Анатолій Балуценка
8 У ДАРОЗЕ
Як сеў ў цягнiк, усё жыццё
Цячэ, наогул, па-другому:
Змяняцца здатна пачуццё,
Пакуль не вернешся дадому.
Няма трывог, пакут, турбот,
Спяшацца нiкуды не трэба,
Душа не плача ад нягод,
Глядзi ў блакiт чароўны неба.
А спадарожнiкi гудуць,
Спачатку стрыманыя трохi,
Ўсе таямнiцы выдаюць,
Хапiла б толькi iм дарогi.
Хоць i жывеш сярод людзей,
Якiмi можна ганарыцца,
Ды ёсць заўсёды шмат падзей,
Што iмi нельга падзялiцца.
Як лёс няшчасцi прынясе,
Ды нельга расказаць нiчога,
Кiдаць патрэбна справы ўсе,
Бо стрэс у змозе зняць дарога.
Каб зберагчыся ад бяды,
Iграем ролю для спакою,
Дзе незнаёмы ўсiм, заўжды
Застацца можаш сам сабою.
28.09.1992
144 ТВОЙ
ПРЫЧАЛ
Дзе гавань, каб прышвартавацца,
Калi на моры шторм iдзе?
Ад небяспекi каб схавацца,
Душу не падвяргаць бядзе.
Каб мрою дасягнуць i мэту,
Той ў моры з хваляй ў барацьбе.
Але, знайсцi як гавань гэту,
Чакалi каб заўжды цябе?
Бо нораў мора ў шторм суровы,
Не ўсюды вабны ёсць прычал,
Прапанавалi б дзе умовы,
Каб шлюпку ён хутчэй прыняў.
Ды лепш, каб шторму не здарылась,
I скалы лепей абагнуць,
Каб ў хвалях шлюпка не разбiлась,
Наогул, каб не патануць.
Ажыццявiць хутчэй каб мары
I не сустрэць дзевяты вал,
I каб не пагражалi хмары,
Надзейны трэба мець прычал.
Заўжды прычал жаданы будзе,
I шлюпка зберажэцца там,
Калi руку працягнуць людзi,
Не патапiць яе штармам!
18.09.1993
152
РАЎНАВАГА Ў РАЗМОВЕ
Трымаць ў размове раўнавагу –
Ў адносiнах не знаць бяды,
Мажлiва захаваць павагу
I настрой добры назаўжды.
Стаць здатна слова небяспечным,
Каб сябра ворагам зрабiць,
Або намёкам недарэчным
Прыязнасць поўнасцю згубiць.
Заўжды каб, у любых умовах,
Не цiснуць на аўтарытэт,
Патрэбна вытрымаць у словах
Абавязковы парытэт.
Калi парушыць раўнавагу
I вымавiць мацнейшы сказ,
То, без сумнення i без страху,
Ўжо пераходзяць да абраз.
Таму i раўнавагу трэба
Ў размове пiльна зберагаць,
Каб засталася просiнь неба,
Каб чорных хмар не выклiкаць.
А як ў размове ўсё не тое,
Бо раўнавагi ў ёй няма,
Маўчанне – сэрцу залатое,
Бо размаўляць зусiм дарма.
19.09.1993
159 СВАРКА
Рака праклала рэчышча даўно,
Iшло яно лясамi i лугамi,
Было далёка ад паверхнi дно,
Але плынь пасварылась з берагамi.
I ў час паводкi, нiбы незнарок,
Накiравала плынь у бераг хвалi,
Ўраз ў рэчышча пасыпаўся пясок,
Бо берагi моц плынi не стрымалi.
Шалелi хвалi грозныя далей,
Цярпелi здзекi берагi ад плынi,
Ды станавiлась рэчышча шырэй,
А рэчка расцякалась па далiне.
Ды хутка збег паток вясновы з гор,
I хваль магутных больш зусiм не стала,
Ў паводкi значна зменшыўся напор,
Вады ў рацэ было занадта мала.
Але вялiкай стала шырыня,
I рэчышча пакрылась астравамi,
Вада спадала ўсё хутчэй штодня,
Нарэшце, стала бегчы рукавамi.
Была плынь з берагамi ў барацьбе,
Змагалася без лiтасцi, упарта,
Ды знiшчыла у вынiку сябе:
Сварыцца плынi з берагам няварта.
20.09.1993
163 ЛАВIНА
СЛОЎ
Бяскрыўдны быў каменьчык i малы,
Здавалась: ён якую мае сiлу?
Бо толькi адарваўся ад скалы
I пакацiўся мiгам ўнiз па схiлу.
Нястрашнымi былi яго шляхi,
Ды станавiўся з часам рух iмклiвым,
Бо па дарозе зачапiў другi
I шлях сумесны хутка стаў жахлiвым.
Разбег набралi жудасны яны,
I кожны крок iх быў занадта смелы,
Бо разам ўнiз зрывалiсь валуны,
На схiле ў трэскi разляталiсь дрэвы.
Маленькi камень, а якi сюрпрыз
Зрабiў для наваколля у iмгненне!
Страшэнная лавiна бегла ўнiз,
Красе цудоўнай несла разбурэнне.
Здараецца так i ў жыццi заўжды,
Лавiны шлях няўмольны i суровы,
Малы каменьчык, але шмат бяды:
Бо за адным ляцяць другiя словы
I раняць сэрца горай, чым нажы,
Ды рана пашыраецца няспынна,
Пустэча застаецца у душы,
Калi збяжыць слоў жорсткая лавiна.
20.09.1993
164
ЗАМКНУТАЕ КОЛА
Здараюцца ў жыццi такiя лёсы,
Што ўпарта вядуць ў жудасны тупiк,
Хаця спачатку не было пагрозы,
I шчасце ззяла, нiбы снежны пiк.
Здавалась, што каханне будзе вечным,
Але iнакшым апынуўся лёс:
Бо адгукнуўся болем ён сардэчным,
I вочы былi вогкiмi ад слёз.
Бяда паўстала неадольным мурам,
Цягнуўся шэры або чорны час,
I нават ясны дзень здаваўся хмурным,
Бо настрой, як ў кастры вуголле, згас.
Калi ўвесь час сказаць баяцца слова
Каханым, каб не страцiць iх любоў,
Хай лепей сваркай скончыцца размова,
Каб толькi вечны страх ў душы прайшоў.
Няма нiчога дараджй свабоды,
Яна лепш ўсiх каштоўнасцей другiх,
Бо ланцугi ствараюць перашкоды,
Паднiмецца паводка, змые iх.
Не разамкнецца замкнутае кола,
Калi яго зусiм не разрываць,
Няхай надзея будзе надта кволай,
Яе не трэба поўнасцю страчаць.
21.09.1993
200 КРОКI
НАСУСТРАЧ
Ў адносiнах жыццё дае урок,
Рашаюцца бясконцыя дылемы,
Зрабiць насустрач вельмi цяжка крок,
А ў iншы бок – амаль няма праблемы.
Чамусьцi памяркоўнасцi няма,
Заўжды затое у дастатку пыха,
Таму i ў лёсах часта, нездарма,
Не шчасце сустракаецца, а лiха.
Бо кожны сам настаўнiк для сябе,
З другiм нiколi не жадае згоды,
Бо погляды ў бясконцай барацьбе,
Ўтвараюцца ў адносiнах нягоды.
Чужыя думкi горай, чым бяда,
Iх нават абвяшчаць няма карысцi,
Яны бягуць, як ў ручаi вада,
Ды ў рэчку iм нiколi не прыплысцi.
Парада, нават добрая, як цуд,
Але яе пачуць не хоча вуха,
I сэрца занямее ад пакут,
Прыйдзе ў жыццё няпрошаная скруха.
Каб шчасце зберагалась праз гады,
Душа магла адчуць палёт высокi,
Ў адносiнах каб не спаткаць бяды,
Заўжды рабiць насустрач трэба крокi.
2.10.1993
236 МАЎЧАННЕ
– ЗОЛАТА
Хоць праўда, ды прычына болю,
Калi яе казаць штодня,
Каб субяседнiк меў патолю,
Яму мiлей заўжды хлусня.
Каб добрым быць, хлусiць больш трэба
I камплiменты гаварыць,
Пашану ўзносiць ўсiм да неба
I славу ўяўную дарыць.
Бо падабаецца лiслiвасць,
А словы праўды – як нажы,
Ды людзям лепш няпраўды мiласць,
Спакой i радасць для душы.
I нездарма ў народзе слова
Пачалi срэбрам велiчаць,
Як срэба, любая размова,
Ды золата – заўжды маўчаць.
Маўчанне не прыносiць стому,
Пакут i здзекаў ад абраз,
Лепш праўды не казаць нiкому,
Не стаў каб кепскiм настрой ўраз.
Маўчаць заўсёды i бясконца,
Дзе мог сказаць, лепш прамаўчаць,
Жыццё каб грэла, нiбы сонца,
Каб радасць ў сэрцы адчуваць.
17.10.1993
265 РУЧАЙ I ВЕРБЫ
Ў далiне бег маленечкi ручай,
I вербы жвава пiлi з яго воды,
Ды часам плынь прыходзiла ў адчай,
Казала: вербы не даюць свабоды!
