Анатолій Балуценка
998 ТАК БЫЛО
ЗАЎСЁДЫ
Калi задумацца, то велiчнасць прыроды
Ўражае дзiвам i спакою не дае,
Жыццём напоўнены зямля, паветра, воды,
Наўкол жыццё карэннi кiнула свае.
Куды нi глянь, раслiн, iстот жывых замнога,
Як эвалюцыя магла iх падарыць?
Ўсё, што iснуе на Зямлi, тварэнне Бога,
Iнакш нiяк такога цуду не стварыць.
Усе iстоты жыццё разам пачыналi,
Умовы трэба было мець, каб разам жыць,
Ды цягу да жыцця, каб хутка не сканалi,
Для аднаўлення палка каб маглi любiць.
У кожнага душа пачуццямi багата,
Iх можна толькi ад стварэння атрымаць,
Нiколi на Зямлi жыццю не справiць свята,
Iстоты як былi б няздатны адчуваць.
Патрэбных функцый каб iстоты не прыдбалi,
Прыйшло б у пешым пакаленнi небыццё,
Каб iснаваць маглi, яны кахаць жадалi,
Таму бясконца прадаўжаецца жыццё.
Калi задумаўся аб каранях прыроды,
Хоць не адразу, ды рашэнне ўсё ж прыйшло:
Якое ёсць цяпер, жыццё было заўсёды,
I эвалюцыi нiколi не было.
14.08.1995
1005
СУПЫНIЦЦА, АЗIРНУЦЦА
Заўжды бяжым, а сэнсу – нi на грам,
Куды бясконца i чаму iмкнуцца?
Мо лепей супынiцца трэба нам,
З увагай паглядзець i азiрнуцца?
Якая клiча у жыццi мэта?
I што з ўсяго з'яўляецца галоўным?
Дзе шчасце, а дзе горкая бяда?
Дадатным будзе што, а што адмоўным?
Пытаннi узнiкаюць цэлы час,
Ды як знаходзiць слушныя адказы?
Нiколi не знайсцi рашэнне ўраз,
А спробы боль прыносяць i абразы.
Каб шчасце мець, не трэба шмат жадаць,
Туга ад беспадстаўнага жадання,
Душой узнёсласць лепей адчуваць,
Пазнаць сакрэты палкага кахання.
Не трэба нi пасад i нi чыноў,
Бязглузда шпарка к фiнiшу iмкнуцца,
Нарэшце, час шчаслiвы каб прыйшоў,
След супынiцца, пiльна азiрнуцца.
15.08.1995
1018 ЛЕПШАЯ
ПАДСТАВА
Няспынна нас здзiўляе белы свет,
Бо немажлiва не здзiўляцца свету,
Як пiльна углядацца у сусвет,
Глядзець вакол на родную планету.
Пытанняў цэлы шэраг паўстае,
Хоць хочацца iх вырашыць адразу,
Прырода таямнiц не аддае,
Не хоча даць дакладнага адказу.
На неба ноччу трэба паглядзець,
На месячную у вадзе дарогу,
Каб канчаткова добра зразумець,
Што сатварэнне ўсё ж належыць Богу.
Пытанняў беспадстаўных больш няма,
Дыскусii праводзiць – часу шкода,
Нябачнага Тварца шукаць дарма,
Бо Бог – сама Вялiкая
Прырода.
Яна жыццё стварыла i Зямлю,
Ды россып зорак кiнула на неба,
Глядзець ў далёкi космас я люблю,
Для боскай сiлы лепш падстаў не трэба.
21.08.1995
1020 УМОВЫ
ЖЫЦЦЯ
Пячэ гарачыня, дажджу нi кроплi,
Не вытрымала нават лебяда,
Ды iншых шмат раслiн ужо засохлi,
Бо там жыццё, дзе вiльгаць i вада.
Нязначнае адхiленнне ад нормы –
Нязваная з'яўляецца бяда,
Як дождж не пойдзе, не унiкнуць прорвы,
Ўсё ссохне, а не толькi лебяда.
Жыццё iснуе на Зямлi спрадвеку,
Але, калi змянiць умовы ўраз,
То фауне, ў тым лiку чалавеку,
Ўжо не пражыць у iх працяглы час.
Цiкавая прыродная загадка:
Як падтрымаць стабiльнасць ўсiх умоў?
Даўно б ўжо ад жыцця засталась згадка,
Каб iх Зямля не аднаўляла зноў.
Адказ на феномен шукаюць людзi,
Але яго дагэтуль не знайшлi,
Зямля ствараць жыццю умовы будзе,
Багата таямнiц ёсць у Зямлi.
22.08.1995
1024 КАХАЦЬ
ЖЫЦЦЁ
Сонца ззяе, ў душы свята,
Добры дзень прайшоў,
Дзён наперадзе багата,
Заўтра будзе зноў.
Напачатку iх не лiчаць,
Бо няма турбот,
Каб прыйшлi, апошнiх клiчуць,
Кожны дзень, як год.
Днi каштоўней на зыходзе,
Хоць такiя ж днi,
Шлях к канцу жыццё знаходзiць,
Сохнуць каранi.
Толькi быў прыгожы ранак
З чыстаю расой,
Прабяжыць шмат дзён-маланак,
Прыйдзе смерць з касой.
Трэба днi свае бясконца
Шчасцем напаўняць,
Спакваля садзiцца сонца,
Як жыццё кахаць.
24.08.1995
1051 АДНА
ДАРОГА
Што-небудзь мець заўжды лепш, чым нiчога,
Каб атрымаць надзейна штосьцi мог,
Патрэбна да мэты адна дарога,
Зусiм не трэба шэрагу дарог.
Па ўсiх шляхах бяссэнсава туляцца,
Каб дачакацца гучных перамог,
Напрамку лепей аднаго трымацца,
На каменi расце на месцы мох.
Самому шчасця не дагнаць нiколi,
Хоць на шляху чакае шмат трывог,
Бо невядомы адрас шчаснай долi,
Якая здатна даць дастатку рог.
Шукаць бязглузда долi iдэальнай,
Такой няма, i шкода страчаць час,
Лепш сябраваць са сцiплай, ды рэальнай,
Iмпэт жыццёвы цалкам каб не згас.
Каб не зазнаў бязлiтаснага болю,
Ад пошукаў трывалых не знямог
I атрымаў душэўную патолю,
Патрэбна крочыць па адной з дарог.
6.09.1995
1061 ДАБРО ЦI ЗЛО?
Дабро i зло. Мяжа у iх размыта:
Што сёння добра, заўтра будзе злом,
Мяжа мiж iмi непаметна скрыта,
Час пройдзе – зло
становiцца дабром.
Адразу не адкажаш без замiнкi,
Як дзеяне цi думку ацанiць?
Зусiм не ясна, добрыя учынкi
Цi кепскiя прыходзiцца рабiць.
Калi мiнае дастаткова часу,
На месца расстаўляе ўсё жыццё,
Здавалася, смяротную абразу
Не паглыне нiколi забыццё.
Бягуць гады, змяняюцца ацэнкi,
Бо зло з дабром, як спарышы, iдуць,
У трыццаць сёмым ставiлi да сценкi,
А час мiнуў – героямi
завуць.
Таму не трэба ў дзеях сумнявацца,
Калi падчас рабiць патрэбна зло,
Бо з часам можа крута ўсё змяняцца,
Каб зло ў дабро, нарэшце, перайшло.
8.09.1995
1072 ЗАЎЖДЫ
ЧАЛАВЕК
Мяне красой хвалюе моцна лес,
I жыта рунь, i сонейка ўзыходы,
Не можа быць, што продак з дрэва злез,
Мой продак чалавекам быў заўсёды.
Iснуе ў свеце безлiч ўсiх iстот,
Чаго няма ў скарбонках у прыроды!
Што нашы продкi малпы – анекдот,
Якi прыносiць надта многа шкоды.
У кожнага жывога ёсць душа,
Яна пачуццяў дзiўны свет стварае,
Мiж душамi трывалая мяжа,
Нiхто душы павек не памяняе.
Душа чужая – нiбы цёмны лес,
Але сказаць упэўнена ўсё ж мушу,
Каб чалавек калiсьцi з дрэва злез,
Такую ж, як у малпы, меў бы душу.
А чалавек заўжды быў чалавек,
Таму душою чутка адчуваем,
Пачуццi мелi тонкiя павек,
Таму i ненавiдзiм, i кахаем.
13.09.1995
1075 БАЧНА З ЧАСАМ
Жыццё бяжыць, i бачыцца выразна,
Што там, дзе хмарна доўгi час было,
З нябёс заззяла сонца надта ясна,
У непагадзi не таiлась зло.
Адразу немажлiва разабрацца,
Душу гняце нявызначаны стан,
Дзе прыйдзецца са шчасцем сустракацца,
А дзе хлусня чакае i падман.
Жыццё упарта кропкi расстаўляе,
Што адбылось – назад
больш не вярнуць,
Цi добрая часiна, цi благая,
Праз час дакладна толькi пазнаюць.
Але на долю наракаць не варта,
Яна i значна горшай магла быць,
Падзеi крочаць цi бягуць упарта,
Нiколi iншай долi не здабыць.
Але цiкава назiраць заўсёды,
Калi настане iншая пара,
Прыносiць доля значна болей шкоды
Цi ў вынiку падорыць больш дабра.
13.09.1995
1102 РАШУЧЫ
КРОК
Рашучы крок. Зрабiць яго складана,
Але ён неабходны у жыццi,
Не сыплецца даўно ўжо з неба манна,
З iм толькi можна к поспеху дайсцi.
Не адмаўляцца ад яго нiколi,
Аб шанцу каб пасля не шкадаваць,
I не карыць сваёй няшчаснай долi,
Дарэмна каб душу не мардаваць.
Калi сваю мажлiвасць упускаеш,
Занадта горкi дасць жыццё урок,
Мог мець што-небудзь, ды пакуль не маеш,
Бо не зрабiў рашучы важны крок.
Душа каб толькi радасць адчувала,
I не знiшчала каб яе скруха,
Рашучых крокаў лепш ступiць нямала,
Знайсцi нявесту каб цi жанiха.
Бо лепей, вiдавочна, памылiцца,
Чым ўсё жыццё бязглузда шкадаваць,
Як ёсць намер, лепш крок зрабiць рашыцца.
Iнакш ў жыццi як лепшае шукаць?
27.09.1995
1108 НЕ ЗАЎЖДЫ ПРЫЕМНА
Бясконца ў небе толькi шэрасць, знiкла просiнь,
Ў душу прыносяць смутак халады,
Занадта хутка набiрае хаду восень,
Нясе журбы багата i нуды.
Вясна ў душы каханнем светлым адгукнецца,
Адчуць уздым прыемна малады,
Асенняю парой душою не сагрэцца,
Ды восень для жыцця дае плады.
Дзiвосна кветкi ў час вясновы выглядаюць,
I шмат вясна нясе ў душу цяпла,
Ды толькi восень з нецярпеннем ўсе чакаюць,
Цудоўныя плады каб нам дала.
Вакол бясконца быць не можа ўсё прыемна,
Ўвесь час мы балансуем на мяжы,
Для цела трэба як што-небудзь неад'емна,
То не заўжды прыдатна для душы.
Каб што прыдбаць, патрэбна ў iншым адступiцца,
Не ў змозе толькi добра быць заўжды,
Ўсё роўна, прыйдзецца, хоць крыху, замачыцца,
Каб рыбку ўдала выцягнуць з вады.
2.10.1995
1119 СЭНС
БЫЦЦЯ
Няма чаго грашыць, каб гнявiць Бога,
Што людзям даў кароткае жыццё,
Яго прайсцi – вялiкая
дарога,
Хаця яна iдзе у небыццё.
Наперадзе шлях вабны бачны воку,
К сабе ён клiча, каб сагрэць душу,
Ды лёс не дадае к жыццю нi кроку,
Бо не адсунуць фiнiшу мяжу.
