Анатолій Балуценка
1892 ЗБЕРАГУ
МЕНТАЛЬНАСЦЬ
Нiколi не згiнаю галавы,
I выбачыць не могуць мне такое,
Хаця амаль заўсёды я правы,
Ды адчуваю ўсё ж сябе iзгоем.
Чаму ўсiм добра, а пагана мне?
Наперад бачу я даволi значна,
Дзе вады ёсць, там iншы прамiне,
Яму нiколi бачнага не бачна.
Чаму бясконца ў жорсткай барацьбе?
Чаму мне да спадобы справядлiвасць?
Я ведаю – раблю бяду сабе,
А часам выклiкаю i нямiласць.
Не пераношу жудасны падман,
Хоць ён для iншых – звыклая дарога,
Неверагодным iм здаецца стан,
Што я не абдурыў яшчэ нiкога.
Як iншыя – такiм быць не
магу,
Што думаю – кажу наўпрост
адразу,
Але сваю ментальнасць зберагу,
Хоць буду мець i крыўду, i абразу.
14.12.1996
1899 МОЦНАЕ
СЛОВА
Сваiх на вецер не кiдаю слоў,
Сказаў прыйду – прыйду абавязкова,
I не залежыць вынiк ад умоў,
Як золата, цаню сваё я слова.
Стрымаць каб абяцанне – ўсё зраблю,
Павiнна быць адказнасць i турбота,
Кiдаць на вецер слоў я не люблю,
Дакладным быць заўсёды мне ахвота.
Я iншага падвесцi не магу,
Для хiбы не знаходзцца прычыны,
Бо не хачу на сэрцы мець тугу,
Павiнна моцным слова быць мужчыны.
Шляхетнасцi ад iншых я жадаў,
Багата абяцанак гаварылi,
Прыходзiў потым iншы шэраг спраў,
Мяне яны бяссорамна дурылi.
Я не хачу кiдаць на вецер слоў,
Хоць iншыя кiдаюць i кiдалi,
Сказаў прыйду – i без
праблем прыйшоў,
Бо слова у мяне падобна сталi.
16.12.1996
1901
СУСТРЭЦЬ ГОДНЫХ
Любiць сябе, другiх не паважаць –
Ад крэда iх становiцца пагана,
Такiх не да спадобы сустракаць,
Ад болю ў сэрцы кроваточаць раны.
Але багата сябелюбаў ёсць,
Што ўсiм даступна – iм занадта мала,
Замест дабра ў iх душах толькi злосць,
Сумленне iх нiколi не кранала.
Яны з грамадай ў жорсткай барацьбе,
Для iх, як быццам, i няма маралi,
Заўжды iм грэбцi хочацца к сабе,
Што пападалась, хутка ўсё хапалi.
Сабе бясконца, iншых iм няма,
На iх увагi нават не звяртаюць,
Такiх к сумленню заклiкаць дарма,
Яны згрызот зусiм не адчуваюць.
Спаткаць такiх не хочацца людзей,
Але раз-пораз iх я сустракаю.
Цiкава ведаць, годныя ёсць дзе?
Сустрэцца з iмi ад душы жадаю.
18.12.1996
1909
АБЯЦАНКА
Замест справы даюць абяцанку,
Сёння часу на справу няма,
Абяцаюць зрабiць заўтра зранку,
Ды далей спадзявацца дарма.
Бо пластычнае слова, як глiна,
Што яшчэ не была у агнi,
Зноў даюць абяцанку няспынна,
Ды за днямi бягуць хутка днi.
Як раней, не варушыцца справа,
Хоць хвалюе яна аднаго,
А для iншага клопату мала,
Надта мяккае слова яго.
Ўзапар безлiч разоў абяцалi,
Ды не зрушыцца справа нiяк,
Дзе сумленне сабе пазычалi,
Каб ганебна паводзiцца так?
Абяцалi зрабiць зноўку зранку,
Верыць трэба, бо выйсця няма,
На чарговую зноў абяцанку
Спадзявацца, вядома, дарма.
23.12.1996
1910 ВУЗКIМ
ШЛЯХАМ
Нi радасцi мне, нi спакою,
I месца сабе не знайду,
Быць доля магла залатою,
Цярнiстай сцяжынкай iду.
Аб камнi паранены ногi,
Што крок сустракаю бяду,
Здаецца, iсцi няма змогi,
Але ўсё ж упарта iду.
Мо лепей, калi шлях шырокi?
Там меней i стогнаў, i слёз,
Ды вузкiмi ходзяць прарокi,
Iшоў вузкiм шляхам Хрыстос.
Хоць вузкiм iсцi цяжэй значна,
Ды светла ў душы i вачах,
Убачыш, што iншым не бачна,
Цярнiсты, ды правiльны шлях.
Няхай будзе цяжкаю доля,
Трываць я бясконца магу,
Сумленне не страчу нiколi,
Бо крочу па вузкiм шляху.
23.12.1996
1925 НЕ Ў НАГУ
Усё жыццё знiшчалi маё «я»,
Такiм зрабiць, як ўсе, мяне хацелi,
Другая фiласофiя мая,
I поспеху амаль зусiм не мелi.
Таму ўвесь час iду я не ў нагу,
I маю непрыемнасцi i кпiны,
Але iнакш я проста не магу,
Лiчу, што ў тым нi кроплi не павiнны.
Заўжды з агульнай думкай ў барацьбе,
Здаралась так, калi яшчэ быў малы,
Ды не шукаю лепшага сабе,
Час пацвярджае: быў я часта правы.
Жыццё амаль да фiнiшу прайшоў,
Ды аднадумцаў зрэдку сустракаю,
У iншых разумення не знайшоў,
I не знайду, ўжо нават не чакаю.
Але не адчуваю я тугу,
Iсцi наперад ёсць у мяне змога.
Не страшна, што шагаю не ў нагу,
Вядзе мяне жаданая дарога.
29.12.1996
1926 РОЗНЫЯ
ДОЛI
Праз жыццё прайсцi – не цераз поле,
Шмат разоў стане лёс спакушаць,
Лепей будзе хай цяжкаю доля,
Чым сумленне за шэлег прадаць.
Чаму цягне душу на спакусу,
I на грэх яна згодна сама?
Не патрэбна нi кроплi прымусу,
Ад граху абароны няма.
Ды не кожны граху паддаецца,
Хаця цяжка прад iм устаяць,
Душы моцнай заўжды удаецца
Ад спакус сваё цела суняць.
Нас спакуса штодзённа чакае,
Барацьба з ёй трывае гады,
Адзiн ласкі спакусы жадае,
А другi непадкупны заўжды.
Людзi маюць адметныя долi,
Цяжка лепшую долю здабыць,
Перайсцi праз жыццёвае поле
Трэба так, каб душу не згубiць.
30.12.1996
2009 ВЫНIК
Калi спакой i цiша вабiць зрок,
Усе здаюцца добрымi сябрамi,
Ды небяспека добры дасць урок,
Пабачыць каб адметнасць памiж намi.
Навала надыходзiць незнарок,
Чарнеюць хутка белыя аблокi,
Ды хтосьцi ёй насустрач зробiць крок,
А хто назад паспешна робiць крокi.
Адны за праўду ў цяжкай барацьбе,
Хоць чыняць асабiста сабе шкоду,
Глядзяць другiя, каб прыдбаць сабе
Ў няпэўнай сiтуацыi выгоду.
Дадолу ў буру хiлiцца трава,
I падаюць, як скошаныя, дрэвы,
Заўжды з таго злятае галава,
Хто перад сiлай быў бясконца смелы.
23.03.1997
2013 НЕ
СПАКУШАЦЬ
Калi надзея на другiх
Заўжды, як слодыч муху, вабiць,
Хоць досыць здольнасцей сваiх,
Ды спадзяванне iх расслабiць.
Калi сваiх хапае сiл,
Здабыць магчыма перамогу,
Распростваць не жадаюць крыл,
Чакаюць з боку дапамогу.
I просяць, нiбы жабракi,
Зусiм бясплатнай манны з неба,
Магутнасць ў боскай ёсць рукi,
Ды лiшняй марнасцi не трэба.
Не дасць, не зробiць, не прасi,
Абмежавана надта змога,
Не будзе ветру ў ветразi,
Не спакушаць лепш просьбай Бога.