I цяжка наракала кожны дзень,
Пакорлiва стаялi моўчкi дрэвы,
Ды рэчышчу густы давалi цень,
Чакалi з палкай радасцю залевы,
Каб значна меншы быў да iх дакор,
Каб лаянка была амаль нячутнай,
Ў ручай збягалi хутка воды з гор,
Ён станавiўся горды i магутны.
Але спаткалi вербы сумны час,
Прыйшла бяда без краю i без меры,
Раслi, вясну чакалi, але ўраз
Упалi на зямлю ад злой сякеры.
Не будуць вербы болей пiць вады,
Ручай быў рад страшэнна, як нiколi,
Але спаткаў час смутку i бяды,
Хоць i чакаў здабытку цуд ад волi.
Без ценю жыць ручай зусiм не мог,
Пякло няшчадна днямi ўлетку сонца,
Не вытрымаў у барацьбе i ссох,
Хаця змагаўся за жыццё бясконца.
2.11.1993
351 ШТУЧНАЯ
АДЛIГА
Адносiны. Iх надта многа
Ўзнiкае ўраз ў хадзе падзей.
Якая ў вынiку дарога
Сустрэне ў будучым людзей?
Цi з радасцю пакрочуць разам,
Каб грэла сэрцы iх любоў,
Або нянавiсць прыйдзе з часам
Ад горкiх i паскудных слоў.
Адносiн узнiкае маса,
Iх шчодра памнажае час,
Заўжды сустрэнецца абраза,
Але лепш, каб iмпэт не згас.
Як словы кiнуць ў душу крыгу,
Час горкi стрэнецца ў жыццi,
Стварыць лепш штучную адлiгу,
Каб кампрамiс хутчэй знайсцi.
Няхай душы занадта горка,
Яна ў суровай барацьбе,
Гару каб не зрабiць з прыгорка
I настрой не псаваць сабе.
Ў адносiнах заўжды нягоды,
След яву добра зразумець,
Але, як непатрэбна шкоды,
Адносiн блiзкiх лепш не мець.
15.12.1993
405 АБРАЗА
Кахаю я! Амаль пустыя словы,
Хоць можна iх каханым гаварыць,
Ды лепш ствараць прыдатныя умовы,
Адданае каханне каб дарыць.
Бо ад кахання дзiўная пяшчота
Ураз душу запоўнiць цераз край,
Як разбураць каханне не ахвота,
Лепш на зямлi рабiць каханай рай.
Ў кахаючых душа заўжды чуллiва
I просiць ёй ўзаемнасцю плацiць,
Яна на крыўду вельмi уразлiва
I не жадае цяжкi боль забыць.
Ад iншых не ўражаюць крыўды словы,
Увагi нават можна не звяртаць,
Але такiя самыя размовы
Каханых здатны моцна абражаць.
Не след каханым прычыняць абразу,
Ў пяшчоце толькi трэба iх купаць
I прабачэння лепш прасiць адразу,
Па-iншаму складана дараваць.
Адносiны абраза разбурае
I гасiць ў душы яркае святло,
Яна умовы кепскiя стварае,
Каб цалкам напаўняла душу зло.
26.11.1994
415 ТОН
РАЗМОВЫ
Не сам тавар, яго абгортка
Прывабiць здатна цi спужаць,
Так i ад слоў быць можа горка,
Як iх з надрывам вымаўляць.
Як браць асобна толькi словы,
Нiчога крыўднага няма,
Заўсёды тон любой размовы –
Абгортка сцюжы цi цяпла.
Спачатку мы абгортку бачым,
Ды ўжо пасля i сам тавар,
Як дрэнная яна, няйначай,
Пахмурны цень ўпадзе на твар.
Гучаць як словы крыўдным тонам,
Не вельмi важны змест заўжды,
Гудуць яны набатным звонам,
I ў сэрцы горкiя сляды.
Зусiм вадзiцца нецiкава,
Хоць словы добрымi былi,
Ды слоў адных занадта мала,
Ў абгортку б добрую ляглi.
Калi пяшчотная абгортка,
Змест вельмi жорсткiм можа быць,
Ды на душы не надта горка,
Як добрым тонам гаварыць.
30.11.1994
433 ХТО ПРАВЫ?
Мараль Хрыста даволi зразумела:
Каб шчасце здабываць, не мець скрухi,
Хоць на душы занадта накiпела,
Ды людзям трэба дараваць грахi.
Прыемна, зразумела, ды не можа
Нiхто нiколi выканаць яе,
Пакiнуць грэх нiшто не дапаможа,
Змянiць няздатны звычкi мы свае.
Бо зывчкi або ўчынкi заўжды будуць
Такiмi, як заклаў спачатку Бог,
Сваiх пачуццяў людзi не забудуць,
Змянiць сваю душу нiхто не змог.
Вялiкi Бог жыццё даў чалавеку,
Ды ўбачыў, што на грэшны шлях ён стаў,
Таму i на скрыжалях ўсiм адвеку
Ён дзесяць запаветаў запiсаў.
Закон даў: зуб за зуб, за вока вока,
Заўсёды робiць кожны толькi так,
Наперад бачыць Бог заўжды далёка.
Хто сам шчаку падставiць пад кулак?
Ад Бога ўсе практычныя парады,
Хрыстос у запаветах мару даў,
Ды не змянiць iснуючы парадак,
Бог ведае, бо Ён людзей ствараў.
9.12.1994
459
ПАДАБЕНСТВА
У душы пачуццяў ўсiх вытокi,
Каб душу другую адчуваць,
Непатрэбна нават слоў высокiх,
I без слоў мажлiва размаўляць.
Бо душа патрэбна чалавеку,
Каб стварыць пачуццi для яго,
Даравана Богам ўсiм адвеку,
I таму нам даражэй ўсяго.
Як душа пяе адметным тонам,
Зразумела добра можа быць
Той душы, гучыць што камертонам,
З ёй заўсёды лёгка гаварыць.
Ды, як душы розныя збяруцца,
Iм агульнай мовы не знайсцi,
Бо дабром не ў стане адгукнуцца,
Лепш шляхамi рознымi iсцi.
Душу цяжка зразумець другую,
Бо вядома – кожнаму сваё,
Вельмi ясна, без праблем, адчую,
Як у iншых душах ёсць маё.
На душы цудоўна i прыгожа,
I без слоў бяжыць размовы нiць,
Як душа падобна, яна можа
З iншаю пяшчотна гаманiць.
18.12.1994
503 ХАЙ
ГРЭЧКА
Грукоча мора, ўгору хвалi падымае,
I кожная на бераг прыбяжыць,
Прыбой на беразе пясок перамяшчае,
Ды ў скалы моцна з гулам будзе бiць.
Пясок пасунецца, ды зноў на месца ляжа,
Як быццам хвалi нават не было,
Упарты камень моц вялiкую пакажа,
Трымае хвалi, колькi б не прыйшло.
Як шторм мiне, вакол ляжыць пясок прыгожы,
Ў праменнi сонца вабна зiхацiць,
А моцны камень з кожным штормам больш нягожы,
Патроху ад напружання трашчыць.
Калi шторм часты, i аб скалы хвалi б'юцца,
Няздатны камень сiлы хваль трымаць,
Над моцным камнем хвалi ўедлiва смяюцца,
Пясок жадаюць дробны атрымаць.
Як супраць будзе надзвычайна моцнай сiла,
Заўсёды значна лепей саступiць,
Наогул, каб яна ўсё ўшчэнт не разбурыла,
Скалой нiколi ўжо пасля не быць.
Таму, калi пачнецца раптам супярэчка,
Пяском драбнюткiм неабходна стаць,
I пагадзiцца, хай заўсёды будзе грэчка,
У цэласцi сябе каб захаваць.
2.01.1995
530
РАЗУМЕННЕ
Прыемна вельмi, разумеюць як душою,
Дакладна думку можна i без слоў сказаць,
Як субяседнiка сустрэць з душой другою,
Не зразумее, калi нават напiсаць.
Каб зразумець, быць трэба душам адэкватным,
Ў адной танальнасцi бясконца каб гучаць,
Бяда, як звонам загучыць адна набатным,
Другая будзе тонкай скрыпкаю спяваць.
Зусiм нiколi не знайсцi агульнай мовы,
Як словы ясныя, ды iх не зразумець,
Бо разумення даць не могуць толькi словы,
Душу, падобную сваёй, як не сустрэць.
Калi сустрэуцца аднолькавыя душы,
Заўсёды знойдзецца падстава для размоў,
Хоць словы добра адчуваюцца праз вушы,
Ўсё добра зразумела i без слоў.
Падобным душам слоў амаль зусiм не трэба,
Праз бiяполе iнфармацыя iдзе,
Магутнасць хвалi бiяполя тая глеба,
Што ўраз прыём без слоў з душы ў душу вядзе.
Таму i зразумець бязглузда намагацца,
Як душы розныя занадта у людзей,
Страчаць не трэба сiл, без сэнсу завiхацца,
Душу падобную лепш адшукаць хутчэй.
21.01.1995
554 ЗОЛАТА ЦI СЕРАБРО?
Цi можа быць так, што нiхто не разумее?
Адной хоць мовай з людзьмi сцiпла размаўляць,
Ад добрых слоў неразуменне толькi спее,
Ў канцы размовы адчужэнне каб пажаць.
