабiць дэмакратыi прынада,
Ды i яна даць здатна шмат нягод,
Не будзе светлай, нiбы дзень, улада,
Як чорны, быццам сажа, стаў народ.
Ў семнаццатым i трыццаць сёмым каты
Святло згасiлi, пэўна, назаўжды,
Тым самым нават да народнай ўлады
Дадалi вельмi страшнай чарнаты.
Стварыць не удалося ўлады слаўнай,
Яна такой, якi народ, была,
Не стане дэмакратыя сапраўднай,
Як цемра ўсюды, ды няма святла.
11.02.2000
3626 ФIНIШ
Жыццёвы шлях – як быццам марафон,
На старце ўсе аднолькавыя разам,
На трасе сыдзе хтосьцi пад адхон,
Ды iншыя адстануць моцна з часам.
Надзея старту вабiць: дабягу,
Бо мроiцца заўжды ветразь пунсовы,
Бо юныя не ведаюць граху,
Яны усе – цудоўныя анёлы.
Ўсе к фiнiшу iмкнуцца ад душы,
Ды лёс чамусьцi не прамы, а гнуткi.
Але адкуль бяруцца алкашы?
Чаму прывабна доля прастытуткi?
11.02.2000
3628 НОВАЯ
МАРАЛЬ
На скрыжалях маральны кодэкс Бог
Нам запiсаў дакладна зразумела,
Каб хтосьцi ад нягоды не знямог,
Душу каб зберагаў сваю i цела.
Ды ленiнiзм вучылi шмат гадоў,
I камунiзм упарта будавалi,
Да Бога мы не збераглi любоў,
I Бiблiю нiколi не чыталi.
I вынiк не прымусiў нас чакаць,
Бо, як магнiт, прыцягвала грахоўнасць,
Мараль жадалi новую ствараць,
А маем у грамадстве бездухоўнасць.
12.02.2000
3664 БЕЗ
ЗМЕН
Жыло генiяў шмат i прарокаў,
Думак безлiч было i iдэй,
I рабiлi адважных шмат крокаў,
Каб жыццё стала лепш у людзей.
Хаця ёсць цягнiкi, самалёты,
I камп'ютэр ўварваўся з наш век,
Не змянiць генетычнай прыроды,
Застаецца былым чалавек.
Людзi злоснасць ў душы не страчаюць,
З новай зброяй магутней яна,
Забiваюць, ўвесь час забiваюць.
Чаму нам да спадобы вайна?
27.02.2000
3723 ГУЛЕЦ
Гулец гуляць не стане без падставы,
Бо вельмi жорсткi у гульнi закон,
Як вынiк прагназiруецца малы,
Не будзе ставiць iмiдж свой на кон.
Бо нельга дараваць сабе пралiкi,
Хоць кожны ход не будзе залаты,
Ды стымул трэба надта мець вялiкi,
Любой цаной каб дамагчысь мэты.
Бо лепш гуляць, калi мэта – забава,
I сiл не вымагае кожны ход,
Прыйдзе аўтарытэт, магчыма, слава,
I зберажэцца iмiдж ад нягод.
25.03.2000
3743
АНТЫПОДЫ
Вада агню – бясспрэчная адмова,
Бо у вадзе нiчога не гарыць,
Ды здатна ўсё душа адначасова:
Страшэнна ненавiдзець i любiць,
Насмешлiвай здавацца i сур'ёзнай,
Мець разам хваляванне i спакой,
Пяшчотнай быць i, нiбы бура, грознай,
Нялёгка зразумець душу душой.
Ў душы пачуццi суiснуюць разам,
Зусiм не адчуваюць перашкод,
Калi сыдуцца нечакана часам
Пачуцце i яго цень – антыпод.
31.03.2000
3753 ЭКСПЕРЫМЕНТ ЧАСУ
Ў юнацтве рамантычныя ўсе крокi,
I ветразi пунсовыя заўжды,
Ўзлятаюць мары толькi пад аблокi,
Зусiм не адчуваецца бяды.
Ды з цягам часу адчувае кожны,
Што мара апускаецца з нябёс,
Не дзьме ў ветразь больш вецер спадарожны,
I неласкавым выглядае лёс.
Нахабным лёс становiцца без меры,
Бо час праводзiць свой эксперымент,
Ветразь пунсовы стане чорна-шэры,
Аб скалы мары разаб'юцца ўшчэнт.
3.04.2000
3768 РОЗУМ I IНСТЫНКТ
Не трэба ведаць, трэба адчуваць,
Iнстынкту пакарыцца, а не ведам,
Iнстынкт дакладна здатны кiраваць,
За выняткам людзей, ўсiм белым светам.
Здаецца, сiла розуму вядзе,
Ды помач часам ад яго благая,
Не зробiць перашкоды ён бядзе,
I за памылкай крочыць ўжо другая.
Стварае часам розум вiражы,
Кiруе справай не зусiм удала,
Iнстынкт – парыў i дзеянне душы,
I ён ўсё зробiць, каб прайшла навала.