28.03.1997
2014 ЁСЦЬ
ЗМАГАРЫ
Мы рабству аддаем прыярытэт,
Нам незалежнасць – як чужое слова,
I не патрэбны суверэнiтэт,
I родная амаль не трэба мова.
Па волi не выказваем журбы,
У продкаў была iншая дарога,
Амаль усе нашчадкi – як рабы,
Ёсць змагары, ды iх не вельмi многа.
Жывем у рабстве ўжо працяглы час,
Ды здатны лёс народу ўраз змянiцца,
Калiсьцi воля прыйдзе i да нас,
Але пакуль што толькi часам снiцца.
Ды калi ёсць за волю змагары,
Iснуе i галоўная умова,
Каб дачакацца радаснай пары,
Бо воля трэба нам абавязкова.
28.03.1997
2018 ВОЛЯ
ДАРАЖЭЙ
Хаця для птушкi ў клетцы шмат яды,
Ды золата пруткоў i корм нямiлы,
Бо воля даражэй ўсяго заўжды,
Як ў паднябессе падымаюць крылы.
Жывёлам воля любая павек,
Змагаюцца яны за вызваленне,
Напэўна, ў змозе толькi чалавек
Мець да няволi любасць i цярпенне.
Iмперыя стваралась ў барацьбе,
Элiта вынiшчалася ў народа,
Цяпер шукаем зноў паноў сабе,
Не да спадобы для рабоў свабода.
Але пакуль мы ў большасцi – рабы,
Таму шляхi нам вольныя закрыты,
Адным бяда, другiм няма журбы,
Бо воля трэба толькi для элiты.
29.03.1997
2025 ПРАЎДА I КРЫЎДА
Малою Праўда як яшчэ была,
I Крыўда побач з ёю падрастала,
Яны нiколi не рабiлi зла,
Iх грамада амаль не прымячала.
Угору падымаўся Праўды гмах,
Здавалась, будзе ў ёй заўжды патрэба,
Ды ад яе больш адчувалi страх,
Прыгожая, ды даць не здатна хлеба.
А Крыўда не паднялась, а лягла,
I значна болей Праўды разраслася,
Багацця шмат прыхiльнiкам дала,
Наелась грамада i напiлася.
Хто толькi Праўдай карыстацца стаў,
Быў небагаты i не вельмi сыты,
Але сумленне д'яблу не прадаў,
Хоць шлях да Крыўды быў яму адкрыты.
2.04.1997
2030 Я I ДУША
Усё жыццё жыццё упарта вучыць,
Трымаўся за зубамi каб язык,
Нясправядлiвасць адначасна мучыць,
Таму цiхутка прамаўчаць не звык.
Прывыклi людзi зносiць здзек пакорна,
Калi начальнiк выказаў лухту,
На белае без страху скажуць чорна,
Каб абысцi цi страту, цi бяду.
Маўчальнiкi не адчуваюць шкоду,
Няма ад памяркоўнасцi журбы,
Страчаюць асабiстасць i свабоду,
Няздатныя яны для барацьбы.
Я iсцiну занадта разумею:
Плюеш пад вецер – будзеш мець тугу,
Але душы давесцi не умею,
Таму зрабiць iначай не магу.
5.04.1997
2079 НОНСЭНС
Кот ля нары чакаў упарта мышку,
Казаў: «Навошта цьмяная нара,
Заўжды лепш у пакоi жыць ў зацiшку,
Жадаю табе шчасця i дабра».
Хоць мышка не паверыла адразу,
Ды голас вельмi мяккi у ката,
Прайшло зусiм не вельмi многа часу,
Не засталось ад мышкi i хваста.
Калi знайдуць iлжывага кумiра,
Заўжды пакажа iклы ён свае,
Здаецца, абяцае вельмi шчыра,
Ды песеньку падманную пяе.
Не трэба нават думкай уцяшацца,
Што з часам стане добрым лiхадзей,
Бо поўны нонсэнс надта спадзявацца,
Каршак каб заспяваў, як салавей.
24.05.1997
2082 ЗАЛЕЖЫЦЬ АД СТАНУ
Каса траву зразае жвава,
Ды камень сцiпла абыдзе,
Не вабiць гонар анi слава,
Бо ведае, што быць бядзе.
Заўсёды той бясконца мiлы,
Прад iм ўсе будуць гнуць спiну,
Хто гаспадар магутнай сiлы,
Бо мела моц заўжды цану.
Лiслiўцы ёсць i блюдалiзы,
Ад iх для слабага праклён,
Выконваць моцнага капрызы
Жадаюць, пакуль моцны ён.
Шмат у адносiнах падману
Ў наш час, як i ў былыя днi,
Спяваюць моцнаму асанну,
Як слабы, то крычаць: «Распнi!»
26.05.1997
2091 ЁСЦЬ ПАДАБЕНСТВА?
Адвеку людзi ў нейкай барацьбе,
Працэс працяглым будзе i бясконцым,
Бо хочуць месца лепшае сабе
Абавязкова захапiць пад сонцам.
Няўрымслiвыя ў дзеяннях сваiх,
Здаецца, што яшчэ прыдбалi мала,
Не здатны хваляваць iх лёс другiх,
Якiм пад сонцам месца не хапала.
Iдзе ўвесь час бясконцая вайна,
Бо ў душах толькi за сябе трывога,
I слоў пустых нiкчэмная цана,
Свая на справе ў кожнага дарога.
I часта адчуваюць людзi зло,
Амаль няма павагi да другога,
Ад сатварэння так заўжды было.
Цi падабенства ёсць у нас да Бога?
6.06.1997
2096 АДЧУЦЬ
ДУШУ
Без акуляраў можна добра бачыць,
Пранiзлiвы мець, вельмi востры зрок,
Ды надта цяжка правiльна адзначыць
Боль iншых, i зрабiць насустрач крок.
Калi нiколi не хварэлi вушы,
I будзе добры, нiбы ў казцы, слых,
Ды можна не пачуць другiя душы,
Дапамагчы, каб боль нястрымны сцiх.
Душу другой душой адчуць магчыма,
Як боль чужы пачне душу пячы,
Яна нiколi не праходзiць мiма,
Суцешыць хоча i дапамагчы.
Пабачыць каб, вачэй занадта мала,
Вушэй недастаткова, каб пачуць,
Патрэбна, добра каб душа ўспрымала,
Iначай душы iншых не адчуць.
9.06.1997
2097 АДКАЗ
Не трэба на грудзях трымаць змяю,
З часоў бiблейскiх правiла вядома,
Я маю фiласофiю сваю,
Мне ад чужой ў душу прыходзiць стома.
Адразу не пазнаць змяiны род,
Здаецца: ўсе пяшчотныя анёлы,
I толькi ад iх кпiнаў i нягод
Разбурацца прыязнасцi аковы.
Няхай уджалiць, я перацярплю,
I, можа, зноў пасля змяю прыгрэю,
Хаця атруты надта не люблю,
Пазнаць змяю адразу не умею.
Заўсёды на дабро адкажуць злом,
Спрадвек было так, пэўна, далей будзе,
Такi адказ – як ў ясным небе гром,
Але дабро ўсё роўна робяць людзi.
9.06.1997
2133
НЕПАМЕТНЫ СЛОН
Мо так няўдала збудавана вока
Або яно з сумленнем ў барацьбе,
Што надта добра бачыць ўсё далёка,
Але не здатна бачыць ля сябе.
Адзначыць добра ўсе чужыя вады,
Ды не памецiць большыя свае,
Чужым памылкам беспадстаўна рады,
Спакою поспех iншых не дае.
Адна павiнна быць такою мерка,
Каб позiрк кiнуць на сябе здалёк,
Часцей глядзецца трэба у люстэрка,
Яно дае сапраўднасцi урок.
Грэх у другiх занадта добра бачны,
Хоць, як камар, няхай маленiкi ён,
Свой непаметны, хаця болей значны,
Як нават грэх вялiкi, нiбы слон.
13.07.1997
2179 МЭТА
КЛIЧА
Спакой не знойдзе палкая душа,
Iмпэт яе нiколi не пакiне,
Бо вабiць непазнанага мяжа,
Бо клiчуць непакорныя вяршынi.
Мэта – як у глухой начы маяк,
Яна заўжды пазнаць дазволiць штосьцi,
I водар ружы, i чырвоны мак,
I захаду, i ўсходу прыгажосцi.
Ранковы луг у кропельках расы,
I летнiя, ў агатах зорак, ночы,
Мэта заўжды iмкнецца да красы,
Яе кiрунак – вабны стан жаночы.