Жывёльны свет бязмерна разнастайны,
I кожны мае свой працяг жыцця,
Не ўсе свой шлях праходзяць аднастайна,
Бо розны маюць тэрмiн развiцця.
Без сэнсу нарадзiцца, каб памерцi?
Але у тым вялiкi сэнс быцця:
Адзiнку, як мурашку,
можна сцерцi,
Не супынiць магутнасцi жыцця!
Яно наўкол, яно заўжды вiруе,
Ад часу сатварэння i павек,
Гадоў прасiць дарма, Бог не пачуе,
Жыве па Божай волi чалавек.
10.10.1995
1125
ЗБЕРАГАЦЬ IСНАЕ
Ўсё пройдзе, але iншае пачнецца,
На iснае не трэба наракаць,
Магчыма, доля горка пасмяецца,
Час прыйдзе аб мiнулым шкадаваць.
Што ўсё мiнае, слабая уцеха,
Наступнае i горай можа быць,
Мiнулае гучыць, як шчасця рэха,
Яго больш немагчыма паўтарыць.
На жураўля не трэба спадзявацца,
У будучым вялiкага чакаць.
Мо за сiнiцу моцна лепш трымацца,
Чым жураўля настойлiва чакаць?
Лепш ад дабра шукаць дабра не трэба,
Бо стан надзеi – ненадзейны
стан,
Каб пад нагамi не хiсталась глеба,
Бо у надзеi тоiцца падман.
За паваротам доля невядома,
Не трэба змен крутых ў жыццi жадаць,
Каб не прыйшлi ў душу бяда i стома,
Што ёсць, патрэбна пiльна зберагаць.
14.10.1995
1128 ВЯЛIКАЯ
МЭТА
Як робiцца якая-небудзь справа,
Мець асалоду каб заўжды ў жыццi,
Прыемна завяршыць яе удала,
Да фiнiшу цудоўнага дайсцi.
Бяжым усё жыццё, бяжым кудысьцi,
А справы без супынку мiльгацяць,
I цэлы час знаходзiць трэба выйсце,
Каб засталося сiл фiнiшаваць.
Трымаюць на дыстанцыi нагоды,
Не скончыцца жыццёвы марафон,
Бясконцыя ўзнiкаюць перашкоды,
Бо гонар цалкам ставiцца на кон.
Як нават i складанае заданне,
I трэба немажлiвае зрабiць,
Сканцэнтраваць патрэбна намаганне,
На фiнiшы абавязкова быць.
Павiнна сустракаць ў жыццi удача,
Бо з ёй сябе мажлiва паважаць,
Калi няўдача, зноў душа заплача,
Вялiкая мэта – фiнiшаваць.
15.10.1995
1130
САПРАЎДНЫ РАЙ
Моцна вабiць жыццё, бо цудоўна так жыць,
Бо вышэйшай няма нагароды!
Ўсё адносна, хоць лепей заўжды можа быць,
Ды жыццё – цуд вялiкi
прыроды.
Ад пачатку тварэння
пацiху бяжыць,
Ўсё iснуе па волi Гасподняй,
Колькi ў генах закладзена, можна пражыць,
Свой этап мы праходзiм з паходняй.
Цяжкi шлях або лёгкi, ды радасць ў душы
Ў вандраваннi бясконца не будзе,
Лепш ў дарозе цярпець, легчы чым пад крыжы,
Ў зямлi шчасця душа не набудзе.
Колькi думак аб вечным жыццi не стварай,
Ды не хочацца вельмi на плаху,
Бо жыццё толькi вабны i велiчны рай,
Станем прахам, бо створаны з праху.
Таму з радасцю трэба этап свой прайсцi,
Каб яскрава гарэла паходня,
Бо каштоўней жыцця не iснуе ў жыццi,
Рай сапраўдны хай песцiць сягоння.
16.10.1995
1141 ЖЫЦЬ
РАДАСНА
Такiя ж рэчкi, i такi ж лес будзе,
I ў небе знiчкi будуць уначы,
Ды прыйдуць жыць зусiм другiя людзi,
Бо назаўжды сябе не зберагчы.
Бясконца ўсё змяняецца у свеце,
Але жыццё нiколi не змянiць,
Таксама, як раней, смяюцца дзецi,
Ад ветрыку цудоўна лес шумiць.
Хоць ўсё мiнае, ды ўсё застаецца,
Бо кожны мае у жыццi мяжу,
Пераступiць яе не удаецца,
Не зберагчы нi цела, нi душу.
Сябе мы пакiдаем у нашчадках,
Працягвалась бясконца каб жыццё,
Жывем па устаноўленых парадках,
Пражыў сваё – iдзi у
небыццё.
Любую трэба скарыстаць нагоду,
Каб час свайго жыцця не марнаваць,
Каб атрымаць ад шчасця асалоду,
Жыць з радасцю i смерцi не чакаць.
24.10.1995
1155 НЕ
АДКЛАДАЦЬ НА ПОТЫМ
Нiчога нельга адкладаць на потым,
Адразу трэба ўсё ў жыццi рабiць,
Не вельмi з часам дзейнiчаць ахвота,
Ды час бяжыць, яго не паўтарыць.
Час новы прынясе другiя справы,
Адкладзенае не ажыццявiць,
Таму намераў добрых ёсць нямала,
Каб шлях у пекла iмi замасцiць.
Ўсё адкладаюць: працу i каханне,
Ды час ужо нiколi не дагнаць,
Хаця пустое цешыць спадзяванне,
Не будзе час лянiвага чакаць.
Калi своечасова не вучыўся
I кнiг не змог карысных прачытаць,
Як час мiнуў, але не ажанiўся,
То вельмi цяжка потым даганяць.
Ўсяму свой час, i трэба мець уменне,
Дарэмна каб жыцця не марнаваць,
Калi прыйшла пара збiраць каменне,
Няма чаго iх шчодра раскiдаць.
29.10.1995
1162 ЦЯГНУЦЬ СВОЙ КРЫЖ
Ад долi не схавацца, яна знойдзе,
Хоць прытаiсь i цiхенька маўчы,
Яна твая, i нiкуды не пойдзе,
I не прагнаць яе, i не ўцячы.
Хоць не заўсёды доля да спадобы,
I можа боль прынесцi для душы,
Яе не абысцi, пустыя спробы,
Усе ў жыццi нясуць свае крыжы.
Хто лёгка цягне крыж, а хто праз сiлу,
I не хапае часу адпачыць,
Цягнi яго цi пхай патроху з тылу,
Свой крыж не кiнеш, iншы не здабыць.
К сабе не прымярай чужыя долi,
Яны здаюцца лепшымi заўжды,
Бясхмарнасцi у iх няма нiколi,
У кожнай долi досыць ёсць бяды.
Таму цягнуць свой крыж спакойна трэба,
Нiколi iншай долi не жадаць,
Бо доля нам даецца толькi з неба,
Не трэба на чужую заглядаць.
1.11.1995
1169 НЕ
ЖАРТЫ
Цi марнасць духу, цi зусiм пустыя жарты,
I нельга лепей вызначыць жыццё,
Хоць кожны вельмi ў сваёй значнасцi упарты,
Ды з часам прыйдуць тлен i забыццё.
Хоць чалавек за ўсё жыццё i шмат набудзе,
Яно навошта, як ў труне ляжыць?
Чаму ўвесь час набыць дабро iмкнуцца людзi,
Мо лепей проста бестурботна жыць?
Зямлю не трэба палiваць салёным потам,
Не трэба на душу грахi складаць,
Зусiм набытак не спатрэбiцца на потым,
Нiколi смерць не ўдасца ашукаць.
Жыць лепей радасна, спакойна, бестурботна,
Грахоўнай не пераступаць мяжы,
Як будзе цалкам ад грахоў душа свабодна,
Вiруе радасць бурная ў душы.
Жыццё людзей – скарб
непаўторны бескаштоўны,
Але, калi сканчаецца жыццё,
Выдатна бачна, што былое – нонсэнс поўны,
Ды не пустыя жарты – небыццё.
3.11.1995
1178 БУДУЧАЕ I МIНУЛАЕ
Не трэба аб мiнулым шкадаваць,
Аб будучыне лепей хвалявацца,
Яго вяршынi трэба штурмаваць
I цяжкасцей нiколi не баяцца.
Ваўкоў баяцца – ў лес чаго
хадзiць?
Ў мiнулым сваё шчасце не здабудзеш,
Хоць ў марах яго хочацца любiць,
Ды колькi iрэальнасць любiць будзеш?
Мiнулае знiкае назаўжды,
Яно не паўтараецца нiколi,
Бягуць наперад шпаркiя гады,
У будучыне iх яшчэ даволi.
У будучыню смела раблю крок,
Мiнулага ў жыццi зусiм не шкода,
Пускаюся у невядомы змрок,
Ды на душы пануе асалода.
У будучым цiкавае жыццё,
Як аб мiнулым толькi ўспамiнаеш,
Наперадзе чакае небыццё,
Хаця яшчэ жывы, ды памiраеш.
9.11.1995
1187 ДЗIЎНАЯ
МЯЖА
Заўжды умовы ёсць для асалоды,
Знаходзiць толькi вельмi цяжка iх,
Каб не пазнаць зусім ў жыццi
нягоды,
Ў намерах трэба сцiплым быць сваiх.
Здаволiцца, як маеш толькi жменю,
Лепш зайздрасць не пускаць сабе ў душу,
Не трэба iншым заглядць ў кiшэню,
Не перайсцi каб дзiўную мяжу.
За той мяжой зусiм не ззяе сонца,
Хоць будзе дзень, а цёмна, як ўначы,
Калi незадаволены бясконца,
Ужо нiчым нiяк не памагчы.
Нiколi болей радасцi не будзе,
Бо ў душах зайздрасць чорная i злосць,
Шчаслiвымi, бясспрэчна, будуць людзi,
Як маюць радасць ад таго, што ёсць.
Ўласцiвы вады для людской прыроды:
За дзiўнаю мяжой каб паблукаць,
Замест чароўнай вабнай асалоды
Душу бянтэжыць, гора ёй шукаць.
13.11.1995
1228 ЛЕПЕЙ
ПАЧАКАЦЬ
Бясспрэчна, значна лепей пачакаць,
Каб крок зробiць пасля ужо рашучы,
Каб не прыйшлось няўцешна шкадаваць,
Усё жыццё не лiць каб слёз гаручых.
I «за» i «супраць» кiнуць на вагу,
Ва ўсiм каб вельмi добра разабрацца,
Каб не спаткаць няўмольную тугу,
Адразу лепей мо расчаравацца?
Прымаць рашэнне не патрэбна ўраз,
Яно надзейным, безумоўна, будзе,
Калi дарадчык – вельмi
доўгi час,
Ён зробiць лепей, чым параяць людзi.
Сем раз адмерай, ды адзiн – адрэж,
Рабiць так радзiць прымаўка заўсёды,
Iнакш душу бяда гняце без меж,
I у жыццi сустрэнуцца нягоды.
Найлепей аптымальнае шукаць,
За першае, што будзе, не хапацца,
Прыемней значна трохi пачакаць,
Сваiм жыццём каб потым любавацца.
29.11.1995
1242
IСНАВАЦЬ ЗАЎСЁДЫ
Бясконцыя канвееры жыцця,
На iх iстоты ў вечным русе, людзi,
Нясуць яны жывых да небыцця,
Ўсё iншае заўжды нязменным будзе.
Жыццё i вечнасць. Як iх параўнаць?
Жыццё для ўсiх – кароткiя
iмгненнi,
Але, бясспрэчна, будуць iснаваць
Бясконца толькi розуму тварэннi.
Што зробяць рукi, не шкадуе час,
Бо праз стагоддзi здатна разбурыцца,
Ды толькi вынiк розуму не згас,
Бо ён – павек, iм можна
ганарыцца.
Паэтаў i пiсьменнiкаў няма,
Ды творы iх цяпер чытаюць людзi,
Бо думка iх праз вечнасць пралягла,
I далей iснаваць бясконца будзе.