8.04.2000
3817 СЛАВУТЫ
ЗБАН
Збан моцны i прыгожы вельмi быў,
Здавалася, што ён – памочнiк вечны,
Ў акрузе славу добрую набыў,
Ды час прыйшоў, нарэшце, небяспечны.
Бо да пары ваду насiць мог збан,
Ад ўзросту рэшткi славы захiталiсь,
Адкрыўся прыхаваны ўраз падман:
Разбiўся, чарапкi з яго засталiсь.
Прынесцi каб жаданую ваду,
Магутнасць трэба, не былая слава,
Спаткаў збан нечаканую бяду,
Бо слабасць горш, чым моцная навала.
8.05.2000
3828 СВАЕ
ПАМЫЛКI
Нiколi лёс не хоча даць аванс,
Каб радасць струменiлась урачыста,
Спаткаецца хаця нялепшы шанс,
Жыццё пiсаць прыходзiцца начыста.
Ды вельмi цяжка добра напiсаць,
Бо кожны крок наперад – адмысловы,
I вымушае лёс пакутаваць,
Бо вынiк часта надта памылковы.
Чужы лёс вывучаць – амаль дарма,
Бо ён вядомы толькi па урыўках,
На жаль, другiх шляхоў зусiм няма,
Вучыцца трэба на сваiх памылках.
15.05.2000
3833 MC2
Працяглы час абрыдла ўжо чакаць,
Бо часам, як кароль, цяпер багаты,
Яго мне не патрэбна зберагаць,
Бо доля жорстка кiнула за краты.
Зусiм не трэба хуткасцi святла,
Каб на сабе адчуць ход iншы часу,
Ляцеў час птушкай, воля як была,
Ў турме пайшоў прыцiшана адразу.
Усё адносна вельмi на Зямлi,
I хочацца, каб ўзялi на парукi,
Каб зразумець mc2 маглi,
Не трэба ведаў матухны-навукi.
17.05.2000
3846 АРЭЛI
Сезоны года – як арэлi,
Узлёт адзiн, узлёт другi,
Ад спёкi травы пагарэлi,
Праз час ужо iдуць снягi.
I доўжацца бясконца цыклы,
Было iх не адзiн мiльён,
Для ўсiх такi парадак звыклы,
Змяняецца ўвесь час сезон.
Яшчэ пасеяць не паспелi,
А ўжо наблiзiлась жнiво,
Ляцяць сезоны, як арэлi,
Так ёсць i так заўжды было.
22.05.2000
3861
РАЗЗЛАВАНАЯ ПРЫРОДА
Вятры, тайфуны, страшнае цунамi,
Калi ўсё разбурае ураган,
Далiны ўраз становяцца гарамi,
Як ажывае жудасны вулкан.
Ваду гарой прыпадымаюць хвалi,
Б'юць моцна, як гарматы, перуны,
Ўраз землятрусы могiлкi стваралi,
Ў навалах людзi гiнуць без вiны.
Жыццё на шчасце для людзей даецца,
Спакой бясконца сэрцу дарагi,
Але, калi прырода раззлуецца,
Бяда прыходзiць на свае кругi.
28.05.2000
3862 ЖЫВЫМ
Як быў жывы, мяне не ўспамiналi,
Хачу, каб лямант безпадстаўны сцiх,
Каб марна слёз пустых не пралiвалi,
Бо шана трэба толькi для жывых.
Далёка доля родных раскiдала,
Былых пачуццяў знiзiлась цана.
Але чаму амаль заўжды збiрае
Вакол сябе халодная труна?
Занадта рэдка бачылiсь жывыя,
Каб зносiны душу маглi сагрэць,
Часы каб ўспомнiць сэрцу дарагiя,
Бязглузда на нябожчыка глядзець.
28.05.2000
3870 ГУЛЬНЯ
Вусаты кот гуляе з мышанём,
I поспехаў, i шчасця яму зычыць,
Для мышаня гульня горш, чым з агнём,
Што роўны дыялог iдзе, кот лiчыць.
Кот кажа, што з мышамi ён радня,
Бо мышы i каты заўжды з вусамi,
Ды, як захоча пiскнуць мышаня,
Кот жвава яго гладзiць кiпцюрамi.
Заўжды iдзе няроўная гульня,
Вялiкiя знiшчаюць сiлай малых,
Кот хоча, каб гульня была штодня
З дэмакратычнай назваю «Дыялог».
31.05.2000
3882 ДУХ I
ЛIТАРА ЗАКОНУ
Як трэба пасвiць коз i бараноў,
Пастух для статка – гаспадар галоўны,
Даць кожнаму у змозе бiзуноў,
Але ўсё роўна будзе ён шаноўны.
Ды статак як складаецца з ваўкоў,
Змяняецца зусiм парадак звыклы,
Пастух ужо выказвае любоў,
Бо вострыя у iх, як брытва, iклы.