Не цэнiцца здабытая мэта,
Не стане перамога над ёй святам,
Збягае, як вясновая вада,
А клiча тая, што за даляглядам.
29.07.1997
2191 УДАЛЫ
ЛЁС
Не назбiраў багацця у каморы,
Па кроплях сабе веды здабываў,
Асобны курс трымаў ў жыццёвым моры,
Ды багацей таму душою стаў.
Шчаслiвыя цi не бываюць долi,
Вялiкi шлях ужо ў жыццi прайшоў,
Кахання аднаго было даволi,
Душой багаты, як адна любоў.
Мне незалежнасць вельмi да спадобы,
Не раз сцяну хацеў прабiць iлбом,
Хоць скончылiсь няўдала тыя спробы,
Душой багаты, бо не стаў рабом.
Не лавелас, не раб i небагаты,
Людскую годнасць праз жыццё пранёс,
Таму, што так жыву, бясконца рады,
Лiчу удалым i прывабным лёс.
31.07.1997
2192 ЭТАПЫ
Этапы чаруюць цудоўна,
Калi iх багата ў жыццi,
Адсутнасць этапаў адмоўна,
Бо радасць без iх не знайсцi.
Як рыску этапу падводзiш,
Занадта цiкава заўжды,
Другую паходню знаходзiш,
Iсцi каб да новай мэты.
Цудоўныя вабяць этапы,
Бо робяць працяглым жыццё,
Спакой калi возьме у лапы,
Вядзе шлях наўпрост ў небыццё.
Этапы даюць асалоду,
Бо крочыць мэта за мэтой,
Для змены шукаю нагоду,
Бо брыдка мець сталы спакой.
31.07.1997
2224 БАГАТЫ
ДУШОЙ
Дурань думкай багацее,
Ды зусiм не дурань ён,
Бо не хлусiць i не ўмее
Абдурыць людзей мiльён.
Мо i дурань, ды нiколi
Шкоды не рабiў другiм,
Бо яму было даволi,
Што набыў гарбом сваiм.
Мо i дурань, ды сумленне
У яго без чарнаты,
Не прыдбаў сабе уменне
Запар ўсiх дурыць заўжды.
Тым, што ёсць, заўсёды рады,
Час з'ядае ўсё iржой,
Дурань думкаю багаты,
Ды багаты i душой.
15.08.1997
2225 ДУРАНЬ
I РАЗУМНЫ
Свайго, хоць сцiплага, даволi,
У мроях – толькi вышыня,
Чужога не кране нiколi,
Не па душы яму хлусня.
За ўсё, што трэба i не трэба,
Другi ў няшчаднай барацьбе,
Апошнюю скарынку хлеба
Грабе бяссорамна сабе.
Сумленны першы i разумны,
Для многiх проста дурань ён,
Ды вынiк альтруiзму сумны,
Бо плата за дабро – праклён.
Хоць дурань думкай багацее,
Яна чысцей вясновых рос,
Разумны здабываць умее
Дабро з чужых гаручых слёз.
15.08.1997
2236 ТАКАЯ
ПСIХIКА
Ўвесь час нядобрая пагода,
Незадаволены заўжды,
То вельмi моцная спякота,
То дапякаюць халады.
То дождж, але яго не трэба,
То вецер ў комiнах гудзе,
То ў хмарах i аблоках неба,
То замець цэлы дзень iдзе.
Чаго няма – таго ахвота,
Было так, будзе i праз час,
Невiнаватая пагода,
Такая псiхiка у нас.
Змяняць яе – пустая справа,
I нават спрабаваць дарма,
Абрыдне ўсё, чаго нямала,
Прыемна ўсё, чаго няма.
22.08.1997
2248 КАБ
ВУЧЫЦЬ
З натугаю цягнуў конь воз угору,
Ды муха села раптам на дугу,
Каню казала: «Адчуваеш змору,
Дапамагчы парадаю магу».
I пачала вучыць каня старога,
Як воз цягнуць, нялёгкi везцi груз,
Здавалась ёй, патрэбна дапамога,
Але здарыўся з мухаю канфуз.
Абрыдла доўгi час звiнела муха,
Ды скончыўся яе час залаты,
Бо фурман вельмi ўдала сцёбнуў пугай,
Звалiлась муха ў гразь пад капыты.
У словах вельмi вопытны i значны,
Наўкол пра мудрасць распускае слых,
Але у справах вынiкi не бачны,
Мець трэба веды, каб вучыць другiх.
9.09.1997
2259 НЕ
ВУЧЫЦЦА
Часам веды кошт маюць больш хлеба,
Далей iмi яшчэ сэрца грэю,
Ёсць, чаму ўсё ж вучыцца не трэба,
Не вучыўся хлусiць i не ўмею.
Калi зробiш дабро нейкiм людзям,
Душа птушкаю ў неба ўзлятае,
Антыпода няма i не будзе,
Зла наўмысна зрабiць не жадаю.
Шмат чаму не патрэбна вучыцца,
Бо ў жыццi будуць смутак i беды,
Свет злачынства лепш цалкам забыцца,
Душу згубяць злачынныя веды.
Цяжка бачыць, калi iдзе п'яны,
Жыць цудоўна, а хоча напiцца,
Жах пазналi ў жыццi наркаманы,
Ёсць, чаму не патрэбна вучыцца.
1.10.1997
2263 ЗДАТНЫ
ЗРАЗУМЕЦЬ
Нiколi з мноства выбiраць не трэба,
Бо выбарка змяняе рэчаў стан,
Блакiтнае заўсёды будзе неба,
Без чорных хмар ствараецца падман.
Iснуе ў кожнай рэчы процiлегласць,
Як тэзiс ёсць, то будзе антыпод,
Не ўбачыш непатрэбную нягегласць –
Давесцi можна ўсё наадварот.
Няма ў падмане дзiўнага нiчога,
Медаль заўсёды мае два бакi,
Адзiн не здатны бачыць вельмi многа,
Пабачыць хоча iншы бок другi.
Заўжды, хто i сумленны, i дакладны,
Не стане недахопы адкiдаць,
Стан рэчаў зразумець той толькi здатны,
Хлусню хто ў словах здольны адшукаць.
3.10.1997
2310 ПАРУСЫ
ШЧАСЦЯ
Жыццё людзей падобна цiхай плынi,
Што паўтарае звыклыя кругi,
Рака жыцця плыве заўжды ў далiне,
Дажджы вадою пояць i снягi.
Агульная не ўсiм плынь да спадобы,
Не кожны да яе спакою звык,
I хочацца рабiць бясконца спробы,
Каб пакарыць выдатны горны пiк.
Падняцца ўгору – цяжкая задача,
Будзённасцi трымаюць кайданы,
Ды хочацца жыццё пражыць iначай,
Каб цiшу памяняць на перуны.
Хай свежы вецер узнiмае хвалi,
I ў бурах досыць тоiцца красы,
Хачу, спакой каб буры пахавалi
I напаўнялi шчасцем парусы.
16.10.1997
2341 БЫТ
АСКЕТА
Нi мерседэс не трэба, нi хрусталь,
Мне болей да спадобы быт аскета,
Бо колькi не шыкуй, але, на жаль,
Узнёсласць не дае душы ўсё гэта.
Багацця можна мець i цераз край,
Ды для душы заўсёды будзе пекла,
Ствараць не толькi целу трэба рай,
Каб доля была шчодрай i не секла.
Бясспрэчна, трэба нейкая мяжа,
Душа каб для жыцця падставы мела,
Сама не здольна iснаваць душа,
Абавязкова ёй патрэбна цела.
Багацця целу колькi не збiрай,
Няўдзячнай i бязглуздай будзе мэта,
Сваёй душы ствараць патрэбна рай,
I ў тым не замiнае быт аскета.
2.11.1997
2353 ЧУЖАЯ
ПРЫГАЖОСЦЬ
Пры дарозе расце кветка,
Нарадзiлась дзе, там i жыве.
Крапiва яе суседка,
Але хто ў букет яе сарве?
Ды пячэ заўжды трывога,
Што заўчасна згiне прыгажосць,
I вiной ў тым не дарога,
Проста сэрца жорсткае знайшлось.
Гэта сэрца ўсё руйнуе,
Так было спрадвек ва ўсе часы,
Знiшчыць прыгажосць чужую,
Бо не здатна ацанiць красы.