Не толькi можа быць, здараецца заўсёды,
Каб зразумець, не трэба доказаў i слоў,
Заўжды ў размове будуць толькi перашкоды,
Не па сабе як суразмоўнiка знайшоў.
Каб адгукнулась ўзнёсла ўраз другое сэрца,
Заўжды падобнаю душа павiнна быць,
I словы здатны утвараць размовы скерца,
Бо iх паток узнёслы радасна гучыць.
Але не словы чыняць настрой, толькi людзi,
Якiм патрэбна слоў тырады гаварыць,
Заўжды ад слоў цудоўны ўзнёслы водгук будзе,
Калi душа душы адкрытай можа быць.
У iншых выпадках не чуюць словы вушы,
Ў размове шэраг аргументаў церпiць крах,
Калi вядуць размову тоесныя душы,
То зацiкаўленасць палае у вачах.
Сказаць няпроста свае думкi чалавеку,
Размова цяжкая каб скончылась дабром,
Для розных душ маўчанне – золата адвеку,
Падобным душам словы льюцца серабром.
11.02.1995
680 КАХАННЕ
IНШЫХ
Каханне iншых трэба паважаць,
Як хто цябе пяшчотна пакахае,
Цудоўны рай бязглузда разбураць,
Няхай агонь бязлiтасны палае!
Як немажлiва даць прамы адказ,
Не дазваляюць пакахаць умовы,
Знiшчаць няварта цуд пачуцця
ўраз,
I не казаць абразлiвыя словы.
Касцёр кахання цiха дагарыць,
Як дроў ў яго зусiм не падкiдаюць,
Але няўцешна сэрца забалiць,
Калi касцёр вадою залiваюць.
Каханых вельмi цяжка выбiраць,
Як цуд кахання пышна расцвiтае,
Душа не можа у другой спытаць:
Цi здатна пакахаць, цi ўжо кахае?
Таму i загараюцца кастры,
Каля якiх душою не сагрэцца.
Касцёр кахання! Найбыстрэй гары!
Бо iншы запалiць не удаецца.
Каханне iншых трэба паважаць,
Красу каханне стала выбiрае,
Яго пакуты прыйдзецца пазнаць,
Калi касцёр без сэнсу дагарае.
30.03.1995
733
КАМПРАМIСЫ
Каб мець спакой жаданы у жыццi,
Патрэбна, каб ў душы былi ўсе рысы,
Як неабходна, каб заўжды знайсцi
Прыемныя для сэрца кампрамiсы.
Калi стаяць упарта на сваiм,
Ды iншаму не саступаць нiчога,
То цяжкасцi спаткаюць разам з iм,
Разыдзцца агульная дарога.
Каб прынцыпы не разбураць свае,
То кожны саступiць хоць крыху можа,
Бо вынiкi уступчывасць дае,
Ў душы бясконца ад яе прыгожа.
Не трэба па драбнiцах спрэчкi мець,
Няма чаго па дробязi сварыцца,
Бо iншага патрэбна зразумець,
Своечасова лепей супынiцца.
Не трэба погляд толькi свой любiць,
I крыўд уласных след не помнiць спiсы,
Заўсёды талерантным лепей быць,
Для злагады iснуюць кампрамiсы.
Цудоўна, што iснуе кампрамiс!
Нялёгка, ды знаходзiць яго варта,
Каб цяжка сум душу пасля не грыз,
Як толькi на сваiм стаяць упарта.
18.04.1995
798 ЧЫСТАЕ
НЕБА
Загарэлась сонейка ў душы,
Ды яго хмурынка засланiла,
Стала памiж намi на мяжы,
I маланка любасць падпалiла.
Мець прыемна у душы цяпло,
Ды з хмурынак утварылiсь хмары,
Радасцi, як быццам, не было,
Пачарнеў блакiт чароўнай мары.
Прыйдзе час, ззяць будзе сонца зноў,
Каб мець шчасце, трэба вельмi мала:
Каб пяшчотных добрых пару слоў
Мне, нарэшце, любая сказала.
Сонца мець хачу ў душы заўжды,
Непатрэбны хмары i хмурынкi,
Яны – нiбы носьбiты бяды,
Хай нас абмiнаюць без супынкi.
Бо, як хмары ходзяць памiж нас,
Хаця сонца яркае палае,
Подых сцюжы ахалодзiць ўраз,
Сонейка душу не сагравае.
Не свяцiла сонца каб дарма,
Хмар або хмурынак нам не трэба,
Бо цудоўна, калi iх няма,
Шчасце толькi чыстае дасць неба.
9.05.1995
803 АДЗIНАЯ
ДАРОГА
Нялёгка надта зразумець другога,
Бо кожны мае погляды свае,
Агульны погляд як знайсцi ёсць змога,
Адзiнства радасць злагады дае.
Не з кожным вынiк атрымаеш вабны,
Бо, каб на свет аднолькава глядзець,
Патрэбны доказ правiльны i зграбны,
Адну ментальнасць трэба з iншым мець.
Хаця людзей навокал вельмi многа,
Ды аднадумцаў сярод iх няма,
Як не знайсцi агульнага нiчога,
Перакананне прападзе дарма.
Не дасягнуць нiяк агульнай мовы,
Хоць вельмi ясна, ўзнёсла гаварыць,
Як ад сцяны гарох, адскочуць словы,
Хоць сто разоў iх нават паўтарыць.
Таму памiж людзьмi, хаця нябачна,
Заўжды ляжыць шырокая мяжа
I замiнае аб'яднанню значна,
Бо розная у кожнага душа.
Каб зразумець дакладна мог другога,
Падобную душу лепш адшукаць,
Адзiная для поспеху дарога,
На iншых не знайсцi з кiм размаўляць.
12.05.1995
809 РОЗНАСЦЬ
ДУШ
Па колькасцi абмежаваны ноты,
Ды затны ўсе мелодыi ўтвараць,
I гукi, што iснуюць у прыроды,
Ў любым парадку здольны паўтараць.
У шахматах фiгур таксама мала,
Ды варыянтаў безлiч можа быць,
Прырода мозг людзей такiм стварала,
Каб непаўторным кожнага зрабiць.
Сем нот бязмежнасць музыкi даруе,
I эндшпiляў нiкому не злiчыць,
Аднолькавасцi кожны не адчуе:
Мiльярды клетак здольны мозг ўмясцiць.
Дзiвосны мозг душу людзей складае,
Таму – асоба кожны чалавек,
Бо толькi сам сабе адпавядае,
Аднолькавасць не знойдзецца павек.
Быць ў зносiнах заўжды працэс складаны,
Бо кожны погляд свой жадае мець,
I нават, як ў адносiнах адданы,
Цябе другому цяжка зразумець.
Неразумення калыхае глеба
Ў каханнi, ў працы, проста у жыццi,
Падобную душу знаходзiць трэба,
Каб па жыццю ў адзiнстве з ёй iсцi.
14.05.1995
820 ВЕДАЦЬ
АЗБУКУ
Як А сказаў, то след i Б казаць,
I нiкуды не дзецца ад працягу,
Калi нялюба, лепш не пачынаць,
Каб не страчаць давер'е i павагу.
Наперад непатрэбна абяцаць,
Як абяцанку выканаць не ў змозе,
Бо за падман не стануць паважаць,
Заўжды па слiзкай ён вядзе дарозе.
Як азбуку не ў стане добра знаць,
Каб iншым ад цябе бяды не зведаць,
Не трэба лепей нават А казаць,
Кажы, як да канца ўсё ў стане ведаць.
Пластычным надта можа слова быць,
Занадта мяккiм, нiбы з пластылiну,
Як гонарам яго не абпалiць,
Так у абпале робяць цвёрдай глiну.
Бяда, як слова цвёрдага няма,
Бясконца кажуць толькi А не ў меру,
Ды Б як доўгi час чакаць дарма,
Ва ўсiх людзей магчыма страцiць веру.
Заўсёды справу лепей з тымi мець,
Хто знаўца поўнай азбукi выдатны,
Хто можа добра iншых зразумець,
За велiч слоў адказваць справай здатны.
18.05.1995
822 АДНОСIНЫ
Хто дурыць сам ды iншым дазваляе,
Сабе не хоча нават уяўляць,
Што дзея непрыстойная такая
Сумленных можа груба абражаць.
З iх кожны лiчыць, нiбы ўсе такiя
Ў адносiнах з другiмi, як ён сам,
Благiм здаецца, што усе благiя,
Закрыта iм ў адносiнах краса.
Учынкi кожны па сабе раўняе,
Шляхетнасць не краналася яго,
I злосцю сваё сэрца напаўняе,
Не хоча сэрца зразумець майго.
Калi шляхетнасць у душы заўсёды,
Шляхетным з кожным быць жыве намер,
Але падманшчык шмат наробiць шкоды,
З iм ласкаю, а ён з табой, як звер.
Дзе страцiлi жаданую шляхетнасць
Або яна i не ўласцiва нам?
Духоўнасць у душы змянiла беднасць,
Як чалавек паводзiць, нiбы хам.
Каб добрыя адносiны складалiсь,
З падобнымi патрэбна справы мець,
Каб чыстымi пачуццi зберагалiсь,
Шляхетны здатны цалкам зразумець.
19.05.1995
890 ДЗIЎНАЕ
IМГНЕННЕ
На белы свет прыходзяць людзi,
Каб шчасце мець i доўга жыць,
Але адвечна так не будзе,
Час немагчыма супынiць.