Матэрыяльна думка або не?
Тысячагоддзi ёй – не перашкоды,
Пакуль цывiлiзацыя мiне,
Цуд думкi будзе iснаваць заўсёды.
5.12.1995
1251 ЖЫЦЦЁВЫ
ШЛЯХ
Нялёгка шлях жыццёвы пракладаць,
Абпальваюць гаршкi не толькi богi,
Не трэба хлеба лёгкага шукаць,
I збочваць з першай выбранай дарогi.
Напрамак лепей выбраны трымаць
I не звяртаць на цяжкасцi увагi,
Як кепска, трэба трохi патрываць,
Iнакш не дамагчысь ў жыццi павагi.
Бо след уласны выбар паважаць,
Абавязкова прыйдзе перамога,
Калi пачаць шляхi перабiраць,
Не дасягнуць нi на якiм нiчога.
Ды кожнага вядуць свае шляхi:
Адзiн iдзе бясконца па прасёлку,
На мерседэсе кацiцца другi,
Як лёгкi шлях, не дачакацца толку.
Не квапiцца лепш на суседскi лёс,
Хай лёгкi ён i па шашы праходзiць,
Галоўнае, каб радасць шлях прынёс,
I на прасёлку можна цуд знаходзiць.
9.12.1995
1268 АСАЛОДА
У кожнага лёс надта адмысловы,
Пачуццi вельмi розныя ў душы:
Хто атрымае крылы, як анёлы,
Другiя цягнуць цяжкiя крыжы.
Чаму занадта непадобны долi?
Для шчасця людзi у жыццё прыйшлi,
Адным лёс шчасця дараваў даволi,
Дасюль яго другiя не знайшлi.
Заўжды для шчасця не хапае крыху,
Здаецца, ўдасца трошачкi прыдбаць,
Уласную каб задаволiць пыху,
Каб назаўжды ў жыццi шчаслiвым стаць.
Але, як толькi крыху атрымаеш,
То квапiшся, каб большае знайсцi,
Калi бясконца нечага жадаеш,
Няшчасным вечна будзеш у жыццi.
На крылах каб ўзлятаць высока ў неба,
Каб не прымусiў лёс цягнуць крыжы,
Што маеш, задаволiцца тым трэба,
Адчуць каб асалоду на душы.
14.12.1995
1276 ВЕДАЦЬ КНIГУ ЖЫЦЦЯ
Жыццё пытаннi ставiць цэлы час
I вымагае слушнага адказу,
Памылка – i бяда спаткае
ўраз,
Душа набудзе цяжкую абразу.
А плынь пытанняў моцная заўжды,
Як справiцца з магутнаю ракою?
Нiхто не хоча мець ў жыццi бяды,
Але няма шпаргалкi пад рукою.
Абавязкова трэба веды мець,
Вучыць не толькi школьныя навукi,
Жыцця каб кнiгу добра зразумець,
Як веды ёсць, то хутка збочаць мукi.
Ў адносiнах людзей – ўсё, як было:
Ад здрады горыч, радасць у каханнi,
Жыццё вялiкi надта шлях прайшло,
Ды не змянiлiсь нашы адчуваннi.
Адказ прыдатны для сябе каб даць,
Бяды вялiкай у жыццi не зведаць,
Патрэбна лёсы iншых вывучаць,
Каб кнiгу аб жыццi на памяць ведаць.
17.12.1995
1289 МЯЖА
ДУШЭЎНАСЦI
Бяздушны, нечуллiвы i халодны,
Праходзiць дзе душэўнасцi мяжа?
Я, безумоўна, з вабнай думкай згодны:
Дзе ёсць пачуцце, ёсць заўжды душа.
Адзiная iснуе толькi схема,
Калi аб'ект свет здатны адчуваць:
Душа яго – цэнтральная
сiстэма,
Якая здатна дзеянне прымаць.
Што можа нарадзiцца i памерцi,
Каб жыць, павiнна мець заўжды душу,
Хоць верце у мадэль маю, не верце,
З упэўненасцю думку я кажу.
Раслiны i жывёлы – ўсё жывое,
Душа iм – неабходны
атрыбут,
Не толькi чалавек адзiн з душою,
Даецца ўсiм вялiкi боскi цуд.
Няма пачуццяў ў нежывой прыроды,
На тым пабудаваны погляд мой.
Жывое – нежывое. Тут
заўсёды
Мяжа: што без душы, а што з душой.
21.12.1995
1293 ТРЫМАЦЦА ЗА ЖЫЦЦЁ
Якое шчасце проста iснаваць!
Хоць доля мiласэрная, хоць злая,
Прыемна бачыць, чуць i адчуваць,
Бо далей цемра цэлы час глухая.
Ва ўсiх iстот нялёгкае жыццё,
Ды кожны да жыцця такi ахвочы!
Быць нечаканым можа небыццё,
Каб жыць, то з'есцi кожны нешта хоча.
Таму, хоць цяжка, ды прыемна жыць,
Бяда любая значна лепей смерцi,
Яе заўжды магчыма перажыць,
I з памяцi мажлiва цалкам сцерцi.
Каштоўней, чым жыццё, ў жыццi няма,
I за яго трымацца моцна трэба,
Чакаць рай потым можа i дарма:
Душа iдзе ў зямлю або на неба?
Бо ты пасля травiнкай можаш стаць
Або лiстком на дрэве калыхаца,
Жыццё патрэбна горача кахаць
I вельмi моцна за яго трымацца.
23.12.1995
1294
ДАСКАНАЛЫ СВЕТ
Якi бясконца дасканалы свет!
Хаця незразумелага i многа,
Чароўных цэлы шэраг ёсць прымет,
Зусiм не паяснiць якiх без Бога.
Як iснаванне Бога абвяргаць,
Шукаць матэрыяльныя прычыны?
Адказаў слушных немажлiва даць,
Да Бога зноў звяртацца мы павiнны.
Адказы намагаемся шукаць,
Але пытанняў цяжкiх так багата!
Хоць на адно ўдалося б адказаць:
Хто рух адвечны даў у кожны атам?
А як ўражае велiччу сусвет!
Хто зоркам пракладае ў iм дарогу?
Хто утварыў шмат зорак i планет?
Вось факты, каб паверыць палка Богу.
Нiхто адказ на iх знайсцi не змог,
А як i змог, адказ той быў няўдалы,
Бо, безумоўна, Творца ўсяго – Бог,
Таму i свет бясконца дасканалы.
24.12.1995
1312
ЗНАХОДЗIЦЬ ВЕДЫ
Абрыдне ўсё, калi чаго багата,
Прывабнасць страцiць, згубiць добры смак,
Здарыцца так, як ёсць чаго занадта,
Ўспрымаць яго магчыма абы-як.
Мiнае хваляванне ад кахання,
Ад хобi, ад адзення, ад яды,
Дасць захапленне радасць адчування,
Але абрыдне зноўку праз гады.
Усё абрыдне, i не ўратавацца,
Але ёсць справа у жыццi адна,
Нiколi што не будзе прыядацца,
Бо цэлы час бязмежная яна.
Бо колькi не займайся любай справай,
Хоць нават усё доўгае жыццё,
Бясконца яна будзе часткай малай,
А справа – вабных ведаў
набыццё.
Бо мудрасць разам з ведамi прыходзiць,
А з ёй лягчэй жыццёвы шлях прайсцi,
Упарта веды як сабе знаходзiць,
Разгубленасць не стрэнецца ў жыццi.
4.01.1996
1316 ДУМКА
ЗДАТНА
Дзве тысячы гадоў. Занадта мала!
Да нашай эры тысяч пяць гадоў
Цывiлiзацыя ужо запанавала,
Бясконцай цемры цалкам час прайшоў.
А як раней на свеце людзi жылi?
I як iшоў для iх за годам год?
Што елi? Што насiлi? Што рабiлi?
I як збярогся чалавечы род?
Мiльёнамi гадоў узрост свой лiчыць
Зямля, i разам з ёю чалавек.
Дзе смеласцi яму было пазычыць,
Ён ў дзiкiм стане не адзiн жыў век?
Як параўнаць дзве тысячы з мiльёнам?
А можа трэба браць мiльёны тры?
Не трэба верыць дарвiнскiм канонам,
Iснуюць людзi з даўняй той пары.
Дагэтуль невядома нам дакладна,
Жыццё як пачалося на Зямлi,
Ды думка аднавiць працэсы здатна,
Як людзi утварылiсь i жылi.
6.01.1996
1318 МАРЫ I ЖЫЦЦЁ
Як моцны гром, то вельмi дождж слабы,
I вецер разганяе хутка хмары,
Спаткае сэрца цераз край журбы,
Калi надзеi пакладаць на мары.
У марах ўсё прыгожае заўжды,
Чароўней мары самай дзiўнай казкi,
Ад iх наяве надта шмат бяды,
У параўнаннi з марай блякнуць краскi.
Ўсё ў золаце у марах, ў серабры,
Пра кепскае не марыцца нiколi,
Але чамусьцi здраджваюць сябры,
I знойдзецца зайздроснiкаў даволi.
Не трэба ўсё ружовым фарбаваць
I будаваць паветраныя замкi,
Рэальнасць лепш дакладна адчуваць,
Дазволеныя добра ведаць рамкi.
Не след упарта марнага чакаць,
У снах яно хаця прыемна снiцца,
Не трэба ў небе жураўля шукаць,
А стала у руках трымаць сiнiцу.
7.01.1996
1337 МОЖНА
ЗВЫКНУЦЬ
На лёс не трэба скардзiцца нiколi,
Мажлiва звыкнуць да любой бяды,
Каб цэлы час ўсяго было даволi,
Лепш памяркоўнасць набываць заўжды.
Не след на долю iншых заглядацца
I зайздрасцю марыць сваю душу,
Ад лiшняга рашуча адмаўляцца
I адчуваць рэальнасцi мяжу.
Бясконца кожны быць шчаслiвым можа,
Калi ў жыццi здаволiцца малым,
Навокал выглядае ўсё прыгожа,
Не трэба лёсам грэбаваць сваiм.
Незадаволенасць – пустая
справа,
Не карты лёс, не будзе лепш ад слёз,
Бо ён – непадуладны, як
навала,
Таму не трэба наракаць на лёс.
Аднолькавым не будзе лёс нiколi,
Ёсць цьмяныя i светлыя гады,
На рану не патрэбна сыпаць солi,
Бо можна звыкнуць да любой бяды.
18.01.1996
1347 МЭТА
Што лепей: да мэты шлях i надзея
Яе абавязкова пакарыць,
Як цела ад напружання мацнее,
Калi душа ад радасцi гарыць
Цi пункт канечны, як мiне пагоня,
I дасягнуць мэту, нарэшце, змог,
Калi яе трымаеш у далонях
Або ляжыць яна ўжо каля ног?
Той, у каго мэта ажыццяўлялась,
Заўсёды значна болей цэнiць шлях,
А як мэта ў палон без бою здалась,
Агеньчыкi пагаснуць у вачах.
Таму, каб мець бясконца асалоду,
Не заняла каб пустата душу,
Мець на шляху патрэбна перашкоду
I адсуваць далей мэты мяжу.
Бо без мэты знiкае ўраз iмкненне,
Душа спаткае горкую бяду,
Каб адчуваць цудоўнае гарэнне,
Шукаць патрэбна новую мэту.
24.01.1996
1351 ЧАС
Змяняе хутка наваколле час,
Не здатна ўсё нязменным захавацца,
Змяняе кантыненты, клiмат, нас,
Час вымагае з часам развiтацца.
На час даецца ўсё, не назаўжды,
I аксiёму цвёрда помнiць трэба,
Праносяцца iмгненныя гады,
Змяняецца зямля i выгляд неба.
Бясконца ў часа шпаркая хада,
Ёсць iснае, ды з часам ўсё знiкае,
Збягае, нiбы талая вада,
У часу фiласофiя такая.