Чаму зло ляцiць над светам,
I няма нi кропелькi дабра?
Можа ў жорсткiм сэрцы гэтым
Мяккасць ад красы набыць пара?
16.11.1997
2411 РОЗНАЯ
ПАРОДА
Адны не стануць на каленi,
Хоць дай рубель iм залаты,
Другiя зробяць, тым не меней,
I за капейку так заўжды.
Адным спiну сагнуць – абраза,
Не дазваляе годнасць iм,
Другiя робяць так адразу
Перад начальнiкам сваiм.
Адны, было хоць цяжка часам,
Не нахiлялi галавы,
Другiя ўсе схiлялi разам,
Бо пан для iх заўжды правы.
Iснуе розная парода:
Для рабства i для барацьбы,
Адным мiлей заўжды свабода,
Другiя – вечныя рабы.
15.02.1998
2418 ЧУЖЫ
БОЛЬ
Мне боль чужы прыходзiць часта ў душу,
I не спынiць яго, i не суняць,
Таму заўжды з пакрыўджанымi мушу,
Хаця ускосна, ды пакутаваць.
Цярпець не здатны здрады i падману,
Цi будзе здзекам хоць калi мяжа?
Мне горай боль чужы, чым соль на рану,
Яго не здольна не ўспрыняць душа.
Ды не сцiхае боль душэўны з часам,
Бо ёсць заўсёды моцны боль чужы,
I ў думках я з абражанымi разам,
Няма спакою i маёй душы.
Ды боль чужы зноў будзе паўтарацца,
Бо жорсткi свет, i шмат у iм бяды,
Прыходзiцца таму пераканацца,
Што будзе боль ў маёй душы заўджы.
18.02.1998
2420 СУМНЫ
ВЫНIК
Сярод цвярозых, нiбы малпа, п'яны
Схiляецца дадолу ўсё нiжэй,
Не агрэсiўны нават, а рахманы,
Ды на душы становiцца цяжэй.
Як п'яныя усе, адзiн цвярозы,
Душа яго яшчэ мацней балiць,
Ад агрэсiўных для яго пагрозы,
Рахманыя жадаюць напаiць.
Сярод разумных дурань добра бачны,
Як ён адзiн, не будзе шмат бяды,
Калi iх безлiч, шкода будзе значнай,
Ды вынiкi не бачны iм заўжды.
Як дурнi ўсе, ды сярод iх разумны,
Нiбы цвярозы сярод п'яных, горш,
Ад зносiн вынiк будзе надта сумны,
Бо коле ўсiх ён розумам, як ёрш.
20.02.1998
2430 ПОЎЗАЦЬ ЦI ЛЯТАЦЬ?
Што лепей: вельмi лёгкая дарога,
Затое надта доўгая заўжды,
Цi тая, што iсцi амаль нiчога,
Але на ёй чакае шмат бяды?
Адзiн паўзе, як вуж, на тлустым пузе,
Маўчыць, амаль не кажа моцным слоў,
Другi ляцiць ўгары ў iмклiвым русе,
I годнасць зберагае, як арол.
Адзiн гатовы у нару схавацца,
Ад небяспекi зберагчы сябе,
Другi за волю кiнецца змагацца,
I аддае ўсе сiлы барацьбе.
Адзiн бясконца усяго баiцца,
I поўзаць яму лепей, чым лятаць,
Другi сваёй адвагай ганарыцца,
За волю здатны i жыццё аддаць.
25.02.1998
2431 НА
КАЛЕНI
Калi у спрэчцы я правы,
Спрачальнiк – дурань або генiй,
Схiляць не буду галавы
I станавiцца на каленi.
Калi упэўнены ў сабе,
Не паступлюся анi трохi,
Аддам ўсе сiлы барацьбе,
Каб дамагчыся перамогi.
Хоць згодны i на кампрамiс,
Не здраджу iсцiне нiколi,
Бо быць упартым – не капрыз,
Як ведаў назбіраў даволi.
Вёў бой за iсцiну заўжды,
Хоць ад яго быў ў мыльнай пене,
Пазнаў шмат болю i бяды,
Але не падаў на каленi.
26.02.1998
2463 БЕЗ
АКУЛЯРАЎ
Цудоўна жыць, як бачыш свет праз акуляры,
Калi ружовае цi чорнае iх шкло,
Ў ружовым колеры ў нябёсы ўзносяць мары,
Цi толькi ў чорным, дзе мар нават не было.
А што рабiць, калi не трэба акуляраў,
Калi ад генаў ёсць занадта добры зрок?
Жыццё становiцца амаль пякельнай карай,
Бо мой узор не супадае з iм што крок.
Каб мець спакой, хачу к жыццю прыстасавацца,
Ды адчыняе ключ выключна свой замок,
Як добры зрок, калi зусiм не намагацца,
Няма ружовага святла, а толькi змрок.
Але ўсiм добра i спакой душэўны маюць,
А нада мной вiсiць ўвесь час бяды крыло,
Хачу мець погляд свой, ды ўпарта прымушаюць
Заўжды ў ружовае глядзець навокал шкло.
13.03.1998
2612 УРОК
ЗЛА
Маёй душы прыносiць смутак шкода,
Прыемней ў сто разоў дабро рабiць,
Дапамагчы камусьцi ёсць нагода
Цi ў спёку дрэўца кволае палiць.
Цi птушанятка у гняздо пакласцi,
Каб вырасла i стала на крыло,
Ды часта людзi любяць шчасце красцi:
Замест дабра рабiць бясконца зло.
Хто дрэўца пасадзiў, а хто – зламае,
Цi шыбкi у пад'ездах разаб'е,
Дабро рабiць не кожны пажадае,
Бо зло ў душы, як звыклае, жыве.
Маю душу ад зла пячэ пакута,
Але зло сустракаецца што крок,
Добро – лякарства, зло – горш чым атрута,
Жыццё дае бясконцы зла урок.
13.05.1998
2641 ПАЛОН
ПАДМАНУ
Палон падману добры або не?
Мо лепей толькi праўду рэзаць ў вочы?
Падман, як дым цыгаркi, абмiне,
Хто боль ад праўды мець ў душы ахвочы?
Падману словы значна саладзей,
А праўда – недарэчная i злая,
Ды выявiцца ў шэразе падзей,
Што праўда ад бяды абярагае.
Калi салодкi, нiбы мёд, падман,
То з часам бяда горкая прыходзiць,
Бо нечакана крыўдзiць цяжкi стан,
А сэрца паратунку не знаходзiць.
Хоць праўда здатна горыч сэрцу даць,
Ды значна горш салодкая лiслiвасць,
З падзякай праўду лепш заўжды прымаць,
Ад роспачы душа каб не стамiлась.
4.06.1998
2652 ДАБРО I ЗЛО
Лягчэй прымусiць гаварыць гару,
Хаця такога цуду не здарылась,
Чым нахiлiць душу людзей к дабру,
Бо зло адразу з целам нарадзiлась.
Жывем ўвесь час ў вялiкiм моры зла,
Ды вельмi цяжка злыя ўчынкi бачыць,
Як ў хвалях плыць на човне без вясла,
Злачынны свет ужо не перайначыць.
Зусiм няма уплыву добрых слоў,
Ад выхавання вынiк – толькi скруха,
Гавораць iх бясконца зноў i зноў,
Ды добрых слоў не успрымае вуха.
Наўмысна цi няўрокам робяць зло,
Чаму душу такую маюць людзi?
Ужо з часоў бiблейскiх зло жыло,
Так ёсць цяпер i далей, пэўна, будзе.
15.06.1998
2658 СУРОВЫ
ЛЁС
Магчыма лётаць цi паўзцi памалу,
Любы ў жыццi шлях можна выбiраць,
Ўсё роўна не дабрацца к п'едэсталу,
Таму мо поўзаць лепей, чым лятаць?
Замест таго, каб зведаць небяспеку,
Спакойна i прыстойна можна жыць,
Хто да мэты iмкнуўся, тым адвеку
Не дазвалялi вышыню здабыць.
Быць можна вельмi цiхiм, непрыкметным
I поўзаць перад моцнымi штодня,
Ды вымушае доля быць адметным,
Бо клiча безупынна вышыня.
Ды не даруюць годнасцi нiколi,
Чакае шмат ганенняў i пагроз,
Але не трэба мне спакойнай долi,
Я выбраў для сябе суровы лёс.