Адзiн i той жа вопытны пастух,
Ды моцныя не прызнаюць закону,
Для iх свая i лiтара, i дух,
Было раней так, будзе так да скону.
5.06.2000
3915 КЕПСКАЯ
СПРАВА
Брыльянт, але драўляная аправа,
Яна – замiнка, нiбы кайданы,
Таму брыльянт каштуе вельмi мала,
Хоць ў золаце яму няма цаны.
Была каб свая ўласная дзяржава,
Здаўна змагалiсь лепшыя сыны,
Ды апынулась надта марнай справа,
Падтрымку мелi слабую яны.
Барацьбiтоў за намаганнi шкода,
Ды кепскую аправу меў брыльянт,
Бо не патрэбна воля для народа,
Якi стаў ад селекцыi мутант.
22.06.2000
3993 ЧОРНЫЯ
ПАЛЬЦЫ
Пальцы чорныя, моцна парэпалась скура,
Як ў рэальнасць глядзець, не на тэлеэкран,
I ад дум галава апусцiлась панура,
Цяжкi хлеб, як раней, у сучаных сялян.
Непасiльная праца ад самага ранку
Старыць вельмi заўчасна сялянскiх жанчын,
Пасядзець няма часу з суседкай на ганку,
Смерць прыходзiць раней да сялянскiх мужчын.
У калгасах бясплатна амаль працавалi,
Хаця мелi багата уласных патрэб,
Як зямля, у сялян пальцы чорнымi сталi,
Ды вырошчваюць людзям яны белы хлеб.
20.07.2000
4009 НIБЫ
ЗНIЧКА
Згарае знiчка за адно iмгненне,
А зоркi свецяць стала безлiч год,
Падзенне знiчкi – дзiўнае здарэнне,
Шлях знiчкi – смутны шлях
на эшафот.
Празмерна хто у свецкiм коле ззяе,
Як мода цалкам на яго
прайшла,
Раптоўна, нiбы знiчка, прагарае,
Ды ўспышка не дасць сталага святла.
24.07.2000
4089 НАШЫ
ДУМКI
Шануем думкi больш ўсяго свае,
Чужыя, нiбы дым, праходзяць мiма,
Як хто iх безкаштоўна аддае,
Аддаць ўсё роўна проста немагчыма.
Але iснуе думак першы клас,
Хаця на iх i вельмi малы попыт,
Заўжды чаруюць нашы думкi нас,
А лепшыя у тых, чый большы вопыт.
14.08.2000
4091 СОНЕЙКА I ПРЫГАЖОСЦЬ
Добра, калi сонейка высока,
Ветрык спiць, не гойдае галiн,
Прыгажосць адзначыць здатна вока
I прыроды дзiўнай, i жанчын.
Як на захад сонейка збягае,
Вецер дзьме, ў душу прыносiць злосць,
I пачуццяў ўжо не выклiкае
Нават прыгажунi прыгажосць.
15.08.2000
4107 ЧАМУ?
Не можа быць магутнаю дзяржава,
Хоць вельмi многа у яе зямлi,
Калi ў яе мазгоў занадта мала,
Нiкчэмныя пасады занялi.
Ў семнаццатым мазгi закатавалi,
I ў трыццаць сёмым голавы знялi,
Саюз прапаў, i за мяжу сплывалi,
Таму, на жаль, i тонуць караблi.
19.08.2000
4111 ЛЕПШЫ
ЧАС
Цудоўнае у думак развiццё,
Яны iдуць, як моцная завея,
Пры пераходзе з явы ў небыццё,
У царства лёгкакрылага Марфея.
Магчыма, вечар – самы лепшы час,
Калi знiкаюць дзённыя турботы,
I сон нясе на лёгкiх крылах нас,
На жаль, каб ранкам зноў пазнаць маркоты.
20.08.2000
4117 ХМАРЫ I АБЛОКI
Прыемна аблачынкi вабяць зрок,
Яны – увасабленне дзiўнай мары,
I вельмi непрыемны ў небе змрок,
Якi заўжды з'яўляецца ад хмары.
Ды хмара пралiваецца дажджом,
Каб корань вiльгаць браў, не звяла лiсце,
Хаця аблокi вабяць, як фантом,
Але зусiм няма ад iх карысцi.
23.08.2000
4135 ВАДЫ
Цi любяць бацькi заблукаўшага сына,
Што гора сям'i шмат прынёс?
Таксама i любая сэрцу Айчына,
Няпросты хаця яе лёс.
Зямлю на кавалкi яе шматавалi,
Пазнаў беларус шмат нягод,
Мы волю да волi пацiху страчалi.
Мо здолее вады народ?
30.08.2000
4169
КРЫВАВАЕ МОРА
Празмерна надта хваляць сябе
людзi,
Нясціплай часам пахвалы без меры,
Дакладней значна думка збоку будзе,
Ды выказаць яе не могуць зверы.