Бо сталы у жыццi парадак,
Ляцяць маланкаю гады,
Вядома: калi быў пачатак,
Павiнен быць канец заўжды.
Абмежаванасць, безумоўна,
Была закладзена для ўсiх,
Жыцця хвiлiны ўсе каштоўны,
I берагчы след пiльна iх.
Так трэба з iншымi паводзiць,
Каб радасць блiзкаму даваць,
Людскую годнасць не пашкодзiць,
Учынкамi не абражаць.
I не жадаць сабе нiколi
Заўжды паболей атрымаць,
Бо лёс падорыць шчасця болей,
Як здатны ўсё амаль аддаць.
Другiх як паважаць iмкненне
Галоўным стане у жыццi,
Настане дзiўнае iмгненне,
Каб мiр i злагаду знайсцi.
21.06.1995
985
ЗАМКНУТАЕ КОЛА
Не жывеш нiколi па уласнай волi,
Кожны годны значна лепшага жыцця,
Вецер вые ў полi, што няма патолi,
Цяжка i ў нявестках, цяжка i ў зяцях.
Нават калi родны, хоча быць свабодны,
Кожны сваю долю хоча сам ствараць.
Як ты будзеш годны, як зусiм няродны?
Як сябе прымусiць песцiць i кахаць?
Слова рэжа вуха, i на сэрцы скруха,
Як сябе камусьцi трэба пакарыць,
Ў сэрцы моцны грукат, душа ные глуха.
Як ў такiх умовах можна добра жыць?
Што нi крок, адразу крыўда i абраза.
А чаму не вабiць зладжаны спакой?
Колькi яшчэ часу прыйдзецца быць разам
I калi, нарэшце, адпачыць душой?
Як прыйдзе нявестка разам жыць у хату,
Яна будзе горай дачушкi сваёй,
Гора п'е багата, з часам у адплату
Робiць, як калiсьцi ўсё рабiлi ёй.
I замкнецца кола, жыццё крочыць квола,
Ды яго не спынiш, хуценька бяжыць,
Ёсць адна умова, каб сагрэла слова:
Трэба жыць не разам, лепш асобна жыць.
10.08.1995
1009
АГУЛЬНАЯ МОВА
Сам кожны выбiрае стыль ў жыццi,
Бо розныя складаюцца умовы,
Таму агульны погляд не знайсцi,
Сэнс розны, хоць аднолькавыя словы.
Падобны адкрываецца прасцяг,
Мы розныя – наяўная
рэальнасць,
Iначай кожны быў бы, як прасцяк,
Але адметнасць – iндывiдуальнасць.
Бясконца разнастайны белы свет,
Нiколi сталай тоеснасць не будзе,
Свой непаўторнасць пакiдае след,
Шмат характэрных рыс прыдбалi людзi.
Агульнай мовы i далей няма,
Наадварот, мацней неразуменне,
Ды на нязгодных крыўдзiцца дарма,
Бо рэзкая нязгода – не здарэнне.
Чым болей разумее чалавек,
Тым ў зносiнах складаней перашкоды,
Трывае дыспрапорцыя павек,
Бо iнтэлект – выток
вялiкай шкоды.
18.08.1995
1044 ЗНАЙСЦI
ВIНАВАТАГА
Падзей i спраў здараецца нямала
Нядобрых i паганых у жыццi,
I хочацца, лягчэй каб трохi стала,
Заўсёды вiнаватага знайсцi.
Сам вiнаваты, ваду проста бачыць,
Але к прызнанню цяжка падысцi,
Ды, калi вынiк трохi перайначыць,
То можна вiнаватага знайсцi.
Хоць самi недарэчнасцi ствараем,
Хоць вiнаваты, як тут не круцi,
Але кагосьцi iншага шукаем,
Прыемней вiнаватага знайсцi.
Чаму няiк не хочацца прызнацца
Ў памылках, што прыйшлося дапусцiць?
А хочацца ў драбнiцах калупацца,
Каб iншых вiнаватымi зрабiць.
Спакой заўсёды запануе ў хатах,
Калi самакрытычней трохi быць,
I не рабiць з бязвiнных вiнаватых,
А за памылкi лепш сябе карыць.
2.09.1995
1077 ТРЭБА
ПАСТАРАЦЦА
Мне хочацца зрабiць табе дабро,
Душа твая каб толькi весялiлась,
I кепскае, як дым кастра, прайшло,
Нiколi больш бяда не паўтарылась.
Прыемна, калi злагада у нас,
Лагодна усмiхнуцца ёсць нагода,
Жаданы вельмi i шчаслiвы час,
Калi кранае ласкай асалода.
Як непатрэбных цяжкасцей няма,
Цудоўнага спаткаецца нямала,
Хачу, каб не прыйшла ў душу зiма,
Аб шчасцi каб вясна заўжды спявала.
Не трэба штучна цяжкасцi ствараць,
Хоць памяркоўнасць – цяжкае заданне,
Лепш радасць i пяшчоту дараваць,
Чым боль душы, бо цяжкае каханне.
Жыцця хвiлiны трэба шкадаваць,
Яны бягуць, i больш не паўтарацца,
Пяшчотнасць лепей стала вылучаць,
Прынамсi, трэба вельмi пастарацца.
14.09.1995
1099 ХОРАША РАЗАМ!
Самотна чалавеку аднаму,
Хоць шлях да iншых мае перашкоды,
Добраахвтна выбiраць турму
Не след, да зносiн лепш шукаць нагоды.
Iснуе разнастайнае жыццё,
Бо розныя iстоты у прыроды,
Ды так пайшло спачатку развiццё,
Што людзi жылi грамадой заўсёды.
Нудзiцца у самоце чалавек,
Не можа жыць, як воўк, адзiн нiколi,
Бо адзiнота, як жахлiвы здзек,
У сэрца болю прынясе даволi.
Хоць шкоды шмат бывае ад людзей,
Ды адзiнота значна больш нягожа,
Як разам, шмат i добрых ёсць падзей,
Усё вакол чароўна i прыгожа.
Турбуе адзiнота мне душу,
Хоць воўкам вый, бывае нават часам,
На тых, хто разам, з зайздрасцю гляджу,
Бо хораша душы з душой быць разам!
25.09.1995
1114
ЗБЕРАГАЦЬ НАСТРОЙ
Як добры настрой, можна ссунуць горы,
Любая праца у руках гарыць,
Час хуткi падуладны i прастора,
I радасна на белым свеце жыць.
Ды настрой як зрабiць заўсёды добрым,
Як iм магчыма плённа кiраваць?
Пазбегнуць як ў жыццi памылак дробных,
Што здатны любы настрой разбураць?
Псуюць бясконца настрой толькi людзi,
Часцей людзей патрэбна пазбягаць,
Працяглым вельмi настрой добрым будзе,
I радасць глыбей можна адчуваць.
Але патрэбны зносiны заўсёды,
Заўваг няздатны людзi дараваць,
Таму, не нарабiць сабе каб шкоды,
Памылкi iх не трэба прымячаць.
Калi памылкi iншых прымячаеш,
Памылку робiш цяжкую заўжды,
Ад настрою слядоў зусiм не маеш,
Не трэба клiкаць для сябе бяды.
6.10.1995
1124 РОЗНЫЯ
СЛОВЫ
Цудоўныя вельмi пяшчотныя словы,
Яны – як дажджы для
зямлi,
Прыемна i шчасна ад добрай размовы,
Як словы на сэрца ляглi.
Але ёсць паганыя кепскiя словы,
Што рэжуць, як брытваю, слых,
Яны толькi шкоду прыносiць гатовы,
Душа цяжка плача ад iх.
Ды могуць занадта прыемныя словы
Няветлiва так прагучаць,
Што цалкам зруйнуюць спакою умовы.
Мо лепей было б памаўчаць?
Здараецца, сказаны грубыя словы,
Ды радасць прыносяць ў душу,
Такiя магчымасцi розныя мовы,
Ад слоў цi смяюсь, цi тужу.
Каб шчасце дарыць, гаварыць трэба словы,
Ад iх каб не зведаць тугi,
Душа ляцiць ў неба ад добрай размовы,
Бо сэрцу спакой дарагi.
12.10.1995
1147 ПЕРШЫЯ КРОПЛI
Упалi кроплi першыя дажджу,
I пачалась адразу навальнiца,
Расхвалявала мне яна душу,
Спакой заўжды ў жыццi нам толькi снiцца.
Нахабна загрымелi перуны,
Святло закрылi дажджавыя хмары,
Душу мне растрывожылi яны,
Разбiлi ўшчэнт аб блiзкiм шчасцi мары.
Падняўся вецер, дождж зямлю сячэ,
Гул моцны ў кронах дрэваў не сцiхае,
Ад суму сэрца ные i пячэ,
Бо навальнiцы вельмi не жадае.
Ў адносiнах здарыцца можа так,
Што муць дае i чыстая крынiца,
I першыя прыходзяць кроплi як,
З яе ўжо с асалодай не напiцца.
Заўжды каханне моцным каб было,
Вытокi каб яго ў душы не ссохлi,
Сачы, каб навальнiцы не прыйшло,
Абраз таму кiдаць не трэба кроплi.