22.06.1998
2716 ПАДМАН
Чаму вакол цвiце адзiн падман?
Не ведаем амаль iнакшай моды,
I сэрца боль пячэ ад цяжкiх ран.
Няўжо манюкi людзi ад прыроды?
Суровая выснова, але факт,
Бо сваё слова людзi не трымаюць,
I парушаюць этыку i такт,
Калi занадта многа абяцаюць.
Але так ёсць, i далей будзе зноў,
Натуру ўжо нiяк не перайначыць,
Таму вакол падманная любоў,
Ману i ў справах часта можна бачыць.
Ды немагчыма стан такi змянiць,
Але, дарэмна каб не хвалявацца,
Мо вочы на падман зусiм закрыць,
I да абставiн лепш прыстасавацца?
2.08.1998
2746 IДУ
НАПЕРАД
За крокам крок iду наперад,
Чарговую каб здолець вышыню,
Магчыма, шлях вядзе у нерат,
Таму ўсё меней спрыту i агню.
Але iмкнусь iсцi паволi,
Бо iншых не магу знайсцi шляхоў,
Хоць цяжка быць ў няўдзячнай ролi,
Ўзяў вышыню, бяру другую зноў.
Навошто вабныя вяршынi,
Мо лепш не браць iх, сталы мець спакой?
Iмпэт пакуль мой не астыне,
Iду упарта сцежкаю крутой.
Мо выйсця з нерату не будзе?
Даведаюсь, ды трэба пачакаць,
Хада дае цяпло у грудзi,
Таму лепш ў нерат крочыць, чым стаяць.
23.08.1998
2751
ЗДРАДНIК
Хто здрадзiў раз, той здрадзiць i другi,
Няма псiхалагiчнага бар'ера,
Нi роспачы ад здрады, нi тугi,
Нi болю ад таго, што знiкла вера.
Хто здрадзiў нават вельмi у малым,
Шлях да вялiкай здрады тым адкрыты,
У здраднiка сумленне – нiбы дым,
I гонару няма, цi ён забыты.
Ды ёсць даволi здраднiкаў, на жаль,
А зносiны патрэбна мець заўсёды,
Тым, у каго сумленне, нiбы сталь,
Яны прыносяць болю шмат i шкоды.
Хто здрадзiў раз або другi сябрам,
Той i сваiм каханым здрадзiць здольны,
Калi прыйзе выгодная пара,
Ад абавязкаў здраднiк цалкам вольны.
28.08.1998
2770 НАДЗЕЯ НА ВЯСНУ
Гатовы за цяпло заўсёды
Аддаць высокую цану,
Халоднай не люблю пагоды,
Жыву надзеяй на вясну.
Хачу, каб добра грэла сонца,
Ды больш хачу, каб без мяжы
Заўжды, ва ўсе часы, бясконца
Было цяпло ў маёй душы.
Не церпiць крыўду i абразу
Душа, з маленства так
было,
Яна, як лёд, стае адразу,
Таму, што сонейка зайшло.
Мне непрыемны час халодны,
Чакаю, як цяпло крану,
Бясконца лета мець я згодны,
Жыву надзеяй на вясну.
23.09.1998
2859
МАКСIМАЛIСТ
Калi ў жыццi заўжды максiмалiст,
Не многа знойдзеш, ды багата згубiш,
Бо мара упадзе, як жоўты лiст,
Пабачыш, што зусiм не тое любiш.
Ды зразумець памылку дае час,
Бо мудрасць цяжка спасцiгаць адразу,
Пакуль запал душы яшчэ не згас,
Iнакшы погляд лiчыш, як абразу.
Юнацтва – вельмi дзiўная пара,
Бо клiча да узнёслага няспынна,
Яму мiлей бясплодная гара,
Чым вельмi урадлiвая далiна.
Ды пагадзiцца з нiзкiм не магу,
Жыццё амаль пранеслася са свiстам,
Запал юнацтва ў сэрцы берагу,
I застаюсь далей максiмалiстам.
7.12.1998
2893 ПЕРШЫЯ
КРОКI
Першы крок вельмi важны заўжды,
Без яго не асiлiць дарогi,
Як не будзе упартай хады,
То дарэмна чакаць перамогi.
Першы крок, ён адразу – як жарт,
Яго зробiш i звыкласць пакiнеш,
Першы крок – ў жыццё новае старт,
Вабiць моцна наперадзе фiнiш.
Але цяжка iсцi да мэты,
На дарозе i кпiны, i мукi,
Як на шлях трэба страцiць гады,
Ад тугi апускаюцца рукi.
Ды патрэбна упарта iсцi,
Хаця фiнiш занадта далёкi,
Перамогу здабыць каб ў жыццi,
Зрабiць прыйдзецца першыя крокi.
30.12.1998
3037
ШЧЫРАСЦЬ
Калi раскiне полагi туман,
Хаця маленькi i не вельмi значны,
Падобны на аптычны ён падман,
Бо далягляд амаль зусiм не бачны.
Цудоўна, калi сонейка было,
Бо ў прамянях наяве ўсе заганы,
Ды як яно за гарызонт зайшло,
З'яўляцца здатны шэрыя туманы.
Як шчыры, нiбы сонца, чалавек,
Не схлусiць i нiколi не падманiць,
Няшчыры застаецца iм павек,
Ён словамi сапраўднасць затуманiць.
1.03.1999
3051 РЭЧКА I РУЧАI
Ганарылась рэчка шырынёю,
Што яна вадою поiць край,
Што не можа параўнацца з ёю
Нi вялiкi, нi малы ручай.
Бо яе уплыў бясконца значны,
Што лугi, палеткi i гаi
Ёй павек павiнны быць удзячны,
Ролi не iграюць ручаi.
Задзiрала рэчка нос высока,
Ды вады не стала ў ёй амаль,
Бо, калi пачала мучыць спёка,
Ручаi ўсе высахлi, на жаль.
8.03.1999
3052 СВАБОДА
ДУХУ
Амаль усе ў мянтальнасцi – рабы,
Бо страцiў вольным быць народ ахвоту,
З уладай унiкае барацьбы,
Зусiм не пакутуе ад прыгнёту.
Але заўсёды былi змагары,
Якiм народ, што заблукаўся, шкода,
Яны з свабодай даўнiя сябры,
Мэта iх – ўсеагульная свабода.
Хай ў барацьбе шмат цяжкiх перашкод,
Ды змагары не адчуваюць скруху,
Бо вольным стане з часам той народ,
Ў якiм яшчэ жыве свабода духу.
9.03.1999
3071 ВАНДАЛЫ
Чаму дабра тварыць амаль не здатны?
Няўжо спрадвеку так заўжды было?
Здаецца многiм вынiк больш выдатны,
Калi без сэнсу чыняць толькi зло.
Зусiм прычына нават невядома,
Чаму ва ўчынках злосцi моцны шквал?
Але ў душу прыходзяць боль i стома,
Бо амаль кожны – скончаны вандал.
Вандалы i дарослыя, i дзецi,
Свядома чыняць зло цi незнарок.
Як можна жыць з такой душой на свеце?
Ёсць прыклады iх дзеянняў што крок.
29.03.1999
3213
ПРЫГАЖОСЦЬ УРАТУЕ
Нiхто не зразумеў iдэй вялiкiх,
Што толькi прыгажосць ўратуе свет,
Не прышчапiць нахiльнасцей каб дзiкiх,
Iмкнецца i пiсьменнiк, i паэт.
Хай будзе чалавек занадта дужы,
Як ад красы яго душа пяе,
Ён не сарве з куста нiколi ружы,
I iншага нiколi не заб'е.
Незразумелы Дастаеўскi людзям,
Бо кажуць: сiла здатна ўратаваць,
Але ад сiлы толькi злоснасць будзе,
А дабрынi ў душы не адшукаць.
5.06.1999
3263
ЗНЯНАЦКУ
Не да спадобы вынiк для мяне,
Калi ён атрымаецца знянацку,
Лёс болем або радасцю кране,
Ды з пыхай лiчыць толькi ўсiх за цацку.
Хоць лёс магутны вельмi уладар,
Але душа нахабства не трывае,
Калi ён робiць жудасны кашмар,
Як кошка з мышкай, доляю гуляе.
Знянацку хоча здзейснiць лёс удар,
Ды мне не па душы такiя спробы,
Прыемна, калi сам я гаспадар,
Раблю заўсёды, што мне да спадобы.