Злачынствы ўсю гiсторыю складаюць,
Жыццё людзей iдзе ў крывавым моры,
Сябе ўвесь час бязлiтасна знiшчаюць
I не шкадуюць фауны i флоры.
10.09.2000
4171 АДЗНАКА МАЛАДОСЦI
Прыемна вабiць позiрк малады,
Краса – адзнака ранняй маладосцi,
Але бягуць, як плынь вады, гады,
I ў сталасцi – нястача прыгажосцi.
Калi патрэбна, то яе
няма,
Краса тавар, што хутка сапсуецца,
Ў дзяцiнстве прападае ён дарма,
Да сталасцi ўтрымаць не удаецца.
10.09.2000
4187 ПРОРВА
Хто пунi будаваў, палаца не збудуе,
Бо прорва мiж будовамi ляжыць,
Вялiкiм зодчым хоць сябе адчуе,
I нават у палацы будзе жыць.
Калi пачаў сваё жыццё ў палацы,
I стыль высокi выхаваў тварца,
Той дасягне вяршынi ў любой працы,
Узорнай ад пачатку да канца.
12.09.2000
4188 ПАДМУРАК
Калi падмурак вельмi нетрывалы,
То хмарачос на iм не збудаваць,
Хаця занадта кепска iдуць справы,
Але шкада падмурак разбураць.
Прызнацца, пэўна, дзеля справы трэба:
Падмурак састарэлы i слабы,
Каб хмарачос узняўся горда ў неба,
Будова не прынесла каб журбы.
12.09.2000
4189 ПРЫСМАК
ПАЛЫНУ
Мы вады вельмi ўзносiлi заўжды,
Высокароднась ўсiм калола вочы,
Амаль што непiсьменны – не бяды,
Затое селянiн або рабочы.
Такая мода павялась даўно,
Ды ад яе ў душы прысмак палыну,
Бо паспяхова кiнулi на дно
Вялiкую, магутную краiну.
12.09.2000
4212 ВАЕННАЕ
ДЗЯЦIНСТВА
Пажарышч незлiчоныя сляды,
Ў лясах снарады, гiльзы, порах, мiны,
Дзiцячыя галодныя гады,
Нялёгкiя ваенныя ўспамiны.
Дзяцiнства нас пазбавiла вайна,
Хаця для шчасця ў свет прыходзяць дзецi,
Шмат лёсаў ўшчэнт знявечыла яна.
А колькi войн iдзе на белым свеце!
18.09.2000
4239
МАСТАЦТВА – НАРОДУ
Мастацтва належыць народу,
Аб гэтым вядома даўно,
Але з старажытняга роду
Народу не трэба яно.
Яму да спадобы эрзацы,
Шэдэўры не вабяць зусiм,
Хоць трэба шмат ўдумлiвай працы,
Народ ў захапленні другiм.
25.09.2000
4297 ГЭТАК
БЫЛО
Нiхто не носiць ўжо цяпер лапцей,
I ступу не пабачыш ў кожнай хаце,
Не нараджаюць ў полi больш дзяцей,
За печчу не раскінулісь палацi.
Нiхто не тчэ начамi палатно,
Не палiць ў курадымнай лямпе газы,
Было нядаўна гэтак, ды яно
Сплыло, не мець каб ад яго абразы.
9.10.2000
4352 ЛЕПШ У ДАЛIНЕ
Iмкнуўся ўсё жыццё увышыню,
Абсяг каб сэрцу быў, прастора воку,
Ўзляцеў, гляджу цяпер ўдалечыню,
Ды востага ужо не маю зроку.
Навошта мне вялiкая гара?
Падстаў сядзець на ёй цяпер не бачу,
Засталась ззаду зорная пара,
Ў далiне лепш над рэчкай парыбачу.
20.10.2000
4359 СВЕТЛАЕ
IМКНЕННЕ
Адзiн у неба не ўзляцiць нiколi,
Яму ў зямлi лепш корпацца штодня,
Прасторы хоча хто, святла i волi,
Таго нясцерпна клiча вышыня.
Магутныя яму патрэбны крылы,
Каб стала явай казка дзiўных мар,
Ды нават моцным не хапае сiлы,
Ў iмкненнi светлым гiнуць, як Iкар.
21.10.2000
4362 БРУДНЫ
СЛЕД
Бываюць вельмi розныя сляды
I, адпаведна, розныя ўспамiны,
Адзiн пакiне на Зямлi сады,
А iншы – толькi брудныя руiны.
Знiкаюць людзi, пакiдаюць свет,
Чароўны, як квiтнеючыя макi,
Чым за сабой пакiнуць брудны след,
Зусiм лепш не пакiнуць след нiякi.
22.10.2000
4392 ДУХМЯНЫ
НЕКТАР
Пагода вельмi добраю была,
Зямля палала, нiбы ад пажару,
У кветкi запыталася пчала,
Чаму няма нi кропелькi нектару.