25.10.1995
1194 ПАРАДЫ
Здаровы глузд. Калi ён прыйдзе к нам,
Не поўнасцю хаця, няхай хоць крышку?
Калi жыццё спаўна пазнаеш сам,
Калi наб'еш сабе сiняк цi шышку.
Пакуль гаротных вынiкаў няма,
Парад нiхто нiколi не прымае,
Даваць парады – гаварыць
дарма,
Бо, што правы ён, кожны адчувае.
Але пачуццi – дрэнны
аргумент,
Правы заўжды жыццёвы толькi вопыт,
Ды ўсе парады разбураюць ўшчэнт,
На iх амаль адсутнiчае попыт.
Калi ў жыццi адказны робяць крок,
Як вопытны – парады дае
хтосьцi,
Не пойдзе на карысць жыцця урок –
Звычайны падыход у маладосцi.
Але, калi мiнае нейкi час,
На сiнякi калi, як князь, багаты,
Чамусьцi iншым пачынаеш ўраз
Даваць такiя ж самыя парады.
17.11.1995
1284 НЕ БЫЦЬ ЛIШНIМ
Сябе жахлiва лiшнiм адчуваць,
Як пагадзiцца з доляю такою?
Свой шлях ў жыццi нялёгка адшукаць,
Душы здабыць жаданага спакою.
Чаму прыйшоў у лёс жахлiвы стан,
I дзе таяцца брудныя вытокi?
Бо сам пайшоў клiсьцi на падман,
Рабiў ў жыццi не ў тым напрамку крокi.
Як будучыняй вельмi даражыць
I не шукаць уцехi i прыгоды,
То з часам не прыходзiцца тужыць,
Патрэбным будзеш для людзей заўсёды.
Бо трэба талерантным толькi быць,
I не прыносiць iншым боль i слёзы,
Не толькi аднаго сябе любiць,
Пячы не будуць у душы марозы.
Як па-братэрску iншых паважаць,
I быць не толькi для сябе увiшным,
Любоў другіх удасца адшукаць,
Не быць нiколi безнадзейна лiшнiм.
20.12.1995
1319 ЛIШНIЯ
КАНТАКТЫ
Злуецца за акном завея,
I дапякаюць халады,
Але ў душы жыве надзея,
Што сцюжа будзе не заўжды.
Iснуюць моцныя пагрозы
Душу заўчасна астудзiць,
Навокал лютыя марозы,
Ў душу iх лепей не пусцiць.
Ад сцюжы цяжка ўберагацца,
Яна лютуе цэлы час,
I трэба моцна намагацца,
Агонь ў душы каб не пагас.
Бо зрэдку хто цяпло прыносiць,
А большай часткай халады,
Душа цяпла бясконца просiць,
Каб цяжкай не зазнаць бяды.
Каб перажыць жыцця завею,
Мароз ў душу не дапускаць,
Хоць не адразу, ды умею
Кантактаў лiшнiх пазбягаць.
7.01.1996
1354
ПАДЗЯЛIЦЦА ШЧАСЦЕМ
Не трэба iншым дараваць бяды,
Бо кожнаму сваёй бяды хапае,
Ды шчасця мала, але не заўжды
Яго з другiм, хто мае, раздзяляе.
Свайго як шчасця трохi iншым даць,
Яго яшчэ застанецца нямала,
Душы прыемна шчасце адчуваць,
Сцiхае ў ёй нястрымная навала.
Заўсёды шчасце можна падарыць
Ласкавым словам або усмiхнуцца,
Сяўцом прыемней, безумоўна, быць,
Чым к шчасцю асабiстаму iмкнуцца.
Бо не збяднее шчодрая рука,
Якая шчасце iншым адсыпае,
Мінаюць гора, смутак i туга,
Як шчасця даць рука не адмаўляе.
Як шчасця шмат, не шкода i з другiм
Заўсёды па-братэрску падзялiцца,
Калi душа пяе, даць трэба iм
З сваёй крынiчкi радасцi напiцца.
27.01.1996
1398
ВIБIРАЦЬ КАХАНУЮ
Каханне сохне, вiдавочна вестка.
Ад скрухi як яму не засыхаць?
Бо я цяпер – нялюбая нявестка
I не магу пяшчотна больш кахаць.
Кахаю я i любiць сына мацi,
Як падзялiць каханне памiж нас?
Замест кахання рэўнасць толькi ў хаце,
I ад яе выток кахання згас.
Хачу кахаць, але не удаецца,
Не да кахання, бо на дзвюх адзiн,
А над каханнем горка лёс смяецца,
Пазнаць прыйшлося шмат лiхiх гадзiн.
Каханаму нiяк не разарвацца,
Хоць будзе нават ён душой анёл,
Пячэ i там, i тут – не утрымацца,
Бо ён заўсёды памiж двух агнёў.
Ды трэба мужнасць, каб рашыць дылему:
З кiм разам быць, каго з дваiх кахаць?
Рашыць не цяжка вечную праблему:
Каханую для шчасця выбiраць.
13.02.1996
1541
ПАБУДАВАЦЬ НОВАЕ
Што мiне, тым душой не сагрэцца,
Нi каханнем, нi словам сябороў,
На кавалкi калi разаб'ецца,
Не адновiш суцэльнага зноў.
I не трэба зусiм намагацца,
Аднаўляць значна горай заўжды,
Што разбiлась, не будзе трымацца,
Не вярнуць больш былыя гады.
Хаця быць надта шчырым з сябрамi,
I кахане сваё зберагаць,
Шторм вялiкi народзiць цунамi,
Бескарысна абломкi збiраць.
Каб цяпло мець i ласку ад долi,
Трэба iншых спакой паважаць,
I не стане пытанне нiколi,
Каб разбiтае разам збiраць.
Што разбiлась, таму быць разбiтым,
I не след аб былым шкадаваць,
Хай зусiм застаецца забытым,
Лепей новае пабудаваць.
20.08.1996
1571 ГУСТ I
СМАК
У кожнага свой ўласны густ i смак,
Пустымi будуць ў аб'яднаннi спробы,
Адзiн як згодны – iншаму не
так,
Што-небудзь, ды заўжды не да спадобы.
Чаго няма – жадана, каб было,
Як нешта ёсць – таго зусiм
не трэба,
Калi у птушкi ранена крыло,
З другою разам не узняцца ў неба.
Як ў мудрай байцы: лебедзь, рак, шчупак,
Бязглузда рабiць справу намагацца,
Бо розныя бясконца густ i смак,
Лепш кожнаму асобна ёй займацца.
Не выпадзе нiколi вабны туз,
Найлепшы вынiк можа быць – шасцёрка,
Але хутчэй спаткаецца канфуз,
I на душы збалелай стане горка.
Выдатны вынiк стрэнецца заўжды,
Як толькi густ i смак адзiным будзе,
У агульных справах не прыйдзе бяды,
А толькi атрымаюць радасць людзi.
3.09.1996
1654 ГАВАРЫ
КАМПЛIМЕНТЫ
Калi кожнаму здаецца,
Што, бясспрэчна, ён правы,
То знасiць не удаецца
I буянай галавы.
Як атручанае слова
Недарэчна сходзiць з губ,
Надта цяжкая размова,
У пагрозе грознай шлюб.
I сяброўства кепскiм будзе,
Дачакаецца пары,
Што чужымi стануць людзi,
Разбягаюцца сябры.
У адносiны нiколi
Час не прыйдзе залаты,
Не застанецца патолi,
Недалёка да бяды.
Бо для шчасця трэба мала:
Каб душы ляцець ўгары,
Каб бяда не адшукала –
Камплiменты гавары.
4.10.1996
1660
СПАЧУВАННЕ
Хоць спачуванне – i не
дапамога,
Ды не далёка ад яе мяжы,
Пакрыўджанаму сэрцу – вельмi многа,
Яно – бальзам для
раненай душы.
Надаць не кожны здатны спачуванне,
А людзi з сэрцам, поўным дабратой,
Якiм вядома болю адчуванне,
I самi сустракалiся з бядой.
Саломiнка, здаецца, i малая,
Яе шукаюць, каб не патануць,
Бо спачуванне боль з душы здымае,
Як думы яе цяжкiя гнятуць.
Нiчога не змяняе спачуванне,
Але душа набудзе зноў спакой,
Бо ад трывог знiкае хваляванне,
Цяжар не цiсне на душу гарой.
Хоць спачуванне i не дапамога,
Мiнае час маркоты i бяды,
Бо прыйдзе над сабою перамога,
Мець спачуванне хочацца заўжды.
5.10.1996
1672 СВАЯ
РОЛЯ
Жыццё заўжды – вялiкая
гульня,
Якая не сканчаецца нiколi,
Яна не прыпыняецца штодня,
Распiсаны у ёй дакладна ролi.
I зрэдку хто выконвае сваю,
Прыходзiцца браць на сябе другiя,
Гульня запаланiла ўсю Зямлю,
Для ўсiх нас ролi сталi дарагiя.
Бясконцая ў адносiнах брахня,
А ў ролi ўсё цудоўна i прыгожа,
Паводзiць сябе кепска, як свiння,
Хоць камплiмент сказаць па ролi можа.
Iграюць ролi людзi амаль ўсе,
I праўды iм нiколi не патрэбна,
Бо праўда толькi боль ў душу нясе,
Таму яна балюча i ганебна.