26.06.1999
3276
СУМНЕННЕ
Што лепей: мець адвечнае сумненне
Цi выбiраць высокую мэту?
Яе не пакарыць ў адно iмгненне,
Ды вельмi кепска думаць: «Не дайду».
Хоць не дайсцi мне да мэты нiколi,
Затое ёсць натхненне у жыццi,
Прыемна мець такую сiлу волi,
Каб без надзеi цэлы час iсцi.
Але iду рашуча i упарта,
Бо назаўжды сумненне перамог,
Iмкнуцца да мэты заўсёды варта,
Хоць цяжкi шлях пакут i шлях трывог.
1.07.1999
3286 ЧЫСТАЯ
ДУША
Не жадаю я лёгкага хлеба,
З неба манны не згодны чакаць,
Мне чужога нiколi не трэба,
Ды належнае след аддаваць.
Не магу жыць з каханай ў палацы,
Дарагiя падаркi дарыць,
Ад сумленнай i праведнай працы
Iх нiколi не ў змозе набыць.
Можа страчу якую уцеху,
Ды калi прыйдзе смерцi мяжа,
Буду вольны ад цяжкага грэху,
Чыстай будзе затое душа.
7.07.1999
3347 ВЯРШЫНI
КЛIЧУЦЬ
Вяршынi вельмi цяжка пакарыць,
Не кожнаму такое удаецца,
Ды кожнаму ад зайздрасцi карцiць,
Бо кожны толькi першым стаць iмкнецца.
I лезуць на вяршынi без падстаў,
Але для ўсiх там месца вельмi мала,
Адзiны толькi пераможцам стаў,
А iншых доля горка пакарала.
Ўсё розумам магчыма зразумець,
Ды сэрца нiяк мары не пакiне,
Бо хочацца заўжды адметнасць мець,
Таму i клiчуць стромкiя вяршынi.
23.08.1999
3460
ГАНАРЛIВАЯ САСНА
Быў вельмi нiзкарослы лес сасновы,
Рос на пяску, ў тым не яго вiна,
Дзе лепшы грунт i добрыя умовы,
Там да нябёс узнялася сасна.
Глядзела на сябровак ганарлiва,
Не зведала нi скрухi, анi ран,
Ды хмары насувалiся iмклiва,
Руйнуючы пачаўся ураган.
Пранеслася вялiкая навала,
Лес вытрымаў такую не адну,
Але яна без жалю паламала
На трэскi ганарлiвую сасну.
17.11.1999
3462 СВАБОДНАЯ ДУША
Каму мiлей вялiкая зарплата,
Пiтва каб мець удосталь i яды,
I мець адзення добрага багата,
А мне свабода даражэй заўжды.
Гняце душу нялюбая работа,
Калi натхнення ад яе няма,
Бо ад яе душы i целу шкода,
Яна – дабраахвотная турма.
Няхай зусiм паганай будзе ежа,
I аб пiтве нi кроплi не тужу,
Хай будзе вельмi зрэбнаю адзежа,
Ды лепей мець свабодную душу.
19.11.1999
3465
ПУСТАЗВОН
Зярняткамi калi нальецца колас,
Ўгары трымаць не здатны галавы,
Пусты ад ветру падае свой голас,
Здаецца, ён ва ўсiм заўжды правы.
З пагардай пазiрае толькi ў неба,
I казак можа расказаць мiльён,
Ды ад яго не дачакацца хлеба,
Бо гэта – прафесiйны пустазвон.
Хто галавой працуе, хто рукамi,
Хто малатком адбойным, хто пяром,
Але заўсёды знойдзецца мiж намi,
Хто працаваць жадае языком.
22.11.1999
3504 ДУБ I
СОСНЫ
Чаму трымаюць ураган дубы,
А сосны разбураюцца на трэскi?
Яны заўжды ўнiкаюць барацьбы,
Аб ёй не хочуць нават чуць абвесткi.
А барацьба прыемна для дубоў,
Яны ў змаганне кiнуцца ў iмгненне,
Бо ў сэрцах да сваёй зямлi любоў,
Трымае моцна за яе карэнне.
Вакол стаяць лясы, там сосен шмат,
Ды на пяску iх корань вельмi кволы,
Калi паклiча змагароў набат,
Дуб годна ураган сустрэне новы.
16.12.1999
3529 ЧУЖЫ
БОЛЬ
Можа iншых зусiм не кранае,
Не турбуе нiяк боль чужы,
Мая востра душа адчувае
Боль пакрыўджанай iншай душы.
Не мая гэта, ўпэўнены, справа,
Ды ад горкiх нязносных абраз
Да мяне надыходзiць
навала,
Рэагуе душа моцна ўраз.
Ад чужога нясцерпнага болю
Сэрца мне пачынае пячы.
Як знаходзiць ў грамадстве патолю,
Ад пакут як душу зберагчы?
5.01.2000
3571 ПА ДУШЫ
Душу прымусiць немагчыма
Быць паслухмянаю рабой,
Бо рэагуе так iмклiва,
Што я не згодны сам з сабой.
Дыпламатычныя задаткi
Шукаць у ёй зусiм дарма,
Аб iх не можа быць i згадкi,
Чаго няма, таго няма.
Душа свабоды не пакiне,
Ёй штучнай не стварыць мяжы,
I не зрабiць з яе рабынi,
Душа мая мне па душы.
18.01.2000
3576 ПРЫНЦЫП
ДАМIНО
Няма як шчасця або недаволi,
Цi, як вясновы цвет, даўно прайшло,
Той радасцi не вылучыць нiколi,
Для iншых даць у змозе толькi зло.
Зло у душу паселiцца ўжо стала,
Ды з часам здатна прырастаць яно,
Бо iншыя зла дадаюць нямала,
Працуе добра прынцып дамiно.
Як хтосьцi чынiць брыдкую абразу,
I радасцi – як быццам не было,
Бо кепскае душу злуе адразу,
Таму жыве i працвiтае зло.
21.01.2000
3589
ПАТЭНЦЫЯЛ
Яшчэ вялiкi ёсць патэнцыял,
Хаця гады мiнулi залатыя,
Магу зрабiць даволi розных спраў,
Бо i душа, i цела маладыя.
Хоць Бог мажлiвасць мне такую даў,
Ды людзi не даюць зрабiць i кроку,
Высокi вельмi мой патэнцыял,
Ды ланцуга няма, няма i току.
Навуку i паэзiю люблю,
Нялёгка мне з бяздзеяннем змiрыцца,
Замкну патэнцыял свой на зямлю,
Напружання каб моцнага пазбыцца.
25.01.2000
3592 МЯЖА
ПРЫТОМНАСЦI
Нязносны боль – як страцiцца прытомнасць,
Iначай можна боль цярпець любы,
Калi трываць боль ёсць заўжды гатоўнасць,
То можна не баяцца барацьбы.
Для барацьбы патрэбна толькi мужнасць,
Ды дастаткова як яе няма,
Падвесцi можна смелую садружнасць,
У вынiку – пакуты i турма.
Нязносны боль, амаль нечалавечы,
Што перайшоў прытомнасцi мяжу,
Хай нават цела подлы кат знявечыць,
Але не ў змозе катаваць душу.
25.01.2000
3598 ПЛАНКА
ВЫМОГ
Нiколi той не памячае зла,
А зла вакол, каб бачыць, ўдосталь хопiць,
Калi яшчэ нагода не прыйшла
Або нiколi сам дабра не робiць.
Хто робiць сам ганебныя грахi,
Чужой вiны яму амаль не бачна,
Заўважыць нават, што грашыць другi,
Ды лiчыць: зло не шкодзiць цi нязначна.
Чужы грэх сум душы дае заўжды,
Як у вымог стаiць высока планка,
Бо сэрца цяжка стогне ад бяды,
Трапеча, нiбы крылы у падранка.
28.01.2000
3616 СМЕЛЫ
САБАКА
Задумалi спаборнiцтвы зрабiць
I супраць труса выставiць сабаку,
Спужаўся трус, ад страху не бяжыць,
I пёс пайшоў ў крывавую атаку.
Дагнаў ахвяру ён скачкоў за пяць,
I выгляд стаў у труса вельмi жалкi,
Не ведаў, як сябе абараняць,
I хутка засталiсь з яго кавалкi.
Ад перамог сабака асмялеў,
I лiчыць, што ён самы моцны, здуру,
Бо кажа, каб папаўся яму леў,
Садраў бы i з яго рашуча скуру.