Змяняцца здольны нават i сусвет,
I зоркi з часам могуць узрывацца,
Не можа быць бясконца сталым свет,
Бо час iдзе – павiнен ён
змяняцца.
Ўвесь час было так, будзе так павек,
Змяняць i нiшчыць – гэта часу звычка,
Жыве адно iмгненне чалавек,
Пасля знiкае хутка, нiбы знiчка.
26.01.1996
1360
ФАТАЛЬНЫ ЧАС
Прыходзiць усяму ў жыццi канец,
Хоць колькi шляху вабнаму не вiцца,
Праз час страчае моц i маладзец,
Ссыхае паўнаводная крынiца.
Нiчога нельга адкладаць ў жыццi
I трэба шпаркi крок рабiць адразу,
Бо «потым» можа болей не прыйсцi,
Жыццё не мае будучага часу.
Цяперашнi ў жыцця заўсёды час,
У час патрэбна часам скарыстацца,
Пакуль запал душы зусiм не згас,
Павiнна хутка ўсё ажыццяўляцца.
Сваю прыемней цалкам песню спець,
Цанiць свой час павiнна быць уменне,
Магчымасць, несумненна, лепей мець
I назбiраць, i раскiдаць каменне.
Таму не трэба адкладаць любоў,
Заўжды належна час цанiць рэальны,
Што пройдзе, не вярнуцца таму зноў,
Час для жыцця няўмольны i фатальны.
30.01.1996
1362 ДАЛЁКI
ФIНIШ
Хаця людзей на свеце вельмi многа,
Ў жыццi ва ўсiх адзiны алгарытм:
Ад нараджэння да труны дарога,
Для кожнага на ёй падобны рытм.
Ды фiнiшу упарта ўсе iмкнуцца
I ў хуткiм тэмпе да мэты бягуць,
I не знаходзяць часу азiрнуцца,
Пакуль павек з дыстанцыi сыдуць.
Нiколi, як жывеш, не адчуваеш,
Што для жыцця малы даецца час,
Ды хутка на абочыну збягаеш,
Дыстанцыя сканчаецца ураз.
Але нiхто не хоча супынiцца,
Да фiнiшу свайго бягуць заўжды,
Жыццё нiколi больш не паўтарыцца,
Ў iм, як цягнiк, праносяцца гады.
Не трэба бегчы, лепей iсцi крокам,
А можа нават крыху пастаяць,
Каб фiнiш нежаданы быў далёка,
Патрэбна вельмi хуткi рытм змяншаць.
31.01.1996
1372 АДЗIНЫ
СЭНС
Жыццё пранесцi трэба праз вякi,
Выдатна каб рашыць задачу гэту,
Дзяцей павiнны мець заўжды бацькi,
Здараецца хоць безлiч пустацвету.
Ужо няма iстот тых на Зямлi,
Нiколi быць не можа ў цэлым свеце,
Што для сябе ратунку не знайшлi,
Каб вiду жыць, яму патрэбны дзецi.
Ва ўсiх iстот адзiны сэнс жыцця,
Няспынна каб рабiць наперад крокi,
Каб будучыню ўпэўнена знайсцi,
Ў нашчадках толькi сэнс жыцця высокi.
Заўжды было так, будзе так павек,
Сваiх нашчадкаў кожны пакiдае,
Ўвесь час упарта толькi чалавек
Бязглузда сэнс свайго жыцця шукае.
Не трэба марна вабны сэнс шукаць,
Не засталiсь з сапраўднага каб згадкi,
Сваiх дзяцей патрэбна шкадаваць,
Бо сэнс жыцця адзiн – твае нашчадкi.
3.02.1996
1374 АДЗIНСТВА I АДНОСНАСЦЬ
Ёсць у жыцця бязлiтасны закон:
Усё жывое к фiнiшу iмкнецца,
Iдзе бясконца згубны марафон,
Бягуць ўсе разам, нiкуды не дзецца.
У кожнага дыстанцыi свае,
Выдатна бачна тут адноснасць часу!
Адным жыццё кiлометры дае,
Другi на фiнiш пападзе адразу.
Крумкач жыве каля трохсот гадоў,
За дзень аўсянiк шлях жыцця праходзiць,
Хто фiнiшуе, старт бярэ хто зноў
I для сябе дыстанцыю знаходзiць.
Для кожнага свой вызначальны час,
Чакае хутка фiнiшу навала,
Дыстанцыю прабег сваю i згас,
Бо для жыцця даецца часу мала.
Аднолькавы для ўсiх жыццёвы цыкл,
Адны бясконца сустракаюць вёсны,
А хто адну вясну пабачыць звык,
Адзiны час для кожнага адносны.
4.02.1996
1467 АПОШНI
ШАНС
Заўсёды ёсць ў жыццi апошнi шанс,
Хоць дрэннага, вядома, вельмi многа,
Ды з добрым у яго заўжды баланс,
Таму не след гнявiць занадта Бога.
Як добра будзе вельмi доўгi час,
Дабра нiколi мы не памячаем,
Як дрэннае здараецца у нас,
Адразу яго хутка адзначаем.
Таму здаецца кепскiм i жыццё,
Але чаму мы так несправядлiвы?
На добрае чаму ёсць забыццё,
Хоць час прыгожы быў для сэрца мiлы?
Як цяжка, не патрэбна вешаць нос,
Бо прыйдзе час, i будзе ўсё цудоўна,
Дарэмна лiць не трэба горкiх слёз,
Бо радасць зменiць гора, безумоўна.
Таму лепш хутка не ўпадаць у транс,
Гайдаюцца жыццёвыя арэлi,
Заўсёды застаецца пэўны шанс,
Хаця святла не бачна у тунэлi.
29.06.1996
1469 ЖАДАЙ
ЖЫЦЦЯ
Жыццё бяжыць iмклiва i упарта,
Зязюля ўсiм адлiчвае гады,
I нават кепска жыць заўсёды варта,
Калi ужо не надта малады.
Само жыццё – цудоўны скарб каштоўны,
Не след аб гэтым нават гаварыць,
Хоць кепска, к жыццю цягнуцца ўсё роўна,
Бо больш яго нiяк не паўтарыць.
Здаволiцца малым – i добра будзе,
Бо кожнаму дано жыццё адно,
Сябе паводзяць так бяздумна людзi,
Як быццам бы бясконцае яно.
Жадаць не трэба многага нiколi,
Каб зайздрасць не лiлася цераз край,
Калi заўжды наяўнага даволi,
Жыццё прывабным стане, нiбы рай.
Няхай жыццё праносiцца iмклiва,
Ў жыццi жыцця працяглага жадай,
I каб яно нiколi не стамiла,
Каб толькi радасць бiла цераз край.
7.07.1996
1476 ПАКIНУЦЬ У НАШЧАДКАХ
Бяжыць жыцця вялiкая рака,
I ёй няма анi канца, нi краю,
Таму што цуд чароўны ДНК
Дакладна нас ў нашчадках паўтарае.
Ўвесь час было i будзе так заўжды,
Нiяк не можа быць iнакшай долi,
Як адлiчыў свайго жыцця гады,
Зноў да жыцця не вернешся нiколi.
Наблiзiцца смяротная мяжа,
I не знайсцi спакою i патолi,
Бо разам з целам гiне i душа,
Шукай яе пасля, як ветру ў полi.
Жыць кожнаму прызначан нейкi час,
Хоць грэшнiкам цi праведнiкам будзеш,
Калi касцёр жыццёвы цалкам згас,
Ужо жыцця паўторна не набудзеш.
Пражыў сваё – становiшся зямлёй,
I аб табе у iншых толькi згадка,
Таму ствараць патрэбна iмiдж свой
I пакiдаць сябе павек ў нашчадках.
13.07.1996
1481 ДОЎГАЕ
ЖЫЦЦЁ
Адлiчвае час за хвiлiнай хвiлiны,
Згарае, як свечка, жыццё,
Таму зберагаць час руплiва павiнны,
Чакае ў канцы небыццё.
Калi напаўняць жыццё дзеямi шчыльна,
Выразна пашырыцца час,
Хоць будзеш ляжаць пад плiтою магiльнай,
З цiкавым сустрэўся не раз.
Калi напаўняць жыццё зместам цудоўным,
Ёсць любыя ў iм вiражы,
Шлях доўгi бяжыць, i здаецца чароўным,
Стварае прыемнасць душы.
Як марна хвiлiны жыцця прападаюць
З надзеяй, што час будзе твой,
Ў гадзiннiку хутка секунды збягаюць,
I фiнiш амаль прад табой.
Аднак i для часу мажлiва супынка,
Адносны няўрымслiвы час,
Як будзе на ўлiку любая хвiлiнка,
Жыццё стане доўгiм для нас.
14.07.1996
1484 ТРЭБА
МЭТА
Чакаць бясконца цяжка без мэты,
Як ў прорву, днi праносяцца за днямi,
Прыемна, што такi стан не заўжды,
А выпадкова можа быць часамi.
А як трывалы надта цяжкi стан
I кола разарваць не будзе змогi?
Жыццё ператвараецца ў падман,
Бо к выйсцю не знаходзiцца дарогi.
Нялёгка без мэты ў жыццi трываць,
Жыццё цяплiцца, але вельмi квола,
Патрэбна выйсце вабнае шукаць
I разрываць хутчэй пакуты кола.
Як сцiпла скласцi рукi i чакаць,
Жыццё ператварыцца ў iснаванне,
Насустрач бурам трэба вандраваць,
Сяброў сабе знаходзiць i каханне.
Мэта – галоўны чыннiк у жыццi,
Няма мэты – i не ўзляцець у неба,
Гаспадаром каб па жыццю iсцi,
Мэту прыдбаць абавязкова трэба.
15.07.1996
1486 ДУШЫ
ПРЫЕМНА
Што мiнула, вярнуць больш ужо немажлiва,
I таму няма сэнсу аб iм шкадаваць,
Бо жыццё прабягае занадта iмклiва,
Сваё месца у iм неабходна шукаць.
Запазнiўся – цягнiк твой жыццёвы ў дарозе,
I ад колаў не чутны зусiм перастук,
На яго хто бiлеты прыдбаць ў час не ў змозе,
Той заўсёды даволi нацерпiцца мук.
Цягнiкi у жыццi шукаць трэба упарта,
На супынку глухiм каб павек не сядзець,
Ў шлях цудоўны жыццёвы смялей iсцi варта,
Каб на свет навакольны ў дарозе глядзець.
Бо жыццё ў цягнiках не праносiцца мiма,
У вандроўках цiкава збягаюць гады,
Зведаць радасць жыцця ў хуткiм русе магчыма,
Калi радасцi больш, значна меней бяды.
Не вярнуць, што мiнае, ўжо болей нiколi,
Трэба рухацца, кола бяды разрываць,
Бо прыемна душы ад цудоўнай патолi,
Шчасце прыйдзе, калi ёсць магчымасць кахаць.
16.07.1996
1487 ЦЯЖКАЕ
РАШЭННЕ
Заўжды бясконца цяжкае рашэнне,
Каб звыклы ход жыцця перамянiць,
Ды можа быць, што i адно iмгненне
Уцеху здатна шчодра падарыць.
На месцы камень голы абрастае,
Ды гэта толькi вельмi кволы мох,
Хто звыклы стан рашуча пакiдае,
Раслiн цудоўных шмат пабачыць змог.
Патрэбна для натхнення разнастайнасць,
Ў душы каб не заглухлi пачуццi,
Няпроста хоць адважыцца на крайнасць,
Ды ўсё змяняць прыходзiцца ў жыццi.
Рамантыка каго ў дарогу клiча,
Каб кола звыклых рытмаў разарваць,
Ў таго заўсёды радасць на аблiччы,
Ад шчасця песнi хочацца спяваць.
Рашэнне надта цяжкае заўсёды,
Каб светлага мог дачакацца дня,
Прымаць патрэбна цераз перашкоды,
Каштуе свечак добрая гульня.
16.07.1996
1488 ШТО ВЕЧНАЕ?