Калi нiякай ролi не iграць,
То радасцi ў жыццi амаль не будзе,
Як словы праўды гнеўна прагучаць,
То ненавiдзець пачынаюць людзi.
6.10.1996
1756
ШЧЫРАСЦЬ
Я шчырай размовы хачу,
Падману цярпець не жадаю.
Мо лепей зусiм памаўчу,
Чым з камнем ў душы размаўляю?
Адкрыта i шчыра скажу,
Iначай я проста няздольны:
Няшчырасць плюе мне ў душу,
Ды кожны у выбары вольны.
Агiдна паслухаць падман,
Не можа быць горай адносiн,
Нягодны ствараецца стан,
Такiх не жадаю я зносiн.
Не трэба размовы такой,
Але яна часам бывае,
Як быццам прагуляны бой,
След горкi ў душы пакiдае.
Таму з асалодай маўчу,
Бо шчырасць няпроста знаходзiць,
Я шчырай размовы хачу,
Ды часта вакол падман ходзiць.
26.10.1996
1758 СЛЁЗЫ
Калi абразяць, то малы заплача,
Даросламу як ў цяжкiм стане быць?
Таксама рэагуе, не iначай,
Але не здатны, як малы, зрабiць.
Трываць павiнен горкую абразу,
На сэрца накладаюцца рубцы,
Хто паступова, а другi адразу
Плыве у вечнасць, аддае канцы.
Ўсё мудра прадугледзела прырода,
Ды чалавек з сваёй мараллю ўлез,
Што нельга плакаць скрозь, занадта шкода,
Бо плач здымае непазбежны стрэс.
Як цяжка, лепш заўжды паплакаць трэба,
Бо боль абраз душу тваю знайшоў,
Ачысцяць яе слёзы, як дождж неба,
I будзе роўна бiцца сэрца зноў.
Пазбегнуць каб свайму жыццю пагрозы,
Як завiтае вельмi сумны час,
Хай льюцца ачышчаючыя слёзы,
Яны здымаюць цяжкi стрэс ураз.
26.10.1996
1787 НЕ
СПАКУШАЦЬ ДОЛЮ
Не слушна гайку цэлы час цягнуць,
Не выйдзе, i не трэба намагацца,
Бо можна нават моцны ключ сагнуць,
Як шрубаваць, разьбе не грэх сарвацца.
Iснуе небяспечная мяжа,
I лепей да яе не падыходзiць,
Як не стрывае нацiску душа,
Больш злагаду не прыйдзецца знаходзiць.
Ў адносiнах не трэба крута браць,
Як нацiскаць – занадта асцярожна,
Душу, як i разьбу, лепш не зрываць,
Бо назаўжды уплыў свой страцiць можна.
Бясконца каб пяшчотнасць збераглась,
Выкарыстоўваць не патрэбна сiлы,
Каб цемра у душы не пачалась,
I не складалiсь радасныя крылы.
Калi зайсцi за болевы парог,
Пакуты не адчуецца ад болю,
Каб ад бяды душою не знямог,
Не трэба спакушаць нiколi долю.
3.11.1996
1807 ЦIКАВЫ
СПАДАРОЖНIК
Заўсёды шлях уражаннi дае,
Але прыемней для душы нагода,
Як доля спадарожнiка пашле,
З якiм ёсць ад размовы асалода.
Рытм адбiваюць колы цягнiка,
I дрэвы побач учыняюць гонкi,
Ад адзiноты сконыцца туга,
Як спадарожнiк гумар мае тонкi.
Цудоўна, субяседнiк як такi,
Размова пачынаецца адразу,
Сакрэты адкрываюць цягнiкi,
Цiкава, нават не прыметна часу.
Здараецца узнёсласць не заўжды,
Размовы з iншым весцi не ахвота,
Час цягнецца, i горка ад нуды,
Людзей хоць многа – ў сэрцы адзiнота.
Наперадзе чакае шлях другi,
Iх у жыццi сустрэнецца нямала,
З пяшчотай ўспамiнаюцца шляхi,
Было душы дзе ўзнёсла i цiкава.
9.11.1996
1864 КАХАННЕ
I НЯНАВIСЦЬ
Нянавiсць як ператварыць ў любоў?
Складаней i цяжэй няма задання,
Але прасцей, чым назбiраць грыбоў,
Нянавiсць хутка атрымаць з кахання.
Знiкае любы i пяшчотны стан,
Хоць шмат гадоў пражылi ў згодзе разам,
Ў адносiны ўрываецца падман,
Бо здатна ўсё паразбурацца з часам.
Калi пяшчота згасне незнарок,
Каханню утрымацца немажлiва,
Бо зроблены к няшчасцю першы крок,
Нянавiсць набiрае моц iмклiва.
Ў каханне як яе ператварыць?
Калi яшчэ ёсць для кахання глеба,
Каханне будзе вечна ў сэрцы жыць,
На самацёк пускаць яго не трэба.
I вонкавых прычын не след шукаць,
Нянавiсцi не прыйдзе адчуванне,
Калi бясконца песцiць i кахаць,
Нянавiсцi няма там, дзе каханне.
2.12.1996
1915 БОЛЬ У
СЭРЦЫ
Неверагодна, ды няма сумнення,
Што цяжкi час жыць ў грамадзе прыйшоў,
Бо страцiлi апошняе сумленне,
I людзi брэшуць горай ганчукоў.
А можа так было спрадвек заўсёды,
Ды толькi я маны не прымячаў?
А мо улада нарабiла шкоды,
Што ў час савецкi кожны з нас iлгаў?
Не могуць быць адносiны такiя,
Не спачуваем iншаму заўжды,
Усе – нiбы сляпыя i
глухiя,
Другога не пазбавiм ад бяды.
Таму не мець зусiм прыемней зносiн
I не бываць сярод людзей нiдзе,
Няма сардэчных, ветлiвых адносiн,
Няпроста жыць цяпер у грамадзе.
Калi да зносiн вымушае справа,
Абразяць горка, наплююць ў душу,
Пазнаў нягод з сваiм жыццi нямала,
I боль у сэрцы доўгi час нашу.
25.12.1996
1938 КIДАЦЬ
КАМЕНЬЧЫКI?
Раслi крывыя белыя бярозы,
Мiж iмi – карабельная
сасна,
Цяклi не раз бярозавыя слёзы:
Над вадамi смяялася яна.
Iшлi гады, бярозы болей гнулiсь,
Сасна ўзнялася шапкай да нябёс,
Суседкi не чапаць яе iмкнулiсь,
Яна хвалiла свой удалы лёс.
I распускала погалас у лесе,
Што шмат бяроз сагнулiся ў дугу,
Нiколi iм не ўбачыць паднябессе,
Загiбель iх чакае на шляху.
Ды людзi завiталi ў лес з пiлою,
Убачылi прыгожую сасну,
I доля яе стала надта злою:
Больш не сустрэць ёй дзiўную вясну.
Каб мець спакой, ствараць не трэба хвалi,
Лепш не псаваць люстэрка у вады,
Бо тыя, што каменьчыкi кiдалi,
Спакой страчалi любы ад бяды.
17.01.1997
1940 НЕ ТАКI
КОЛЕР
Расцi папала груша ў лес сасновы,
Змянiўся надта навакольны свет:
Бо ў час узнёслы радасны вясновы
На ёй палаў бялюткi вабны цвет.
У сосен звыклы колер быў зялёны,
Ён любы iм i надта дарагi,
I слалi грушы злобныя праклёны,
Бо выгляд у яе зусiм другi.
Паднялi шаты сосны над зямлёю,
На грушу падаў чорны густы цень,
I колiшняга не было спакою,
Як ноч, стаў для яе i ясны дзень.
Суседкi сосны радавалiсь дужа,
Нiхто сяброўскай не падаў рукi,
Вясной ужо не заквiтнела груша,
Ссыхалi спакваля яе сукi.
Ўсiм шэрым да спадобы колер шэры,
Свае для iх i мышы, i ваўкi,
Прыгожыя iснуюць вельмi зверы,
Ды не свае, iх колер не такi.
19.01.1997
1959 СПРЭЧКА
Зялёны гай бурчаў задужа
Ў спякотны доўгi летнi дзень:
«Ручай! Ты б высах, нiбы лужа,
Я ратавальны даю цень».
Гай доўга не чакаў адказу:
«К табе даўно прыйшла б бяда,
Ты б сухастоем стаў адразу,
Ратуе гай мая вада».
Была зацятай вельмi спрэчка,
Незразумела, хто правы?
Ўмяшалася суседка рэчка,
Каб не дурылi галавы:
«Не след абодвум ганарыцца,
Вы паглядзiце на яе:
Працуе сцiплая крынiца,
Стварае плынь i пiць дае».
Калi б'е моцная крынiца,
Гуллiва плынь нясе ручай,
Вада халодная iскрыцца
I зелянее побач гай.
23.02.1997
1973 ВЫШЫНЯ
Вяршыняй ўпёрся да нябёс,
Раскiнуў клён навокал шаты,
Адвечны надта сцiплы лёс
Сустрэла лужына ля хаты.
Яна зайздросцiла галлю,
Ды дзiўная прыйшла хвiлiнка:
Прыгрэла сонейка зямлю,
I утварылась аблачынка.