7.02.2000
3622 ВЯЛIКАЕ
СУМНЕННЕ
Ў жыццё прыходзiць цяжкая бяда,
Душа ў знямозе ад хлуснi i бруду,
Бо не шануем Госпада Хрыста,
А за узор ў жыццi бярэм Iуду.
Таму жахлiвы у грамадства стан,
Бо срэбранiкi – вабная прынада,
Квiтнее буйна жудасны падман,
I норма ўжо – бязлiтасная здрада.
Iуда грэх сабе не дараваў,
Хоць позна, ды прачнулася сумленне,
Сабе сумленне кожны б хай прыдбаў,
Цi будзе так – вялiкае сумненне.
10.02.2000
3654
СЯБРОЎКА
Жонка палiць кожны дзень
Печ-сяброўку раннем,
Я кладуся на чарэнь
Пачакаць снеданне.
Ў марах бачу кавуны,
Мроiцца чарэшня,
Ды не горшыя блiны
I смачней яечня.
Хоць мая сяброўка печ,
Цяжка з яе злезцi,
Ды зусiм другая рэч,
Калi клiчуць есцi.
22.02.2000
3672
ВЫСОКАРОДНАЯ СТРУНА
Педагагiчная удача,
Ёсць у яе тады цана,
Калi ў душы ад болю плача
Высокародная струна.
Такое часам удаецца,
Душа такая не адна,
Калi ад радасцi смяецца
Высокародная струна.
Душа надзейная такая,
Заўжды пяшчотная яна,
Як пра каханне заспявае
Высокародная струна.
3.03.2000
3744 ВАРВАРЫ
Навокал шмат няшчасцяў i нягод,
А шчасце можна дзе-нiдзе адзначыць,
Зарыцца б цалкам у зямлю, як крот,
Зусiм каб свету белага не бачыць.
Я варварства жахлiва не люблю,
Яно ж жыве вакол, мазолiць вочы.
Адкуль прыйшло зло гэта на Зямлю,
Што кожны зруйнаваць яе ахвочы?
У душах зло замест высокiх мар,
Знiшчаюць ўсё, як страшнае цунамi,
Жыццё ператвараецца ў кашмар,
Бо варвары iснуюць памiж намi.
31.03.2000
3799 ХВАЛЬКО
Свой паказаўшы залiхвацкi рог,
Няпоўны месяц вёў ўвесь час гаворкi:
Падобна сонцу ён свяцiць бы мог,
Што ён вялiкi, а малыя зоркi.
Што значна болей сонца будзе ён,
Калi праз тыдзень-два ўжо стане поўны,
Што болей ён, чым зорачак мiльён,
Што для Зямлi памочнiк ён галоўны.
Хвалька з агiдай слухала Зямля,
Хоць з iм ёй назаўжды быць трэба разам.
Зрабi спярша, хвалiся ўжо пасля,
Ды хваляцца, як месяц, людзi часам.
28.04.2000
3807 КАЛIФ НА ГАДЗIНУ
Разлiў шырокi морам быў шалёным,
Прайсцi маглi ў iм нават караблi,
Вада сышла, i поплаў стаў зялёным,
I купкi кветак хутка расцвiлi.
Аб моры засталiся успамiны,
Ды поплаў кажа ўсiм пра гонар свой,
Што паважаць цяпер яго павiнны,
Паклiканы ён доляю марской.
Хоць выпадкова можа так здарыцца,
Што лёс за шчасце патрымацца даў,
Але бясконца нельга ганарыцца,
Калi калiфам на гадзiну стаў.
1.05.2000
3849
АЛЬПIНIСТ
Быў альпiнiстам, пакараў вяршынi,
Змяняе крута ўсё няўмольны час,
Запал магутны паступова стыне,
Нарэшце, ён зусiм амаль што згас.
Раней ляцеў к вяршыням, як на крылах,
I безтурботна-лёгкiм быў мой шлях,
Ды вырашыў – пад'ём мне не па сiлах,
Таму прыйшоў ў душу бязглузды страх.
Я перажыў сумненне, як хваробу,
Здавалась, стаў цяпер ужо турыст,
Але, калi зрабiў, нарэшце, спробу,
То апынулась, што я альпiнiст.
24.05.2000
3876
МАГУТНАЯ РАКА
Ручай бяжыць, вады ў iм надта мала,
Ды як сальецца безлiч ручаёў,
I плынь магутнай стане, як навала,
Змагацца з чорнай сiлай час прыйшоў.
Хоць на рацэ таўшчэзны панцыр з лёду,
Трашчыць ён, як гарматная пальба,
Як сiла ёсць, за любую свабоду
Стаць пераможнай можа барацьба.
Тады свабода можа усмiхнуцца,
Ласкава людзям працягнуць руку,
Як людзi, нiбы ручаi, сальюцца
Ў вялiкую магутную раку.
3.06.2000
3885 ПАХОДНЯ
ВОЛI
Далёкiя продкi – сябры барацьбы,
Ў iх сэрцах гарэла свабода,
Ды сталi нашчадкi, на жаль, як рабы,
Змянiлась мянтальнасць народа.
За волю быў жорсткi, няўрымслiвы рух,
Аб iм забаронены згадкi,
Знiк цалкам цяпер незалежнасцi дух,
Манкуртамi сталi нашчадкi.
Свядомыя ёсць у народа сыны,
Да волi iмкнуцца сягоння,
Як продкi, гатовы змагацца яны,
Гарыць яшчэ волi паходня.
6.06.2000
3887 ЗАКОН
ТВОРЧАСЦI
Паставiў надзвычайную мэту,
I да яе упарта вельмi крочыў,
Здавалась, што нiколi не дайду,
Было нялёгка, але ўсё ж не збочыў.
Дайшоў, iду на новы марафон,
Пачуцце ўласнай годнасцi казыча,
У творчасцi суровы ёсць закон:
Мэта заўжды наперад толькi клiча.
Як здань, зусiм не бачная мэта,
Таму i шлях бясконцы, да магiлы,
Не перашкода радасць цi бяда,
У творчасцi расслабiць нельга сiлы.
7.06.2000
3890 НАРОД
Абшар навокал зацягнуў смурод,
I цяжка дыхаць, i пагана бачыць,
Ды, як нямы, маўчыць цяпер народ,
Стан рэчаў не жадае перайначыць.
I не таму, што сiлаю слабы,
Па моцы скалы раздрабiць ён здольны,
Бо людзi духам сталi, як рабы,
То цалкам i народ цяпер бязвольны.
Народ, падобны вельмi на траву,
Бо памяркоўным нават стаў не ў меру,
Без барацьбы схiляе галаву,
Яе пакласцi згодны пад сякеру.
7.06.2000
3968
ВЫХАВАННЕ ЖОРСТКАСЦI
Ўраз кветка распусцiлась каля дома,
Каб прыгажосцю любавалiсь ўсе,
Але дакладна i даўно вядома:
Пакрасавацца не дадуць красе.
Смерць кветка нечаканую спаткала,
Красе перад нахабствам не ўстаяць,
Рука яе бязлiтасна зламала:
Дзяўчынцы захацелась пагуляць.
Нiчога мацi не сказала, шкода,
Бо ўчынак са злачынствам на мяжы,
Як пакутуе ад рукi прырода,
То жорсткасць спее змалку у душы.
14.07.2000
3983
САПРАЎДНАЕ АБЛIЧЧА
Чалавек хавае свае вады,
Бо трымаюць ўлада i мараль,
Ды не трэба вабнай мець прынады,
Праявiлiсь каб яны, на жаль.
Адкрываць сапраўднае аблiчча
Здатны цi навала, цi вайна,
Бо натура да злачынства клiча,
Дзе схавана можа быць вiна.
Чалавек прыхоўваць здатны вады,
Але здольны красцi, гвалтаваць,
Схiльны нават да ганебнай здрады,
Рабаваць i жорстка забiваць.
18.07.2000
3999 БАГАТА
АСIН
Трымцiць заўсёды ў страсе лiст асiны,
Упэўненае лiсце на дубах,
Яны баяцца ветру не павiнны,
Не ведаюць зусiм ганебны страх.
Але асiн чамусьцi так багата,
Дубоў не сустракаецца амаль,
Ў асiн драўнiна мяккая, як вата,
А дуб загартаваны, нiбы сталь.