Ўсё змяняецца ў прыроды,
Знiчкi гаснуць на ляту,
I краiны, i народы
Здатны прыпынiць хаду.
Як гiсторыю чытаеш,
Нават ў ёй калi не спец,
То выразна адчуваеш
Дзе пачатак – там канец.
Нарадзiўся хто – не вечны,
Нават як быў творца Бог,
Пункт спаткаецца канечны,
Вечна жыць нiхто не змог.
Людзi, горы i дзяржавы –
Iх нядоўгае жыццё,
Тэрмiн iснавання малы,
Ўсе iдуць у небыццё.
Так было i далей будзе,
Няма ў вечнае дарог,
Мiражы шукаюць людзi,
Вечны толькi адзiн Бог.
16.07.1996
1497 АДКАЗНЫ
КРОК
Як прыйдзе час рабiць адказны крок,
То нельга нават крыху памылiцца,
Жыццё – не кепска пройдзены урок,
Яно не здатна болей паўтарыцца.
Таму шлях вельмi цяжка выбiраць,
Адказны крок зрабiць хто дапаможа?
Жыццё гуллiва здатна жартаваць
I часта ставiць нас на раздарожжа.
Куды iсцi: на горку або ў лог?
Рашэнне праглядае вельмi квола.
Як выбраць аптымальную з дарог,
Дзе супынiць сваёй фартуны кола?
Чаму памылак вельмi шмат заўжды,
I на фартуну не стрымаць папрокаў?
Пазбегнуць як у выбары бяды
I не рабiць адказных кепскiх крокаў?
Усё, што ёсць i будзе, ўжо было,
Каб шчасце не мiнула дзесьцi бокам,
Жыццё людзей знаць трэба, што прайшло,
Не памылiцца каб з адказным крокам.
30.07.1996
1507 СЕЗОНЫ
ЖЫЦЦЯ
Яшчэ i лета не было,
Ды восень стукае у дзверы,
Што сэрцу вабнае цяпло
Так хутка скончыцца, не верыў.
Цяпер бяжыць жыццё з гары:
Вясна дзяцiнства, лета сталасць,
Ўжо восень крочыць па двары,
Наперадзе чакае старасць.
Ды восень здатна доўгай быць,
Спяшацца да зiмы не трэба,
Бо спакайней увосень жыць,
Надзённага хапае хлеба.
Хоць летняй радасцi няма,
Але жадаць не трэба многа,
Ўдалечынi пакуль зiма,
Чакае ў вечнасць там дарога.
Стралой iмчыцца вабны час,
Змяняюцца жыцця сезоны,
Прыйшоў на свет – i цiха
згас,
Такiя у жыцця законы.
14.08.1996
1525 ХАЛОДНЫ
ПОПЕЛ
Час павольна, нябачна збягае,
Быў нядаўна яшчэ маладым,
Мой цудоўны касцёр дагарае,
Дроў няма – паднiмаецца дым.
Застаецца вуголле i прысак,
Ды не здатны цяпло даць яны,
Пачынаем свой шлях ад калысак,
Ды упарта iдзем да труны.
Што пражыта, амаль непрыкметна,
Зруйнавў яго ўшчэнт вечны час,
Бо ад дыму зусiм неадметна,
Так жыццё прагарае у нас.
Круцiць час свае вечныя колы
I варушыць бясконца кастры,
Каб ствараць для гарэння умовы,
Каб паспелi згарэць да пары.
Час павольна, нябачна збягае,
Ў дым нястрымна руйнуе гады,
Замест дроў у кастры пакiдае
Толькi попел халодны заўжды.
18.08.1996
1526 УСЁ
НЯЗНАЧНА
Жыццё напоўнiла планету,
Хоць шмат здараецца падзей,
Яны нязначны для сусвету,
А значны толькi для людзей.
Цi землятрус або цунамi,
Цi мiж народамi вайна,
Перажываецца ўсё намi,
Душа планеце не дана.
Цi вiд жыцця якi iснуе,
Або загiнуў ўжо даўно,
Зямля нiколi не адчуе,
Ёй, пэўна, сэрца не дано.
Для чалавека звышкаштоўна
Яго бясцэннае жыццё,
А для Зямлi заўжды ўсё роўна:
Iдзе жыццё цi небыццё.
Так i саму Зямлю-планету
Няўмольны час праз час
кране,
Не вельмi значна для сусвету:
Яна iснуе або не.
18.08.1996
1581 ЧАС I
СПРАВЫ
Не трэба намагацца, як не час,
Рабiць ў сваiм жыццi любую справу,
Заўчасна каб запал душы не згас,
Заўжды рабiць патрэбна ўсё памалу.
Каб на шляху ад стрэсаў не знямог,
Каб радасць атрымаць заўжды мець змогу,
Няўмольны час з бязмежнасцi дарог
Дасць здатнасць выбраць лепшую дарогу.
Спяшацца у жыццi няма прычын,
Жыццё рэальней, чым здаецца ў марах,
Заўчасна ў справах як зрабiць пачын,
Душа пачне блукаць у чорных хмарах.
Таму цярпення безлiч трэба мець
I справу прыспяшаць не намагацца,
Адразу мудрасць цяжка зразумець,
I з часам толькi можна разабрацца.
Як час iдзе, а руху ўсё няма,
Хоць горка плач, звяртайся хоць да неба,
Ў паспеху справа зроблена дарма,
Жаданай справы ўвогуле не трэба.
9.09.1996
1587 ВЕЧНАЕ
КОЛА
Жывое прыйшло з небыцця,
Матыль або кветка рамонку,
Гартаецца кнiга жыцця,
Старонка змяняе старонку.
Нязменны няўрымслiвы час,
А iншае ўсё ён змяняе,
Жыццё нараджаецца ўраз,
I з часам бясследна знiкае.
Вясной зелянела ралля,
Жыццё набiралася сiлы,
Ды восенню – горыч былля,
Бясконцыя поруч магiлы.
Для кожнага – кнiга
свая,
Хто год, а хто сто пражывае,
Жывое гадуе зямля,
Умовы i ежу стварае.
Так вечнае кола бяжыць,
Старонкi жыцця адгартае,
Хоць мала прыходзiцца жыць,
Але жыццё вечна трывае.
11.09.1996
1629 НЕ
РАЗДРАБЛЯЦЬ КАХАННЕ
Хто ў цвёрдых цел сярэдзiну знайшоў?
Як раскалоць, то будзе яна краем,
Калi драбiць бясконца зноў i зноў,
Сярэдзiну у цел не адшукаем.
Бясконца можна бачыць толькi край,
Сярэдзiна ж у рукi не даецца,
Заўжды здаецца там Эдэмскi рай,
А з краю д'ябал з жартамi смяецца.
Зусiм не вабiць тое, што наўкол,
Ў чужых руках цяжэй буханка хлеба,
Здаецца, саладзей другiх любоў,
Ад той, што поруч ёсць, любвi не трэба.
Ўсе спробы цуд дзiвосны адшукаць
У вынiку апынуцца пустыя,
Падобна, як каменне разбiваць:
Сярэдзiны няма, паверхнi ж тыя.
Але часцiнкi меней кожны раз,
I з'явiцца падману адчуванне,
Нiколi каб ў душы агонь не згас,
Не трэба раздрабляць сваё каханне.
26.09.1996
1634 ПЕРАМОГI I ПАРАЖЭННI
Цудоўна як да фiнiшу дайсцi
I дасягнуць жаданай перамогi!
Прыемна мець прыхiльныя пуцi
I добрыя шчаслiвыя дарогi.
Ёсць перамогi – i шчаслiвы лёс,
Яшчэ не веру, сэрца моцна б'ецца,
I не стрымаць расчуленасці
слёз,
Бо шчасце не заўсёды усмiхнецца.
Прайшоў па краю прорвы вiражы,
Дзе цяжкасцей сустрэлася нямала,
Ды радавацца можна ад душы,
Што не здарылась на шляху навала.
Мажлiвасцей жыццё дае мiльён,
Рэальнасцю зрабiць iх няма змогi,
Прыемна, калi будзеш чэмпiён,
Абпальваюць гаршкi не толькi богi.
Не прыйдзе перамога кожны раз,
Бо трэба мець прыдатныя умовы,
Энтузiязм каб спакваля не згас,
Да паражэнняў будзь заўжды гатовы.
28.09.1996
1653 НЕ
ЗГАСАЕ ПРАЗ ГАДЫ
Жыццё ляцiць маланкаю iмклiва,
I кепска, калi выбару няма,
Прыемна, калi ёсць альтэрнацiва,
Таму свабоду любяць нездарма.
Наогул, як жывецца непагана,
Ды не здарылась долю выбiраць,
Здаецца, што ў iснуючым – загана,
I думка клiча лепшага шукаць.
Але, як сам акрэслiў шлях прыдатны,
Хоць выбар – не зусiм вышэйшы
клас,
Яго лiчыць заўжды найлепшым здатны,
Такая псiхалогiя у нас.
Хоць невялiкi выбар мець не шкода,
Пазбегнуць каб трывогi i бяды,
Прымус занадта горай, чым свабода,
Свой выбар падабаецца заўжды.
Што выбраў сам – для сэрца
вельмi мiла,
Як выбраў, ўжо не дзецца нiкуды,
Цудоўна, што была альтэрнацiва:
Каханне не згасае праз гады.
4.10.1996
1665 БЯГУЦЬ
ГАДЫ
Як у гадзiннiку пясочным,
Збягаюць тыднi i гады,
У iм мы бачым вiдавочна,
Не бачна што ў жыццi заўжды.
Жывем, але не адчуваем,
Да фiнiшу плыве як час:
Працуем, вучымся, кахаем,
Здаецца, не кране ён нас.
Ды час няўмольны i бяздушны,
Пясок ў гадзiннiку бяжыць,
I вынiк будзе непарушны:
Пясок прабег – i хопiць
жыць.
Мы адзначаем, колькi жылi,
А колькi жыць яшчэ гадоў?
I што б мы толькi не рабiлi,
Гадзiннiк не павернеш зноў.
Бягуць ў гадзiннiку пясчынкi,
Здаецца, ўвесь час малады,
Але наперадзе памiнкi,
Бягуць да фiнiшу гады.
6.10.1996
1679 УСЁ
МАРНАЕ
Iмкнуцца ўсе наперад хутка бегчы
I непрыемных гаварыць шмат слоў.
Навошта намагацца, мо лепш легчы
Адпачываць, а потым легчы зноў?
Жыццё iдзе цi добра, цi пагана,
Падобнае яно на цыкл Карно:
На фiнiш позна прыбяжыш цi рана,
Для ўсiх канец адзiны ўсё адно.
Навошта намагацца мець багата?
Навошта свае сiлы аддаваць?
Такая ёсць у Бiблii парада,
Калi яе уважлiва чытаць.
Ўсё абхапiць – пустая
цалкам справа,
Яно ўсё роўна пойдзе ў небыццё.
Мо лепей мець багацця вельмi мала,
Але затое доўгае жыццё?
Ўсё марнае, бо вельмi мала трэба,
Багацце – жыцця доўгiя
гады,
Бясхмарным каб было бясконца неба,
I сонца сагравала каб заўжды.
8.10.1996
1685 НЕ
ТРЫВАЦЬ
Як нахабна мяне доля
Захапiла ў абцугi!
Не падумаў бы нiколi
Моцны будзе цiск якi!
Вырываўся, не ўдаецца,
Болей спробы не раблю,
Доля цiсне i смяецца,
Я трываю i цярплю.
Намагаюсь асцярожна
Ссунуць абцугi убок.
Цiснуць моцна, колькi можна?
Боль трываю кожны крок.
Абцугi зусiм скiдаю,
Не жадаю цярпець здзек!
Перамогу адчуваю,
Я – свабодны чалавек.
Калi ёсць нахабства ў долi,
Робiць здзекi над табой,
Трэба не трываць нiколi,
А даваць няшчадны бой!