Хай будзе неба чорнае ад хмар,
Не гледзячы на кепскую пагоду,
Духмяны ў кветках з'явiцца нектар,
Пчала удосталь назбiрае мёду.
27.10.2000
4416 РАКА
ЖЫЦЦЯ
Блiшчаць каменьчыкi на дне,
I, як крышталь, вада iскрыцца,
Цяпер прыемна снiцца мне
Дзяцiнства любага крынiца.
Ракi жыцця майго выток,
Ў ёй справы, мары i пачуццi,
Здаецца чыстаю здалёк,
Ды зблiзку досыць каламуцi.
30.10.2000
4419 ПЕВЕНЬ I САЛАВЕЙ
Смяяўся певень з салаўя,
Што ён – няшчасны недарэка,
Малы, як ўся яго сям'я,
I не умее кукарэкаць.
Ды гаспадар сяброў чакаў,
Гасцей сустрэў па-беларуску,
Каб певень болей не крычаў,
Яго пусцiлi на закуску.
30.10.2000
4439
САМОТНАЕ ЗЯРНЯТКА
Саспеў, нiбы нявеста, колас жыта,
I загулялi жвавыя сярпы,
Было зярнятка на зямлi забыта,
А iншыя папалi у снапы.
Яно ў самоце жудасна тужыла,
Сварылась на нязграбную руку,
Але вясной сагрэлась i ажыла,
Перамалолi iншых на муку.
3.11.2000
4441 ХВАЛЯ I
БЕРАГ
Аб бераг хваля бiлась безлiч раз,
Змяняла нешта, хоць нябачна вокам,
Ды надышоў зусiм iнакшы час,
I бераг стаў цяпер бетонным блокам.
Раней пясок шпурляла на траву,
Хоць часам пашкаджала сабе грудзi,
Цяпер, разбi хаця ўшчэнт галаву,
Нiякiх змен ад барацьбы не будзе.
3.11.2000
4450 НАПЕРАД
НЕВЯДОМА
Крутыя павароты лёсу,
Як профiль вельмi бурных хваль,
То кiнуць ў светлую палосу,
А потым ў цемру дна амаль.
Ў жыццi наперад невядома
Цi бура будзе або не,
Прыйдзе ў душу ад гора стома,
Цi шчасце крыламi кране.
4.11.2000
4464 СВАБОДА
I ХЛЕБ
У светлых марах кожнага народа
Ёсць рэч, якой бясконцая цана,
Натхненна клiча да сябе свабода,
Але без хлеба кволая яна.
Калi ў жыццi здараецца нагода,
Зрабiць каб выбар з гэтых двух патрэб,
Заўжды другой становiцца свабода,
А першай застаецца толькi хлеб.
6.11.2000
4468 ДОЎГI
ПУЦЬ
Бягуць бясконцых думак цягнiкi,
Iмчаць мяне ў далёкую краiну,
I толькi трэба выбраць, з iх якi
Прыемней ў гэты час для успамiну.
Здаралась многа рознага ў жыццi,
I плённы сустракаўся шлях, i марны,
Кацiў па рэйках доўгага пуцi
Вагон купэйны i вагон таварны.
7.11.2000
4469 ЛЮБIМАЯ
ПЕСНЯ
Цудоўнай хваляй музыка лiлася,
I слоў прыгожых бегла палатно,
Ды песнi пра Алёну i пра Яся
Спявалi ад душы ужо даўно.
Знаходзiлiсь калiсьцi у прадвеснi,
Цяпер марозiць жорсткая зiма,
Каб зараз заспяваць, любiмай песнi,
На жаль вялiкi, ўжо даўно няма.
7.11.2000
4472 РАКА I РЭЧЫШЧА
Цяклi крынiчкi у раку,
Яна вадою ганарылась,
Бо рэчышча было з пяску,
Ды нечаканае здарылась.
Аднойчы скончыўся пясок,
Канец прыйшоў адразу цуду,
I добра бачылась здалёк,
Што стала шэрай плынь ад
бруду.
7.11.2000
4481 ПАПЯРЭДНIК
У тэхнiцы, навуцы i культуры
Нiхто б вядомай постаццю не стаў,
Раней каб не заклалi ведаў муры,
Не пакарыўся б славы п'едэстал.
Бо без падмурку не зрабiць будовы,
I не пабачыць ззяючых вяршынь,
Як папярэднiк не заклаў асновы,
Не ў змозе адчынiцца неба сiнь.
7.11.2000
4490 ПIЛУЮЦЬ I СЯКУЦЬ
Пiла з сякерай разам дадуць
рады,
Як ў грозным i бяссэнсавым баi
З металам ў сэрцы падаюць салдаты,
I дрэвы так кладуцца на зямлi.
Не бачыць вершалiнам больш нябёсы,
Згнiюць за непатрэбай хутка пнi,
Так ў трыццаць сёмым пiлавалi лёсы,
Сякуць няшчадна iх i ў нашы днi.