Калi маленькi вецер дзьме з усходу,
Дрыжыць асiна, гнецца, як трава,
Дуб прадстаўляе iншую пароду,
I ў буру горда ўзнята галава.
22.07.2000
4006
ЗАЛАТЫЯ САМАРОДКI
Мудрасць – залатыя самародкi,
Ёсць яна або зусiм няма,
Розум або доўгi, цi кароткi
Раздае прырода нам сама.
Мудрасцi за грошы не прыдбаеш,
Яна вольна ў краме не ляжыць,
Ворагаў з ёй толькi адшукаеш,
З ёй цiкава, але цяжка жыць.
24.07.2000
4013 У
СВЕЦКIМ КОЛЕ
Расла раней на сметнiку пад плотам,
Таксама, як i iншая трава,
Адразу непрыкметная, i потым,
Як убiралась ў кветкi крапiва.
Ды куст яе разросся вельмi дужы,
Бо ў свецкiм коле ззяла крапiва,
Цвiлi на клумбе ў добрай глебе ружы,
I у яе паднялась галава.
26.07.2000
4024
ДАВЕРЛIВАЯ МЫШКА
Чакала доўга кошка ля нары,
Ў якой жыла даверлiвая мышка,
«Выходзь, мы будзем добрыя сябры»,
Але хацела з'есцi яе нiшкам.
Як хтосьцi абяцае вельмi шмат,
Нiколi слоў не трэба браць на веру,
Казаў таксама мышцы горзны кат,
Загiнуць ёй прыйшлося ад даверу.
28.07.2000
4032 ПЛЁТКА
Як мора, хуткаплынная
рака,
На гладзi адбiваюцца аблокi,
Але не вельмi проста адшукаць,
Схаваны дзе сапраўдныя вытокi.
Абразу цяжка, як раку, стрымаць,
Але яе смакуюць так салодка,
Ды вымусiў выток пакутаваць,
Iдзе, як плынь ракi магутнай, плётка.
30.07.2000
4092 ЗАЧАРСТВЕЛЫЯ ДУШЫ
Няма слыху, хоць наяве
вушы,
Вочы ёсць – адсутнiчае зрок,
Ўсё таму, што зачарствелi душы,
I святла няма ў iх, толькi змрок.
Боль чужы нiколi не адзначаць,
Тыя, шанаваць сябе хто звык,
Кволых i няшчасных не пабачаць,
Не пачуюць аб ратунку крык.
15.08.2000
4173 ВЯТРЫ
НЕЗАДАВОЛЕНАСЦI
Дасягненнi звонку нiбы былi,
Ды незадаволенасць ўнутры,
I таму мяне ўвесь час насiлi
Па краiне розныя вятры.
То на поўдзень вецер дзьме упарта,
То паверне крылы на усход,
Ад'язджаць было зусiм не варта,
Трэба жыць, дзе твой жыве народ.
10.09.2000
4305
ЗВЫЧАЙНЫЯ ВАРОНЫ
Вялiкi хутка можа стаць малым,
Як нечакана зняць з яго пагоны,
Адразу пыха пройдзе, нiбы дым,
Калi на галаве няма кароны.
Людзей пасада здатна папсаваць,
Для iх тады не пiсаны законы,
Былi арлы, ды калi гонар сцяць,
Становяцца звычайныя вароны.
11.10.2000
4331 СОНЕЙКА
ДУШЫ
Не можа сонейка прабiцца праз туман,
Вядома ўсiм: яно магутней значна,
Хаця не здатна нi на здраду, нi падман,
Але яго святла амаль нябачна.
Высокароднасць – гэта сонейка душы,
Але ззяць цяжка фарбай залатою,
Заслоны часта яму робяцца з iмжы,
Зусiм нябачны бляск пад чарнатою.
16.10.2000
4360 ЧОРНАЕ
НА БЕЛЫМ
На чорным фоне не пабачыць бруд,
Як глянуць
нават позiркам умелым,
Ды прападзе дзiвоснай казкi цуд,
Як чорны колер з'явiцца на белым.
Калi падлюга схiбiць незнарок,
Абразу прэч, бо ён цябе нягодны,
Ды горка, калi зробiць дрэнны крок,
Здавалась, чалавек высокародны.
21.10.2000
4367
АДВЕЧНАЕ IМКНЕННЕ
Iмкнулiсь людзi ўвышыню адвечна,
Не думалi, сябе як баранiць,
Хаця ляцець да сонца небяспечна,
Бо хутка крылы можна абпалiць.
Але заўжды былi першапраходцы,
Хадзілі праз дрыгву i цёмны лес,
Сябе не шкадавалi вынаходцы,
Тэхнiчны забяспечвалi прагрэс.
22.10.2000
4420 КЛIЧА
БАРАЦЬБА
Калi дасягнута мэта,
То барацьбы мiнулай шкода,
I адчуваеца бяда,
Не акрыляе асалода.
I перамога – як ганьба,
Такая псiхiцы прырода,
Наперад клiча барацьба,
Бо сум ад цiхага балота.
30.10.2000
4457 ПЫТАННЕ
Не разабрацца у вялiкай хеўры,
Душу людзей адразу не адчуць,
Ствараюць рукi генiя шэдэўры,
I рукi ката голавы сякуць.
Не ўсе, вядома, жудасныя каты,
Але стаiць пытанне не дарма,
На кожным кроцы вады, вады, вады...
Чаму высокароднасцi няма?
5.11.2000
4502 МЯККIЯ ДУШЫ
Хоць бушуюць магутныя
хвалi
I душу напаўняюць журбой,
Ды сляды, што ў душы
натапталi,
Як на беразе, нiшчыць прыбой.
Душы мяккiя церпяць пакуты,
Людзi мяккасць не здатны цанiць,
Калi душы, як з каменю груды,
Iм не трэба сябе баранiць.
11.11.2000
4537
ПЕРАМОЖНЫ ФIНIШ
Калi iшоў ў далёкую вандроўку,
Складаў даволi рамантычны план,
Бо кепскую яшчэ меў падрыхтоўку
I сам сябе заводзiў у падман.
Але рабiў упарта крок я кожны,
Упэўнены цяпер – магутны
крок,
Ўжо добра бачу фiнiш пераможны,
Хоць на яго гляджу яшчэ здалёк.
13.11.2000
4561 ЗАМОК I
ПРАБОЙ
Замок казаў, што ён – галоўны вартавы,
Ды стала крыўдна ад таго прабою,
Замок быў змазаны ад ног да галавы,
Прабой пакрыўся рудаю iржою.
На жаль, аднойчы праржавеў зусiм прабой,
Замку прыйшлося на зямлю звалiцца,
Ён заржавеў i вельмi хутка стаў зямлёй,
Сабой не след праз меру ганарыцца.
15.11.2000
4599 СТЫХIЯ
ЛЁСУ
Не ўтаймаваць мне лёс нiколi,
Яго стыхiя – барацьба,
Заўсёды хочацца патолi,
Замест яе ў душы журба.
Душа хай часам горка плача,
Не засмяешся ад тугi,
Ды не хачу я жыць iначай,
I мне не трэба лёс другi.
19.11.2000
4611 ГАДЫ
Бягуць гады трывог, гады чаканняў,
I радасць толькi часам iх памiж,
Гады шуканняў i расчараванняў,
На фiнiшы даволi сцiплы крыж.
Сам кожны здольны выбiраць дарогу,
Абрыдлi гады поўныя журбы,
Ды сiлы ёсць пакуль i маю змогу,
Не буду унiкаць ад барацьбы.
22.11.2000
4616 ЖАДАНЫ
ФIНIШ
Несправядлiва жудасны папрок
У роспачы сабе сам часам кiнеш,
Але, калi зрабiць
маленькi крок,
Апынецца блiжэй жаданы фiнiш.
Ды нельга хутка крочыць цэлы час,
Прыходзiць роспач горкая i стома,
Рух пэўны трэба, каб запал не згас,
Бо калi прыйдзе фiнiш – невядома.
22.11.2000
4624 ЖАДАННЕ
РУХУ
Мне бурныя больш падыходзяць хвалi,
А штыль зусiм не да спадобы мне,
Я не люблю араць, дзе прааралi,
Пракласцi лепш разору ў цалiне.
Бо клiчуць мяне штормы, вабяць буры,
Жыццё iначай раз'ядае ржа,
Заўжды, хоць перашкоды робяць муры,
Жадае руху бурная душа.
23.11.2000