9.10.1996
1693 УСЁ
АДНОСНА
Усё адносна вельмi у жыццi,
Залежыць ад iснуючага стану,
Прыдзiрлiва як к справе падысцi,
I ў добрым можна адшукаць загану.
Ў няшчасцi можна шчасце адшукаць,
Патрэбна толькi пiльна прыглядзецца,
Не прыйдзецца пякельна гараваць,
Бо знойдзецца, душою чым сагрэцца.
Няшчасце цяжкi боль нясе ў душу,
Але магло i горшае здарыцца,
Падумаць трэба: «Можа я грашу?»
З наяўнасцю хутчэй лепш прымiрыцца.
I цела калi хворае балiць,
Шчаслiвы, калi трохi боль сцiхае,
Няхай з няшчасцем, але лепей жыць,
Бо пройдзе боль, калi жыццё знiкае.
Няшчасце ў шчасце каб перакаваць,
Не трэба забываць, што ўсё адносна,
Каб не прыйшлося горшае спаткаць,
I ад яго не стала надта млосна.
11.10.1996
1712 МЭТА
ЖЫЦЦЯ
Чаму прыйшла на белы свет травiнка?
Чарот аб чым шапоча ля ракi?
Чаму ляцiць у небе павуцiнка?
Таемны сэнс iх iснасцi якi?
Чаму губляюць лiсце ўвосень дрэвы?
Чаму працэс такi iдзе павек?
А збожжа чаму родзiць колас спелы?
Якi сэнс, што iснуе чалавек?
Высокi сэнс заўжды шукалi людзi,
Даўно iдэя вабная прыйшла,
Нiхто сэнс адмысловы не набудзе,
Прырода ўсiм аднолькавы дала.
Жывое – дзецi Матухны-Прыроды,
Усе павiнны ў белым свеце жыць,
Ды вылучаем мы сябе заўсёды,
Не трэба беспадстаўнага рабiць.
Не трэба фiласофстваваць бясконца,
Не зменiцца нiчога ўсё раўно,
Для ўсiх iснуе, хто жыве пад Сонцам,
Мэта жыцця адна – само яно.
14.10.1996
1729 ЖАДАННЕ
Жаданага калi напiўся мёду,
То слодычы далей чакаць дарма,
Жадаў, але як здолеў перашкоду,
Здаволiўся, iмпэту больш няма.
Жаданне – як глыток вады ў пустынi,
Няма вады – жаданая вада,
Ды, калi цалкам доля ў ваду кiне,
Цана глытку вады заўжды бяда.
Жаданне – святло радаснае сонца,
Але яно праз час пачне пячы.
Пакуты ад агню гнятуць бясконца,
Агонь пагасне – холад, як ўначы.
Ахвяру за жаданне даць гатовы,
Любую здатны перайсцi мяжу,
Напiўся мёду – зменяцца умовы,
Спакой прыходзiць сталы у душу.
Салодкi мёд не трэба пiць уволю,
Прыйдзе перанасычання падман,
Ды ў малых дозах дасць душы патолю,
Не згасне ўсё жыццё жадання стан.
18.10.1996
1737 СМЕЛА
ПЛЫЦЬ
Умець не трэба вельмi добра плысцi,
Як часам апынуўся у вадзе,
I ратавальны круг – зусiм не выйсце,
Грэбсцi рукамi – i не быць бядзе.
Калi вады, як ворага, баяцца
I думаць, што нiколi не паплыць,
Няма на што, хоць крыху, спадзявацца,
Пагана, без надзеi цяжка жыць.
Каб не пазнаць ў жыццi няшчаснай долi,
Адвесцi ўбок суровую бяду,
Не трэба страху адчуваць нiколi,
Скакаць патрэбна смела у ваду.
Не след на човен нават спадзявацца,
Хай плынь спачатку трохi панясе,
Грэбсцi мацней, i можна з ёй змагацца,
Калiсьцi пачыналi плаваць ўсе.
На мелi брод лепш не шукаць упарта,
Старацца самастойна ў хвалях плыць,
Бо паважаць сябе, бясспрэчна, варта,
З павагаю лягчэй на свеце жыць.
20.10.1996
1766 ТРЭБА
ПЛЫЦЬ
Усё ў жыццi патрэбна паспытаць,
Бягучых спраў, як зорак ў небе, многа,
Каб горычы пасля не адчуваць,
Што выпала не лепшая дарога.
Няхай не слушны вынiк – не бяды,
Але за спробу не ўпiкнуць нiколi,
Зноў знойдуцца мажлiвасцi заўжды,
Як моцная iснуе сiла волi.
Калi дарога у жыццi адна,
Яе лiчыць не трэба аптымальнай,
Лепш вычарпаць магчымасцi да дна,
I аптымальнасць зробiцца рэальнай.
Шукаць патрэбна, каб не шкадаваць,
Хай цягнецца жыццёвы шлях няроўны,
Бо праз гады бязглузда ўспамiнаць,
I ва ўспамiнах лад ўжываць умоўны.
Каб навучыцца плаваць – трэба плыць,
А не размовы пра глыбiнi весцi,
Бо лепшы лёс нiколi не здабыць,
Калi сядзець бязвылазна на месцы.
29.10.1996
1782 ЗАЛАТЫ
КОЛАС
Ўсяму свой час, калi ён надыходзiць
Ссыпае зерне колас залаты,
Як не прыйшоў час – справе толькi шкодзiць,
Калi раней яе рабiць заўжды.
Не трэба справы пачынаць зарана:
Каханне пiць цi друкаваць вершы,
Бо выявiцца, што было пагана,
Як не з'явiлась спеласцi ў душы.
Жыццё бяжыць, няхай чакае справа,
Умацавацца трэба i саспець,
I саспяванне колькi б не трывала,
Жалезную цярплiвасць трэба мець.
Таму не трэба стрымгалоў спяшацца,
А толькi, каб запал душы не згас,
Заўжды ў жыццi не позна закахацца,
Для друкавання вершаў прыйдзе час.
Няхай ў душы ўсё добра саспявае,
Каб колас быў сапраўды залаты,
Як шэраг спраў наперадзе чакае,
Душою застаешся малады.
2.11.1996
1797 ГЛУХI
КУТ
Як жыццё ў глухi кут заганяе,
Шукаць выйсце з якога дарма,
То мянтальнасць адразу змяняе,
Варыянта другога няма.
Бо пагоршылiсь рэзка умовы,
I чакае бясконца бяда,
Падыход вымагаецца новы,
Непрыемнасць збяжыць, як вада.
Хто не зменiць зусiм падыходу,
Назаўжды застанецца ў куту,
Напаткае нязносную шкоду,
Не адгоне нiколi бяду.
Баранiцца не трэба упарта,
Бо з кута шлях да волi ляжыць,
Ды мянтальнасць змянiць цалкам варта,
Каб час чорны ў жыццi перажыць.
Хоць любы кампрамiс мае вады,
Каб не зведаць вялiкiх пакут,
Каб з душы скiнуць цяжкiя краты,
Пакiдаць лепш хутчэй глухi кут.
6.11.1996
1800 ПАМЫЛКОВЫ
КРОК
Крок памылковы, але як вярнуцца?
Нялёгка ўсё спачатку пачынаць,
Бо ёсць магчымасць зноўку спатыкнуцца,
Паўторна бяду горкую пазнаць.
Жыццё дае шмат кпiнаў i урокаў,
Памылкi немажлiва выпраўляць,
Лепш не рабiць зусiм паганых крокаў.
Ды як наперад можна лёс пазнаць?
Што лёс нясе, не зведаць нам нiколi,
I недарэчна без падстаў чакаць,
Каб выведаць ўсе таямнiцы долi,
У невядомасць прыйдзецца шагаць.
Жыццё даваць ацэнку толькi здатна,
Зусiм другiх мажлiвасцей няма,
Пацвердзiць, што крок зроблен на выдатна
Цi, ўвогуле, хадзiць было дарма.
Наперад трэба рухацца упарта,
I не бяда, як зроблен незнарок,
Хаця рабiць яго было не варта,
Зноў памылковы, ды патрэбны крок.
6.11.1996
1805 НЕ
ДАВЯРАЦЬ СЭРЦУ
Як мастаком малюецца карцiна,
I нешта будзе зроблена не так,
Быць роспачы нiколi не павiнна,
Памылку здатны выправiць мастак.
То злёгку кампазыцыю падправiць,
То трохi iншай фарбы пакладзе,
Хаця майстэрства праўка не праславiць,
Але не быць у вынiку бядзе.
Ў жыцця занадта строгiя каноны:
Паўтораў вабных у яго няма,
Няўмольныя i жорсткiя законы,
Выконваць iх патрэбна нездарма.
Ўсе сем разоў адмерыць неабходна,
А толькi потым можна адразаць,
Каб адчуваць сябе амаль свабодна,
Задачы трэба слушна вырашаць.
Што зроблена ў жыццi – такiм i будзе,
Не ўдасца фарбу зняць або дадаць,
Каб боль памылак не знявечыў грудзi,
Не трэба вельмi сэрцу давяраць.
8.11.1996
1830 ЖЫЦЦЁ
ЗАЗЗЯЕ
Пажар вабны восень запалiла:
Золата i чырвань, любы час!
Казка разгарнула вакол дзiва,
Ды шкада, бо цыкл жыццёвы згас.
Золата i чырвань – вельмi мала,
Дараваць каб радасць для душы,
Колькi б дрэва лiст не пратрымала,
Ападзе ўсё роўна, ён чужы.
Чаранкi пупышкi захавалi,
Хоць ў пялёнках кволыя яны,
Для бяспекi лупiну прыдбалi,
I чакаюць радаснай вясны.
Доўжыцца такi парадак звыклы:
Хто пражыў – iдзе у небыццё,
Замкнутае кола робяць цыклы,
Так трывае вечнае жыццё.
Лiст зялёны цягнецца да неба,
Ды калi асеннi час прыйшоў,
Памiрае, шкадаваць не трэба:
Праз яго жыццё заззяе зноў.
17.11.1996
1859 ЖЫЦЦЁВЫ
КРУГ
Цудоўны час! Жыцця пачатак – ранне,
Як сонца шчодра дорыць прамянi,
Наперадзе чароўнае каханне
I для душы ўсе радасныя днi.
Надзея клiча здзейснiць хутка мары,
Ў жыццi няма нi гора, нi бяды,
Не гасяць радасць буры або хмары,
Павольна крочаць доўгiя гады.
Ўжо поўдзень, i да вечара далёка,
Але хутчэй ляцiць няўмольны час,
Хоць сонейка над галавой высока,
Ды шэраг спадзяванняў цалкам згас.
Хоць дзень яшчэ, ды час збягае жвава,
I захад сонца ўжо не за гарой,
Чароўнасць рання, як туман, прапала,
Прыйшлось спаткацца з чорнаю бядой.
Iдзе на захад сонца немiнуча,
Дзень скончыцца, ноч крылы развядзе,
Жыццёвы вечар сустракаць балюча,
Жыццёвы круг iначай не iдзе.
2.12.1996
1929 ВЕЧНАЕ
Збягаюць хуткаплынныя гады,
Няўмольна iх адлiчвае прырода,
Бо ад стварэння так было заўжды,
Няхай бягуць, нi кропелькi не шкода.
У кожнага жыццёвы тэрмiн свой,
Любая ў небыццё вядзе дарога,
Шлях скончыцца, i трэба стаць зямлёй,
Быў, жыў – i не застанецца нiчога.
Пужае смерць, як надта малады,
Але ў жыццi здараецца нагода,
Што памiраць яшчэ i не гады,
А выглядае смерць, як нагарода.
Жыццёвы шлях праходзяць да мяжы,
Яе не абмiнуць нiяк нiколi,
Не ўратаваць нi цела, нi душы,
Адбудзецца скон горкi згодна долi.
З нiчога пачынаецца жыццё,
Дзве клеткi палавыя – не багата,
Жывое пераходзiць ў небыццё,
I застаецца вечным толькi атам.