9.11.2000
4501
АДМЕТНАСЦЬ
Што «хорошо» для аднаго,
Другому добра не заўсёды,
Хаця не беражэм свайго,
Мы вельмi розныя народы.
Абавязкова прыйдзе час,
Ментальнасць наша пасталее,
Народ, як свечка, каб не згас,
Сваю адметнасць зразумее.
10.11.2000
4512 IНШАЯ
ДАРОГА
Ручай заўжды бяжыць па логу,
Так беглi ўсе за крокам крок,
Ён выбраў iншую дарогу:
Ў спякотны залаты пясок.
Жыцця хацелась залатога,
Абрыдлi цень, зялёны мох,
Не атрымалася нiчога,
Дабегчы не паспеў i ссох.
12.11.2000
4543
ЖУДАСНАЕ ТЛО
Ўсе маняць, хто хлусiць з дзяцiнства звык,
Не трэба баранiць сваю iм годнасць.
Як можа паварочвацца язык,
I дзе згубiлась iх высокароднасць?
Перамалола ў жудаснае тло
Ў семнаццатым ушчэнт айчына долi,
Бо годнасці, напэўна, не было,
Не будзе i далей ужо нiколi.
13.11.2000
4545 АМЕРЫКАНЦЫ
Мажлiвасцям раскрыцца немгчыма,
Глыбока не даюць дазвол араць,
Разумных не жадае мець радзiма,
Амерыка у змозе iх збiраць.
Таму жыць добра мы страчаем шанцы,
Хаця чакалi доўгiя гады,
Наперадзе ва ўсiм амерыканцы,
I першасць у іх будзе назаўжды.
14.11.2000
4553 НАДЗЕЯ I ЖУРБА
Сустрэчы, разлукi, сустрэчы
Бясконцыя ў плынi людской,
Здараюцца дзiўныя рэчы,
Што ў сэрцы знiкае спакой.
На плынi падымуцца хвалi,
I б'е ў душы моцны прыбой,
Сустрэчы надзею давалi,
Разлукi вянчалi журбой.
15.11.2000
4576 РАБОЕ
Рабая курыца пыталася ў лябёдкi,
Чаму ў яе такi бялюткi пух,
Як цуд, прыгожы выгiб шыi, не кароткi,
Палёт такi, што захапляе дух.
Пачала пер'е пудрыць курыца упарта,
Цягнула шыю, як магла, штодня,
Каб пабялець рабому, сiл страчаць не варта,
Не кожнаму даступна вышыня.
17.11.2000
4584 ПЕРШЫ
ПОЗIРК
Зусiм iнакшы па прыродзе голас
У шэрых вераб'я i салаўя,
Пустым быць можа або поўным колас,
Хаця амаль падобная ралля.
На першы позiрк людзi ўсе падобны,
Ды так яшчэ нiколi не было,
Бо ў душах гiмн цi рэквiем жалобны,
Цi цемра або яркае святло.
17.11.2000
4589 ЗВЕРХУ I ЗДАЛЁК
Гляджу на свет з птушынага палёту:
Вакол чароўны i прыгожы цуд,
Бо некранутай бачу толькi цноту,
I непаметны рукатворны бруд.
Але, калi глядзець
навокал зблiзку,
То бачна, не было таго павек:
Без жалю нiшчыць ўласную калыску
Без роздуму бяздушна чалавек.
18.11.2000
4590
РУЙНУЮЧАЯ СIЛА
Адкуль руйнуючая сiла
Свае сiлкуе каранi?
Знiшчае жорстка i гуллiва
Усё навокал ў нашы днi.
Сваё заўжды цанiлi продкi,
Але прыйшоў iнакшы час,
Аб лепшым успамiн салодкi,
Бо выхаванне даў калгас.
18.11.2000
4614 АЛЬТРУIЗМ
Альтруiзм. Яго даўно забылi
Ў класавай знiшчальнай барацьбе,
Эгаiзму вiрусы набылi:
Кожны пад сябе цяпер грабе.
Не знайсцi са свечкай мецэната,
Iх няшчадна знiшчыў ленiнiзм,
Скупасць больш цяпер ужо – не вада,
Бо без следу згiнуў альтруiзм.
22.11.2000
4615 ЧАС
ВОЛI
Была стройнай занадта фiгура,
Шаўковая грыва, як цуд,
Як глянец, iльснiлася скура,
I шыю не рэзаў хамут.
Iшла у аглоблях панура,
I позiрк гарэзлiвы згас,
Знявечана пугаю скура,
Без следу мiнуў волi час.
22.11.2000
4633 РУХ НАЗАД
Апошнi крок рабiць без толку,
На тое як няма падстаў,
Зрабiць лепш добра падрыхтоўку,
Каб пакарыўся п'едэстал.
Калi няўпэўненыя крокi,
Рабiць iх трэба вельмi шмат,
А фiнiш будзе ўсё далёкi,
Бо рух такі вядзе
назад.