Праносiлiсь iмклiва днi,
Нiшто не пагражала сконам,
Яна ляцела ўвышынi,
Смяялась з пыхаю над клёнам.
Але прыйшоў расплаты час,
I болей не было спакою,
Бялюткi колер цалкам згас,
Пужала хмара чарнатою.
Сустрэла i яе бяда,
Хоць ганарылась вышынёю:
Зноў збегла ў лужыну вада,
Клён узвышаўся над зямлёю.
5.03.1997
1989
ПАВУЦIНКА
Хоць кволая занадта павуцiнка,
Парве яе дзiцячая рука,
Ды ёй прастора неба не замiнка,
Нясе яна ў блакiце павука.
Не трэба для палёту нават крылы,
Каб ўзнесцiсь над зямлёю да нябёс,
Бо павуцiнка мае досыць сiлы,
Зрабiць каб любым i шчаслiвым лёс.
Што не каштуе аднаму нiчога,
Не трэба намаганняў i трывог,
Вялiкая бясконца дапамога
Таму, хто ад лiхой бяды знямог.
Прыемна, калi ў цяжкую хвiлiнку,
Як настрой ад нягоды амаль згас,
Даць кволую надзею-павуцiнку,
Лягчэй ад дапамогi стане ўраз.
Ляцяць хай павуцiнкi познiм летам
Праз вёскi, гарадкi i гарады,
Няхай лунае дабрыня над светам,
Каб кволым дапамогу мець заўжды.
18.03.1997
2015 ВЫНIК
МУДРАСЦI
Заўсёды, нiбы вораг, быў язык,
Хоць мяккi, казаць жорсткасць робiць спробы,
Ды да праўдзiвых слоў нiхто не звык,
Яны чамусьцi ўсiм не да спадобы.
Але, з другога боку, i хлусня
Нябачна ставiць кепскiя акцэнты,
Знявагаю гучыць, калi штодня
Выказваць беспадстаўна камплiменты.
Таму маўчаць – найлепшы самы стан,
Хоць з языка сарвацца могуць сказы,
Ды не пячэ душу пусты падман,
I праўда не прыводзiць да абразы.
Iснуе вынiк мудрасцi стары:
Хоць слоў у мове, безумоўна, мора,
Ды лепей большасць з iх не гаварыць,
Знянацку не спаткаць каб сум i гора.
29.03.1997
2033 ДОБРАЕ
СЛОВА
Безлiч раз вельмi розныя словы
Кожны чуў або сам гаварыў,
Вястуны яны крыўды суровай
Або маюць узнёслы уплыў.
Словы – толькi нябачныя гукi,
Але iх падзяляе мяжа,
Бо ад iх апускаюцца рукi
Цi ляцтць ў паднябессе душа.
Словы – лепшае ў свеце лякарства,
Калi сэрца занадта балiць,
Не патрэбна ў падарак паўцарства,
Словы добрыя лепш гаварыць.
Калi лёс безнадзейна жахлiвы,
На душы заўжды чорна ад хмар,
Слова добрае даць здатна сiлы
I аздобiць усмешкаю твар.
6.04.1997
2039 ГОРКАЯ
ПРАЎДА
Камплiменты прыемней заўсёды,
Чым суровай рэальнасцi бруд,
Вельмi часта шукаюць нагоды,
Каб паслухаць лiслiвасцi цуд.
I прыходзiць ў сапраўднасцi вера,
Запаўзе, як асеннi туман,
Хоць прыемна, павiнна быць мера,
Камплiменты – суцэльны падман.
Пышна пыха i выключнасць спее,
Ды пасля пераходзiць ў тугу,
I знiкае на шчасце надзея,
Ззяла што на жыццёвым шляху.
Лепей горкая праўда у вочы,
Бо пустая надзея – бяда,
Хто паслухаць яе неахвочы,
Пакутуюць, iх вельмi шкада.
16.04.1997
2047 МЯЖА
ДАВЕРУ
Не трэба браць сярэдняга са слоў,
Калi нанесцi моцную абразу,
А iншым словам выказаць любоў,
То лепей не становiцца адразу.
Не трэба браць сярэдняга са спраў,
Калi адной зрабiць занадта шкоды,
Хоць ў iншых справах вельмi добрым стаў,
Ўсё роўна кепскай не забыць нагоды.
Каб не верадзiць iншую душу,
Ствараць заўжды цудоўныя умовы,
Не трэба тую парушаць мяжу,
Дзе справы скрыўдзяць i абразяць словы.
Каб добрыя адносiны стварыць,
Не зруйнаваць памiж людзьмi даверу,
Не трэба вельмi моцна iх хвалiць,
I лаяць, калi трэба, толькi ў меру.
25.04.1997
2057 ПРАЎДА
Пяшчотны ветрык дзiўна лашчыць скуру,
Красою вабiць сонечны прамень,
Але душа смуткуе цяжка ў буру,
Як нудны дождж спадае цэлы дзень.
З прыгожых гукаў песня да спадобы,
Бясконца кожны слухаць яе рад,
Ад хвалявання аж дрыжаць вантробы,
Калi трывожна загудзе набат.
Набат, i нудны дождж, i бура – ява,
Ды абвяргае псiхiка яе,
А сонечны прамень – другая справа,
Душы ён ўзнёсласць i спакой дае.
Заўсёды праўда – нiбы соль у вочы,
З сiвых даўнiн яна такой была,
Нiхто яе паслухаць не ахвочы,
За выняткам, як праўда – пахвала.
30.04.1997
2073 БОЛЬ
ДУШЫ
Калi жыццё складаецца пагана,
Цягнуць патрэбна цяжкiя крыжы,
Але яшчэ мацней трывожыць рана,
Калi яна нанесена душы.
Абразлiвыя моцна раняць словы,
Калi невiнаваты – больш ў сто крат,
Яны выносяць прыгавор суровы,
Ў душы пачне бiць жудасны набат.
Складана ўтаймаваць душу ад болю,
Бо рвецца надта тонкая струна,
Каб зноў вярнуць жаданую патолю,
Патрэбна вельмi значная цана.
Як цела б'юць, нiбы баксёры грушу,
Праходзiць хутка боль i добра зноў,
Але, калi плююць дарэмна ў душу,
То боль мацней у тысячу разоў.
16.05.1997
2085
РАЗНАСТАЙНАСЦЬ
На балоце не вырасце ружа,
I на клумбе мiж руж – асака,
Для пiнгвiнаў прыемная сцюжа,
Не заманiш у льды жаўрука.
Адным – холад, а iншым – спякота,
Выбiраць ёсць што з боскiх дароў,
Кулiк хвалiць бясконца балота,
Ды гняздо не саўе там арол.
Хаця вельмi падобныя людзi,
Ды мiж iмi, як прорва, мяжа,
Сэрцы розныя дадзены ў грудзi
I свая асабiста душа.
Таму нават падобныя словы,
Успрымаем па-iншаму мы,
Разнастайнасць стварае умовы,
Каб шукаць шлях к канфлiктам прамы.
28.05.1997
2098 СОНЦА
ЗГОДЫ
Хай сонца свецiць цэлы дзень,
Не небе – анi аблачынкi,
Ды на душы заўсёды цень,
Калi ў адносiнах замiнкi.
Душа залежная ад слоў:
Цi па зямлi ледзь робiць крокi,
Або, як ў iх гучыць любоў,
Ўзлятае шпарка пад аблокi.
Хоць цела зябне ад iмжы,
Ды сумаваць няма нагоды,
Сваё надвор'е у душы,
I не залежыць ад прыроды.
Вятры, дажджы хай цi снягi,
Або паводкi бурнай воды,
Не будзе месца для тугi,
Як ззяе ў душах сонца згоды.
11.06.1997
2113 ПАДЗЯК
НЕ БУДЗЕ
Вучыў упарта пеўня салавей,
Як голас мець i чысты, i высокi,
У вырай адлятаць як ад завей,
Як ўзносiцца у неба пад аблокi.
Хаця старанным вучнем певень быў,
Ды вытрымаць не змог працяглых здзекаў,
Рулад ён салаўiных не набыў,
Як да заняткаў, хрыпла кукарэкаў.
Не трэба слухаць пеўню салаўя,
Няхай пяе i ўвышыню ўзлятае,
Бо лепей фiласофiя свая,
Для кожнага яна, як залатая.
Не трэба людзей розуму вучыць,
Парады выклiкаюць толькi муку,
Па-свойму ўсе жадаюць ўсё рабiць,
Падзяк не атрымаеш за навуку.
30.06.1997
2151 ЛЕПЕЙ
ЦАЛIНА
Маленькi сцiплы ручаёк вясновы,
Журчыць пяшчотна, ветлiва вада,
Прыгрэе сонца – зменяцца умовы,
Бушуе плынь, схавана ў ёй бяда.
Паводка пачынаецца адразу,
Вада ламае на кавалкi лёд,
Калi ў размове выказаць абразу,
Ў душу прыходзiць час лiхiх нягод.
Ў адносiнах няма былой украсы,
Пяшчотных, добрых, любых сэрцу слоў,
Плывуць, як крыгi, жудасныя фразы,
I растае, як снег вясной, любоў.
Лепш не вяртацца болей да размовы,
Калi душу раз'юшвае яна,
Змяiнаю атрутай нiшчаць словы,
Няхай ляжыць мiж намi цалiна.