3.01.1997
1933 СВАБОДА
I СПАКОЙ
Як да мэты праз цяжкасцi iмкнуцца,
Шмат хiбаў фiласофii такой:
Бо перад кожным нiзка трэба гнуцца,
Лепш для душы свабода i спакой.
Хай вабны поспех вызначыць нагода,
Каб надта многа сiл не аддаваць,
Бо марна трацiць iх занадта шкода,
Свабоду i спакой каб зберагаць.
Няпроста зразумець, што мала трэба,
Ўсё ў свеце – марнасць
марнасцей заўжды,
Дзень прыйдзе i надзённага дасць хлеба,
Бо лiшнiя iмкненнi – для бяды.
Як дасягнуў мэту i страцiў сiлы,
Наклiкаеш сабе яшчэ бяду,
Бо зайздрасцю падрэжуць моцна крылы.
Мо лепш зусiм не пакараць мэту?
А час бяжыць iмклiва ды упарта,
I каб яго дарэмна не згубiць,
Вяршынi пакараць нiяк не варта,
Свабодна i спакойна лепей жыць.
6.01.1997
1946 ЖЫТА
АДСПЯВАЛА
Адспявала жыта, адспявала,
Не знайсцi зусiм былой красы,
Свой апошнi сумны час спаткала,
Хiляцца дадолу каласы.
Як яно увосень зарунела!
Шчасце абяцаў цудоўны лёс,
I надзея радасная спела,
Ды пачаўся жудасны мароз.
Вельмi цяжка ў сцюжу зiмавала,
Моцна мерзла ночку не адну,
Скочылась трывалая навала,
Сустракала радасна вясну.
Як сцяблiнкi прагнулi да сонца!
Намагалiсь хутка падрастаць,
Бо здавалась, часу ёсць бясконца,
Ды пара прыспела красаваць.
У каласах зярняткi налiвалi,
Зноў каб жытам на вятрах спяваць,
Каласы няўмольна саспявалi,
Жыта аджыло. Настаў час жаць.
20.02.1997
1965 БЕЗ
СТРАХУ
Ад нараджэння i да небыцця
Зярнятка гiне, але родзiць збожжа,
Суровы, ды адзiны шлях жыцця,
На iм няма нiколi раздарожжа.
Бягуць за днямi непаметна днi,
Дзе лес шумеў прыветлiва дзiвосны,
Стаяць адны знявечаныя пнi:
Спаткалi смерць дубы, бярозы, сосны.
Вакол малюнкi, годныя тугi,
Жахлiвае уражанне не сцерцi,
Але знайсцi не ўдасца шлях другi,
Жыццё адных – для iншых
крок да смерцi.
Жыццё i смерць. Пачатак i канец.
Саюз iх вечны i занадта плённы,
Смерць – як жыцця мiнулага
вянец,
Працэс звачайны i амаль будзённы.
З маленства смерць – страшэнная бяда,
Ад думкi нават не стрымаеш жаху,
Калi гады ўжо збеглi, як вада,
Чакаеш смерць без панiкi i страху.
25.02.1997
1984
IМКЛIВАЯ РЭЧКА
Калi няма куды iмкнуцца,
Не утварыцца плынi вод,
Не хопiць часу аглянуцца,
Пацягне затхласцю балот.
Калi няма наперад руху,
Псуецца добрая вада,
Раней прыйдзецца зведаць скруху,
Пасля спаткаецца бяда.
Папасцi хутка можна ў нерат,
Калi гiбее развiццё,
Жыць годна – рухацца наперад,
Прастой наблiзiць небыццё.
Смярдзiць, навокал толькi слота,
Не выйсцi нават за парог,
Калi ўтварылася балота,
Прывабных не знайсцi дарог.
Няхай бяжыць iмклiва рэчка
I бераг размывае свой,
Бо не пашкодзiць нават спрэчка,
Але, каб толькi не спакой.
16.03.1997
2019 ПАЧАТАК
I КАНЕЦ
Да iсцiны нялёгка дакапацца,
Памылак многа на людскiм шляху,
Багата за хлусню прыйшлось трымацца,
Адносiлася праўда да граху.
Будуюць людзi цэлы час мадэлi,
Пазнаць каб рэчаў сутнасць, сутнасць з'яў,
Няўдач занадта многа пацярпелi,
Пакуль зусiм дакладным доказ стаў.
Але пытанняў ёсць яшчэ не ў меру,
Якiх не разумее чалавек,
Што невядома, трэба браць на веру,
Ды штосьцi не пазнаем мы павек.
Ёсць у прыроды вельмi шмат загадак,
I невядома, як рашаць iх след.
Калi ўсяму калiсьцi быў пачатак,
Цi прыйдзе да свайго канца сусвет?
30.03.1997
2023 ВЕДЫ
Без ведаў не пражыць на белым свеце,
I спакваля iдзе iх набыццё,
Настойлiва урокi вучаць дзецi,
Дарослым веды трэба ўсё жыццё.
Бо на шляху жыцця вакол развiлкi,
Якую выбраць i куды пайсцi?
Без ведаў адбываюцца памылкi
I горкiя часiны у жыццi.
Бяда прыходзiць, калi ведаў мала,
Замест пагоды слота, дождж, iмжа
Трымаюцца упарта i трывала,
I плача, як асеннi дождж, душа.
Няхай настрой спсуюць занадта беды,
Цiкавасцi запал, здаецца, згас,
Ды набываць бясконца лепей веды,
Патрэбны будуць, прыйдзе iхнi час.
1.04.1997
2044 ЛЕПШАЕ
БУДУЧАЕ
Быў сад вясной ў цудоўных кветках белых,
Прыгожы вельмi, хоць i малады,
Увосень вабiў водар яблык спелых,
Але прайшлi чароўныя гады.
Састарылiся з часам ў садзе дрэвы,
Ужо няма нi кветак, нi пладоў,
Гудуць вятры, праносяцца залевы,
Ды сад шкада, жыве к яму любоў.
Каб новы сад мог расквiтнець вясною,
Хоць сэрца будзе цяжкi боль пячы,
Даецца ўсё вялiкаю цаною:
Без жалю трэба сад стары сячы.
Не трэба за мiнулае чапляцца,
Калi яно нядобрае было,
Патрэбна з iм рашуча развiтацца,
Каб будучае лепшае прыйшло.
21.04.1997
2075 ФОРМЫ
ЖЫЦЦЯ
Стагоддзi за стагоддзямi бягуць,
Ды, як раней, цвiтуць кусты i дрэвы,
Дажджы жыццёдаючыя iдуць,
Як i раней, лунаюць птушак спевы.
I каласуе жыта на вятрах,
Надзённага каб даць жывому хлеба,
Ўсе паўтараюць толькi звыклы шлях,
Зямлю ласкава грэе сонца з неба.
Ў гармонii знаходзiцца жыццё,
Яно – законамернае здарэнне,
Калiсьцi iснавала небыццё,
Яно было вытокам для стварэння.
I ўсё, што утварылась на Зямлi,
Не выпадковасць ад сляпой нагоды,
Такiя формы створаны былi,
Бо не iснуе iншых у Прыроды.
20.05.1997
2105 НЕ
ВЕРНЕЦЦА
Што мiне, не вернецца нiколi,
I не трэба аб iм шкадаваць,
Безпадстаўна шукаць ветру ў полi,
Безсэнсоўна былое чакаць.
Трэба, мець каб спакой назаўсёды,
На мiнулым паставiць крыжы,
Хай збяжыць, як вясновыя воды,
Каб турботы не мець для душы.
Толькi ў будучым ёсць ратаванне,
Толькi там можна шчасце шукаць,
Яно здольна даваць спадзяванне,
Яно здатна душу ўтаймаваць.
За былое не трэба чапляцца,
Нават добрым яно хай было,
Лепей зноў яшчэ раз закахацца,
Ўжо не вернецца больш, што прайшло.
21.06.1997
2120 КНIГА
ЖЫЦЦЯ
Час збягае занадта iмклiва,
Для жыцця ёсць заўсёды мяжа,
Ўсё нiколi пазнаць немажлiва,
Ды ўсё ведаць iмкнецца душа.
Свет чароўны вакол i цiкавы
Давярае нам цуды свае,
Асаблiва, калi яшчэ малы,
Ён галоўныя веды дае.
Вучаць кнiгi, падручнiкi, школа,
Гэтым ведам прыйдзе забыццё,
Ды ёсць кнiга, дзе кожнае слова
Трэба ведаць, ёй назва: «Жыццё».
Шмат пачуццяў дала нам прырода,
Ўсе цiкавыя вельмi яны,
Вельмi час абмяжоўвае, шкода,
Веды трэба збiраць да труны.
6.07.1997
2126 ЧАСОВЫ
СТАН
Калi у жыццi стан часовы,
Надзея прывабней ўсяго,
Бо хочацца мець прапановы,
Каб лёс змянiў хутка яго.
Як стома кране ад чакання,
То гонар забудзецца свой,
Змянiць стан хвалюе жаданне,
Хоць зараз – у вiр галавой.
Тады непраўдзiвыя словы,
Як чыстая праўда, гучаць,
I верыць ўсiм сэрцам гатовы,
Каб стан свой абрыдлы змяняць.
Нiколi не трэба спяшацца,
Чакае ганебны падман,
Бо горка ў бядзе памыляцца,
Часовы гарчэй стане стан.
8.07.1997
2166 СЭНС
ЖЫЦЦЯ
Заўжды стаяла цяжкае пытанне:
З якой мэтою людзi прыйшлi ў свет?
I сэнс якi ўяўляе iснаванне,
Знаходзiць ў чым i дзе яго сакрэт?
Чым людзi адразняюцца ад мошак,
I чым мэта вышэйшая у нас?
Iдзе працяглы i бясконцы пошук,
Але адказ не дапамог даць час.
Ў жыццi ўсё зведаў: горы i далiны,
Прыбоi хваль марскiх i гарады,
Душу мне вабiў белы цвет калiны,
I водарам дурманiлi сады.
Адвечна сэнс жыцця шукаюць людзi,
Нiколi яго звонку не знайсцi,
Калi каханне не ўздымае грудзi,
То не iснуе сэнсу у жыццi.
24.07.1997
2178
РЭАЛЬНАЯ МЭТА
Няма iмгнення лепей у жыццi,
Як пакарыцца цяжкая дарога,
I ўдасца да сваёй мэты дайсцi,
Душу прыемна цешыць перамога.
Але прыходзiць свята не заўжды,
Калi шлях цяжкi, то яно чароўней,
Чым больш пакут патрэбна для мэты,
Яна прывабней значна i каштоўней.
Прыемна, што дайсцi, нарэшце, змог,
Хоць на шляху было даволi страху,
Калi жыццёвых досыць перамог,
То адчуваеш да сябе павагу.
Але, каб не пазнаць ў жыццi бяду,
I адчуваць амаль заўсёды свята,
Лепш выбiраць рэальную мэту,
Не здолець, калi возьмеш забагата.
28.07.1997
2201 МАЖЛIВА ЎСЁ
Шмат робiцца насуперак сабе,
Калi няма шчаслiвай, вабнай долi,
З сабой быць цяжка ў вечнай барацьбе,
Без перамогi не здабыць патолi.
Скiдаць рашуча трэба ланцугi,
Развязваць смела жудасныя путы,
Iначай не пазбавiцца тугi,
I будуць нiшчыць вечныя пакуты.
Не след сябе уводзiць у падман,
Каштоўны час страчаць бясконца шкода,
Ваду насiць не вечна можа збан,
Паб'ецца – i адкрыецца свабода.
Лёс здатны нечым моцна абдзялiць,
Мараль не дазваляе цi спадарства,
Але мажлiва ўсё ў жыццi зрабiць,
Калi патрэбна для душы лякарства.
4.08.1997
2233 ЗАКОНЫ
ПРЫРОДЫ
Змяняюцца i воды, i зямля,
Час да ўсяго няўмольны i суровы,
Хмыз вырас там, рунела дзе ралля,
I рэчка шлях сабе праклала новы.