25.11.2000
4660 АПОШНЯЯ
СТАРОНКА
Калi яшчэ бялюткая папера,
Ў жыццёвай кнiзе вызначаны шлях,
Ў душы гараць любоў, надзея, вера,
Наперадзе жыцця чароўны гмах.
Прыгожаю здаецца кнiга звонку,
Але не кожны запiс дарагi,
Адчынiш як апошнюю старонку,
Заные цяжка сэрца ад тугi.
28.11.2000
4673 БIТАЯ
ДАРОГА
На лузе кветкi ярка ззялi,
Была нязмятаю трава,
Але пачуццi хвалявалi,
I сцежка першая прайшла.
Праклалi бiтую дарогу,
Не ходзяць ў лузе жоравы,
Ды вельмi позна бiць трывогу,
Няма нi кветак, нi травы.
30.11.2000
4681
НЕБЯСПЕЧНЫ КОЛЕР
Чырвоны колер мне не да спадобы,
Цяпер з зялёным у яго працяг,
Чырвоны з белым мець рабiлi спробы,
Мне бел-чырвона-белы любы сцяг.
Але чырвоны цалкам сцяг
– не вечны,
Нядобры успамiн мне i табе,
Чырвоны колер вельмi небяспечны,
Ў iм выглядаюць вушы КДБ.
1.12.2000
4727
АДНОЛЬКАВАСЦЬ
Як за цукеркай есцi зноў цукерку,
Ад прыкрасцi знiкае хутка смак,
I хочацца баршчу налiць талерку,
Здаецца, што смачней ужо бурак.
Зусiм былая знiкне асалода,
Аднолькавасць не будзе у цане,
Як песня, у якой адна ёсць нота,
Душу красой нiколi не кране.
6.12.2000
4729 БУСЕЛ МIЖ АРЛОЎ
Радзiма! Жаль яе да болю,
Ды час, напэўна, не прыйшоў
Здабыць ёй шчасце i патолю,
Жыве яна сярод арлоў.
Хаця магутны белы бусел,
Арлы свабоды не даюць,
Няма свабоднай Беларусi,
Бо сэрца ёй арлы дзяўбуць.
7.12.2000
4740 КЛIЧА
НЕБА
Кагосьцi вабiць шлях да зорак,
Хто рвецца толькi да нябёс,
Камусьцi вышыня – прыгорак,
А хто спаткаў ў далiне лёс.
У кожнага свая патрэба,
Шляхi па-рознаму прайшлi,
Хоць вабяць зоры, клiча неба,
Не адарвацца ад зямлi.
8.12.2000
4759 НОВЫ
2001
Хоць новае прыйшло тысячагоддзе,
Ды, як раней, бясконца шэры лёс,
Нiчога не змянiлася ў прыродзе,
Народу бусел шчасця не прынёс.
Але дакуль яшчэ лёс будзе шэры?
Век новы пойдзе, першы яго год,
Ды засталося вельмi мала веры,
Што к шчасцю бусел свой пачне палёт.
15.12.2000
4767
МАСТАЦКАЕ ПОЛЕ
Я на полi мастацкiм араты,
Ды ў знямозе ўвесь час ад тугi,
Пустазеллем палетак багаты,
Цi яго пакрываюць снягi.
Цi кiдаць або не ў глебу зерне,
Бо быльнёг затулiў небакрай?
Мо, што кiнуў, нiколi не верне,
Мне жаданы назад ураджай.
16.12.2000
4776 ДРУГI
IНСТРУМЕНТ
Iгралi добра дудка i жалейка,
Прайшоў iх час, пайшлi яны на скон,
Ёсць iнструментаў новая сямейка,
I паўтарае iх магнiтафон.
Былы матыў нiколi не ўваскрэсне,
Хаця па iм даволi ёсць тугi,
Час новы вымагае новай песнi:
Iграе iнструмент зусiм другi.
19.12.2000
4793 ПАМЫЛКА
Як памылiўся ў выбары дарогi,
Трывожна загучыць бяды набат,
Саб'еш на камянiстых сцежках ногi,
Але вяртацца прыйдзецца назад.
Мёд вабіў, а сустрэлась журавiна,
Ды страчана дарэмна безлiч год,
Бяда, калi памыліцца краiна,
Няшчасным будзе доўгi час народ.
23.12.2000
4807 ЗАЛАТЫ
МАЛЮНАК
Прыемна, як iдзеш куды жадаў,
Бо рухацца цудоўна i прывабна,
Нiколi не зрабiць сур'ёзных спраў,
Як адпраўляе лёс у шлях нахабна.
Бясконца будзе роспач на шляху,
Бо мроiцца зусiм другi кiрунак,
Рэальнасць здатна выклiкаць тугу,
А летуценне – залаты малюнак.
25.12.2000
4825 СПАКУСА
ПАПЛАКАЦЬ
Як з дрэва упадзе адзiн лiсток,
Душа ад спачування зарыдае,
Ды не шкада, калi ў адзiны крок
Скiдае лiсце восень залатая.
Калi адзiн загiне – вельмi жаль,
Паплакаць цяжка утрымаць спакусу,
Зусiм нiчога не шкада амаль,
Як тысячы ахвяр ад землятрусу.
28.12.2000
4853 ШТО ПОТЫМ?
Звязаць сабе рукi i ногi,
Засунуць затычку у рот
Дазволiць без ўсякай трывогi,
Як раб, паслухмяны народ.
Хай нават звязаць стальным дротам,
Пад страхам смяротным нажа.
А што атрымаецца потым?
Ўсё роўна метал з'есць iржа.
2.01.2001
4857 ПОЗНА
Чырвоны яблык ззяе у галлi,
Ды не пазнаць, салодкi ён цi горкi,
Калi часы паспрабаваць прыйшлi,
То рвуць яго адразу, без гаворкi.
Сарвуць, а потым вызначаюць смак,
I разумеюць: гэта несур'ёзна,
Жыццёвы шлях пайшоў зусiм не так,
Але было ужо занадта позна.
2.01.2001
4866
ПРАВЕДНЫ ЧАС
Знянацку, амаль за iмгненне,
Прымаем рашэннi не раз,
Рассудзiць прыдатнасць рашэння
Заўжды толькi праведны час.
Бо вынiк адрознiцца значна
Ад ўзнёслых i радасных мар,
Адразу памылак не бачна,
Што чорнае неба ад хмар.
4.01.2001
4887 КРАСА РАМАНТЫКI
Усе ў жыццi ствараюць мiражы,
Рамантык – не гарэзлiвы капрыза,
Бо хочацца свабоду мець душы,
Бо летуценне – маладосцi рыса.
Але прыходзяць сталасцi часы,
Iмкненнi маюць iншую прыкмету,
I ад былой рамантыкi-красы
Ў душы не застаецца нават следу.
7.01.2001
4918 КРЫНIЦА I БАЛОТА
Ваду дае магутная крынiца,
Празрыстую, халодную, як цуд,
Ды сiл няма ў яе абаранiцца,
Бо кожны ў ваду можа кiнуць
бруд.
Iначай ля смярдзючага балота,
Калi падойдзе нехта незнарок,
Пабыць хвiлiну побач не ахвота,
Заткнуўшы нос, хутчэй бяжыць убок.
12.01.2001
4920 РАЗМОВА
Спытала ружа у рамонка:
«Чаму вам шчасця без мяжы?
Нам гiмн пяюць ласкавы звонка,
Ды рэжуць вострыя нажы».
Рамонак кажа: «Так здаецца,
Што ў нас цнатлiвая краса,
Над намi жорстка лёс смяецца,
Нас рэжа вострая каса».
12.01.2001
4931 НА
ЧУЖЫМ КАНI
На каленях стаялi ўвесь час,
Продкi крочылi ў бiтвах да славы,
Цяпер справа датычыцца нас,
Не жадаем уласнай дзяржавы.
Зноў заходнi стварыць хочам край,
Ў хамуце хадзiць з сцёртаю шыяй,
На чужым канi ўехаць у рай,
Быць адзiнай вялiкай Расiяй.
14.01.2001
4932
КАЛГАСНЫ ВIР
Прыйшоў зусiм iнакшы час,
Рабiць сваёй не хочам справы,
Не хочам руйнаваць калгас,
Агульнай хочацца дзяржавы.
Бо працавiтых больш няма,
Iх гены – ў лагернай
Сiбiры,
Уласнасць раздаюць дарма,
Ды красцi лепш ў калгасным вiры.
14.01.2001
4937 АДНА
ДЗЕЯ
Слёзы шчасця – для твару
украса,
Як цудоўны духмяны нектар,
А здарыцца бяда цi абраза,
Слёзы болю знявечваюць твар.
Дзею моцна змяняюць умовы,
Адзiн выраз, з адных тых жа
слоў
Азначае учынак суровы
Цi пяшчотную надта любоў.
15.01.2001
4944 ПIК
Адзiн нiколi не пакорыш пiк,
Была каб добрай i прамой дарога,
Хаця прасiць, нiбы жабрак, не звык,
Для поспеху патрэбна дапамога.
Бо ў адзiночку вельмi цяжкi шлях
Ўсе намаганнi цалкам здатны сцерцi,
Наперадзе чакае толькi крах,
Пiк нават можа стаць вытокам смерцi.
16.01.2001
5010
ЦУДОЎНЫЯ АБЛОКI
Цудоўныя бялюткiя аблокi,
Здаецца: iх красе няма
цаны,
Калi запоўняць небасхiл высокi,
То затуляюць сонца i яны.
26.01.2001
5016 ЗОРКА
Зоркi свецяцца свечкамi ў люстры вады
На азёрах, у рэчцы, на моры,
Калi зорка заззяе ў жыццi сапраўды,
Не дадуць ёй нiколi прасторы.
28.01.2001