Iдуць не бачна i не чутна днi,
Час не стрымаюць моцныя аковы,
Як сiраты, стаяць панура пнi,
Дзе быў цудоўны стромкi лес яловы.
Усё зрабiць старым iмкнецца час,
I нават згадку аб мiнулым сцерцi,
Жыў, плакаў i кахаў, смяяўся, згас,
Ад нараджэння шлях прайшоў да смерцi.
Бягуць, як цягнiкi, жыцця гады,
Знiкаюць i дзяржавы, i народы,
Старым заўсёды будзе малады,
Няма другiх законаў у прыроды.
19.08.1997
2234
ХУТКАБЕЖНАСЦЬ
Руйнуецца i камень ад пагоды,
Змяняецца прыгожы твар зямлi,
Час iснавання розны у прыроды
Для ўсiх, што для жыцця у свет прыйшлi.
Адзiн сезон пабачаць сонца травы,
Для дрэў дано больш ста гадоў жыццё,
Жывому час прызначан вельмi малы,
Iдуць жывыя хутка ў небыццё.
Растуць дубы, бярозкi, бэз ля хаты,
Як iзумруд, ляжыць вакол мурог,
Бясконца людзi, як ў баi салдаты,
Iдуць на смерць, бо так стварыў свет Бог.
Зямля – экран, якi стаiць адвечна,
Ўсё iншае – як кадры у кiно,
Адных чакае з стужкаю сустрэча,
Другiя паглядзелi фiльм даўно.
20.08.1997
2261
ВЫРАТАВАЛЬНЫЯ СНЯГI
Сняжынак карагод люблю,
I назiраю за iх рухам,
Накрыў снег брудную зямлю
Бялюткiм лебядзiным пухам.
Не адчуваецца пакут,
Ўсё коўдра снежная схавала,
Але не знiк пад ёю бруд,
Хаця яго вакол нямала.
Выратавальныя снягi,
Паток вясной ад iх збягае,
Схаваць магчыма i грахi,
Ды час заўжды iх выяўляе.
Душэўных каб не мець пакут
З iх болем цяжкiм i няспынным,
Хаваць не трэба чорны бруд
Пад белым пухам лебядзiным.
1.10.1997
2282 ПРЫЧЫНА
Была раўнюткай, нiбы шкло, дарога,
Ды час змяняць у змозе крута лёс,
Калдобiн утварылась на ёй многа,
Таму зламалась кола у калёс.
Стварылiсь непрыдатныя умовы,
Цягнулiсь ямы аж за гарызонт,
Ламалiсь часам восi або колы,
I пачалi гаспадары рамонт.
Мянялi колы, восi i атосы,
Каня, аглоблi, збрую i дугу,
Ды былi б непашкоджаны калёсы,
Каб засыпалi ямы на шляху.
Каб лёс, як конь няезджаны, не скiнуў,
Калi ў жыццi час цяжкi настае,
Патрэбна устраняць заўжды прычыну,
Без сэнсу нiшчыць вынiкi яе.
7.10.1997
2286 СЛАВА
БОГУ
Дзень прайшоў, ну i хай, слава Богу,
Людзi кволае маюць жыццё,
Каб другiм вызвалялi дарогу,
З небыцця iшлi зноў ў небыццё.
Хто пражыў сто гадоў, нават болей,
Толькi дваццаць пражыў можа хто,
Для жывых ўсё адно – недаволi,
Перад вечнасцю сотня – нiшто.
Бо жывое iснуе iмгненне,
Ды iначай нiколi не быць,
А пасля пачынацца тленне,
Кожны дзень таму трэба любiць.
Дзень цудоўна прайшоў, слава Богу,
Што няўмольны здалёк яшчэ скон,
Што жыць маем чароўную змогу,
Што наперадзе шмат светлых дзён.
8.10.1997
2294 IДЗЕ
ЗIМА
Хаця ужо зусiм сiвыя скронi,
Снег галаву пакрыў, iдзе зiма,
Ды ўсё жыццё маё, як на далонi,
Амаль правалаў памяцi няма.
Шмат помню лiтаральна ад маленства,
I сумных, i вясёлых бег падзей,
Гадоў дзiцячых любае шаленства,
Знаёмых цэлы шэраг мне людзей.
Ды дзеяслоў змяняе час свой з часам,
Шляхi жыцця сумеснымi былi,
Па iх жыццё праходзiлi мы разам,
«Жывуць» – казаў раней, цяпер – «Жылi».
Шлях свой сканчае наша пакаленне,
Прайшлi сезоны ўсе, iдзе зiма,
Маленства i юнацтва, i сталенне,
Чакае старасць, iншага няма.
10.10.1997
2322 ШЛЯХ К
ШЧАСЦЮ
На вятры шапацела сасна кожны дзень,
Ды спаткалась лiхая гадзiна,
Дрэва бура зламала, тырчыць толькi пень,
I гнiе без патрэбы драўнiна.
А здавалась раней: жыццё мае цану,
Паднiмалась да неба бясконца,
Чарвякi ядуць жвава былую сасну,
Нi зямля ёй не трэба, нi сонца.
Як раней, ззяе сонца, дождж мые зямлю,
I з насення расце цуд дзiвосны,
Вятры зноў пра каханне гавораць галлю,
Ды ад буры пападаюць сосны.
Завiтае знянацку у лёс небыццё
Ў час суровы, жахлiвы, асеннi,
Але зноў пачынае шлях к шчасцю жыццё,
Бо вясной прарастае насенне.
24.10.1997
2328 ЖЫЦЬ
СУЧАСНЫМ
Хоць бязбожна знiшчае спякота,
Але кветка павiнна цвiсцi,
Адкладаць час цвiцення на потым –
Ў небыццё без нашчадкаў пайсцi.
Хай дажджы сякуць, непагадзь злая
Не дае жыту ў час саспяваць,
Залаты колас ўсё ж налiвае,
Нельга час без мэты марнаваць.
Бо жыццё мяжу пэўную мае,
I за ёю працягу няма,
Той, хто лепшага заўтра чакае,
Час жыццёвы страчае дарма.
Шчасця ўдосталь цi будзеш няшчасным,
Цi спявае душа, цi балiць,
Жыць заўжды трэба толькi сучасным,
Зусiм прышласцi можа не быць.
26.10.1997
2338 ТРЭБА
РАЗДАВАЦЬ
На могiлках ляжаць суседзi поруч,
Бядняк – нiшто, прыйшла яго пара,
Ды ў багача i пад зямлёю горыч,
Бо засталося вельмi шмат дабра.
Бядняк спакойна спаць мог без турботы,
Бо не было яму што берагчы,
Багач замок павесiў на вароты,
Яму пагана спалася ўначы.
Багач ў жыццi не мог знайсцi спакою,
I нават, як пакiнуў белы свет,
Грызе яго турбота пад зямлёю,
На могiлках спакойна спiць сусед.
Калi багацця шмат – памерцi шкода,
Не трэба яго ўсё жыццё збiраць,
Таму, калi здараецца нагода,
Без жалю рэчы трэба раздаваць.
1.11.1997
2358 АДНОЛЬКАВАЯ
РОЛЯ
Iдзе за пакаленнем пакаленне,
Але куды спяшаюцца, куды?
Жыццё – адно кароткае iмгненне,
А далей толькi цемра назаўжды.
Жыццё гарыць, як на кастрышчы дровы,
Дадуць цяпло i пойдуць ў небыццё,
Закон жыцця бязлiтасна суровы,
Мэта жыцця – не даць згубiць жыццё.
Нас пры жыццi адрознiць можна толькi,
Паны ёсць сярод нас i мужыкi,
Але, як пройдзе пакаленняў колькi,
Аднолькавымi будзем праз вякi.
Хай пры жыццi любая будзе доля,
Ды з часам ўсiх чакае забыццё,
У кожнага аднолькавая роля,
Бо разам зберагаюць ўсе жыццё.
25.11.1997
2389 УСЁ
РОЎНА
На дрэве ўсе падобныя лiсты,
Ды так здаецца ў першую хвiлiнку,
Зусiм для iншых тыя не браты,
Што занялi высокую галiнку.
Яны глядзяць з пагардай з вышынi,
Тых, што нiжэй, амаль не памячаюць,
Бо лiчаць, што не скончацца iх днi,
Лiстоту з долу злосна абражаюць.
Ды спакваля асеннi крочыць час,
Якi фарбуе ў жоўты колер лiсце,
Мароз зухваты ссыпле iх ураз,
Тым, што ўгары, няма другога выйсця.
Пападаюць на гразь усе яны,
Цi знiзу быў, цi зверху жыў шыкоўна,
Аднолькавыя долi ўсiм даны,
Чакае ўсiх адзiн канец ўсё роўна.
23.01.1998
2451 МIРАЖЫ
МЭТЫ
Калi iдзеш i пройдзена палова,
Ды на шляху чакае многа страт,
Павiнна хутка спрацаваць ахова,
Лепш пачакаць цi павярнуць назад.
Калi ужо памылка добра бачна,
Ды хочацца занадта да мэты,
Жаданне перамогi горай значна,
Бо не пазбегнуць ад яго бяды.
Мэта зусiм бязглуздай стане з часам,
Каб не сустрэць няшчасця у жыццi,
I месца не знаходзiлась абразам,
Лепш небяспеку бокам абысцi.
Без сумнiву, лепш падыход рэальны,
Наперад клiча хоць мiраж мэты,
Ды шлях патрэбна выбраць аптымальны,
Каб лёс ў жыццi сустрэўся залаты.
6.03.1998
2460 ЛЕПШ
САСТУПIЦЬ
Не трэба надта праўды дамагацца,
Бо толькi сэрца моцна забалiць,
Душа пачне занадта хвалявацца,
Каб мець спакой, прыемней саступiць.
Не трэба дамагацца сабе славы,
Няпростая мэта яе здабыць,
Ды на душы цяжар ляжыць нямалы,
Шлях славы лепш другому саступiць.
Высокай не патрэбна мець пасады,
Каб зла нiколi iншым не рабiць,
I не выконваць кепскiя загады,
Лепш iншым кiраўнiцтва саступiць.
Не дамагацца лепш зусiм нiчога,
Страчаць бязглузда сiлы ў барацьбе,
Лёс кожнага заўжды ва ўладзе Бога,
Ён ўсё аддасць належнае табе.
10.03.1998
2473 МРОI I
ЛЁСЫ
Хочацца заўсёды лепшай долi,
Ды яе няпроста здабываць,
Мроi не збягаюцца нiколi
З тым, што лёс у змозе дараваць.
Мроi вымагаюць больш заўсёды,
Ды як вельмi многага жадаць,
Прыйдзецца цярпець нямала шкоды,
Лёс не здатны iх ажыццяўляць.
Мроi здольны моцна псаваць лёсы,
Хоць яны – як зорачкi ўначы,
Ды ад мрой дарэмных толькi слёзы,
Сэрца пачынае боль пячы.
Каб не зведаць нешчаслiвай долi,
Пад аблокi лепей не ўзлятаць,
Без падставы для сябе нiколi
Зорачак ад лёсу не чакаць.
18.03.1998
2509 НАВОШТА
НАРАДЖАЦЦА?
Змывае ўсiх з жыцця паток гадоў,
Каб iншым даць магчымасць нарадзiцца,
Бясконца новы цыкл прыходзiць зноў,
Не здатна кола смерцi супынiцца.
Бязлiтасны таму закон жыцця,
Жыццё – амаль прыкметнае iмгненне,
Шлях кожнага адзiн – да небыцця,
Ды ён – адзiны шлях да аднаўлення.
Збягаюць ў Лету хуткiя гады,
Ў маленствае руху iх не адчуваем,
А ў старасцi ляцяць стралой заўжды,
Наперадзе ўсе прорву смерцi маем.
Незразумелы часам сэнс жыцця,
А сэнс – хада наперад аж да смерцi.
Няўжо адзiн напрамак развiцця,
Навошта нараджацца, каб памерцi?
1.04.1998