20.07.1997
2156 ТОЛЬКI
МАЎЧАЦЬ
Падзьме магутны i няўмольны вецер,
Шумяць лясы i плёскае прыбой,
Жалобна шалясцiць лiстотай вецце,
Навокал ўсё напоўнена журбой.
Да долу моцны вецер гне бярозы,
Аж ад натугi стогнуць каранi,
Пануе жах ад жудаснай пагрозы,
А камень не турбуецца анi.
Ляжыць спакойна, горда i маўклiва,
I ён бы падаваць свой голас мог,
Але не згодны, вырас каб iмклiва
I заспяваў на iм ад ветру мох.
Агiдна ў супярэчцы разбiрацца,
I голас павышаць або крычаць,
Спакой каб зберагчы i захавацца,
Маўчаць патрэбна i яшчэ маўчаць.
21.07.1997
2204 НАВАЛЬНIЦА
Прайшоў час суровых i жорсткiх нягод,
Вятры свае крылы схавалi,
Аб нечым ласкава шапоча чарот,
Ля берага лашчацца хвалi.
Рассеяўся ранкам над рэчкай туман,
Настаў час чароўны спакою,
Ды вецер задзьмуў i прынёс ураган,
Аж бераг стагнаў ад прыбою.
Нядаўна блакiт вабна ззяў угары,
Цудоўна было i цнатлiва,
Ды чорныя хмары прыгналi вятры,
Яны беглi ў небе iмклiва.
Ў адносiнах лепей пяшчота заўжды,
Дадолу нялёгка хiлiцца,
Дарэмна пакуты прымаць ад бяды,
Знiкае праз час навальнiца.
6.08.1997
2237 ЛЕПЕЙ
АДРАЗУ
Пры памылках у сэрца няспынна
Боль прыходзiць ад цяжкай тугi,
Як пластычная, мяккая глiна,
Сфармаваць можна выраб другi.
Не спяшацца падвергнуць абпалу,
Бо схаваных не выправiць вад,
Загубiць можна любую справу,
Вельмi позна вяртацца назад.
Бо памылкi – крынiца пакуты,
Не пазбавiцца страшнай вiны,
На руках яны – цесныя путы,
На нагах – з ланцугоў кайданы.
Лепей добра зрабiць ўсё адразу,
Справу трэба таму вывучаць,
Як рабiць замест ласкi абразу,
Вады цяжка пасля выпраўляць.
23.08.1997
2239 НЕ
СВАЁЙ МЕРКАЙ
Глядзеў асёл, як спрытна цягне конь
Калёсы па аб'езджанай дарозе,
З-пад капытоў аж сыплецца агонь,
Пашкадаваў, што так рабiць не ў змозе.
Але пабачыў ў лузе конь асла,
Калi сабралiсь конi на нараду,
I думка яму слушная прыйшла
Сябру даць надта добрую параду.
Пазычыў аслу лепшы свой хамут,
Перарабiў аглоблi i атосы,
Паспрабаваў асёл, ды ад пакут
Знямог, але не зрушылiсь калёсы.
Не трэба сваёй меркай мерыць ўсiх,
Даваць невыканальныя парады,
Бо iншая ментальнасць у другiх,
Бо ў здольнасцях яны не вiнаваты.
24.08.1997
2245 ШТО
ПРЫМЕТНА?
Б'е моцнай хваляй ў цiхi бераг мора,
Ды берагу прыходзiцца маўчаць,
Да добрага звыкаюць вельмi скора,
Рабiць даброты – змея прыграваць.
Дабра невычарпальная
крынiчка,
Адмовiць як у iм адзiны раз –
Ўжо кепска, да яго з'явiлась звычка,
I крыўдаю адплата будзе ўраз.
Дабро рабiць прыемна i не шкода,
Ды за яго амаль заўжды, на жаль,
Уджалiць змей, як з'явiцца нагода,
І бераг церпiць ад магутных хваль.
Зрабi дабро, ды вынiкi не бачны,
Прыметны вельмi i найменшы боль,
За дабрыню амаль заўжды не ўдзячны,
Абразяць, як наступiш на мазоль.
31.08.1997
2280 БАЧНА
ПА ПАЛЁТУ
Цёрн паказаў чароўны белы цвет,
Квiтнела, нiбы каралева, слiва,
I кепскiх не знаходзiлась прыкмет,
Абое лепш, чым казачнае дзiва.
Ды розныя бываюць каралi,
Прыхоўваюць падчас благiя штучкi,
Мiж пышных кветак ў цёрну на галлi
Схавалiся драпежныя калючкi.
Цудоўны водар, колер залаты,
Вялiкiя саспелi ўвосень слiвы,
Малыя ў цёрну, даўкiя плады,
Хто выбраў цёрн – меў выбар нешчаслiвы.
Што кепска звонку – кепска i ўнутры,
Да зносiн цяжка падтрымаць ахвоту,
Схаваць магчыма вады да пары,
Ды добра бачна птушку па палёту.
7.10.1997
2299 НЕ
РАЗУМЕЕМ
У салаўя прываблiвая трэль,
Ды карканне жахлiвае ў вароны,
Крот у зямлi, у небе журавель,
Ў iх зносiнах ўзнiкаюць перапоны.
Здаецца лепшым кожны сам сабе,
Каму лепш пад зямлёй, каму ў палёце,
Жыць любiць пад страхою верабей,
Шукае шчасце кулiк у балоце.
Агульных не знайсцi для ўсiх умоў,
У кожнага свой падыход i звычкi,
Сэнс розны у адным гучаннi слоў,
Насустрач крок не зробiм невялiчкi.
Па-iншаму ўсе адчуваюць свет,
Зрабiць агульным погляд не умеем,
Ў адрозненнi хаваецца сакрэт,
Што зрэдку мы другога разумеем.
12.10.1997
2374
КАМПЛIМЕНТЫ
Складанасцi ў адносiнах быць могуць,
Як не прайсцi бяспечную мяжу?
Бо кампрамiсы больш не дапамогуць,
Калi бруд цалкам захапiў душу.
Знiкае i павага, i пяшчота,
Ды спакваля руйнуецца любоў,
Мець добрых зносiн болей не ахвота,
Iх аднавiць складана будзе зноў.
Рэагаваць абразаю на праўду –
Даваць сваёй ганебнасцi урок,
Як з-за драбнiцы робяць мора гвалту –
Бясконца непрыстойна нiзкi крок.
Мо камплiменты лепш казаць заўсёды
Таму, хто зранку ўстаў не з той нагi?
Хаця хлусня прыносiць безлiч шкоды,
Ды камплiмент для сэрца дарагi.
5.12.1997
2379
РУЙНАВАЦЬ ЛЯГЧЭЙ
Зруйнаваць лягчэй заўсёды,
Цяжэй значна збудаваць,
Злом рабiць прасцей шмат шкоды,
Чым дабром дапамагаць.
Разбiваюць рэчы людзi,
Сiл не трэба прыкладаць,
Склеiць – моцнасцi не будзе,
Рэч горш будзе выглядаць.
Бессэнсоўная абраза
Ад калючых, едкiх слоў
Сэрца разаб'е адразу,
I згасае ў iм любоў.
Лепей радасць, чым нягоды:
Калi шчасце зруйнаваць,
Збудаваць яго як потым,
Як руiны аднаўляць?
14.12.1997
2439
ЧУЛЛIВАЯ ДА СЛОЎ
Калi натхненне у душы,
Яна, як птушка ў небе, вольна,
У справах ёй няма мяжы,
Душа зрабiць багата здольна.
Душа – чуллiвы камертон,
Пяшчотныя ёй любы гукi,
Ад грубых гукаў, як закон,
Яе пачнуць трывожыць мукi.
Як гiраскоп, душа заўжды,
Кiрунак лепшы вызначае,
I ад няпрошанай бяды
Убок напрамак адхiляе.
Ёй трэба ласка i любоў,
Каб не сканчалася натхненне,
Душа чуллiвая да слоў,
Псавацца здатна за iмгненне.
1.03.1998
2456 ВОЧЫ
Як хаце вокны – вочы для душы,
Дакладнае яе адлюстраванне,
У iх вуголле чорнае iлжы
Цi iскаркi гарачага кахання.
Або нянавiсць полымем пячэ,
Цi позiрк ад пяшчоты вельмi мiлы.
Адценняў колькi у вачах яшчэ!
Iх выраз абыякавы цi хцiвы,
Або халодны позiрк, нiбы лёд,
Цi моцна злосць яго апанавала,
Салодкiм здатны быць, як быццам мёд,
Цi гаркаты схавана ў iм нямала.
Калi людзей пазнаць стаiць мэта,
Каб вывад мець дакладны i прарочы,
Наперадзе цi радасць, цi бяда,
Уважлiва глядзець патрэбна ў вочы.
8.03.1998
2457 ЛЕПЕЙ
ПАМАЎЧАЦЬ
Як субяседнiк – нiбы пень дубовы,
З iм памяркоўна цяжка размаўляць,
Не разумее думкi ён i словы,
Замест размовы лепей памаўчаць.
Нiколi аргументаў не хапае,
Дарма не трэба сiлы вытрачаць,
На iх зусiм увагi не звяртае,
Таму заўжды прыемней памаўчаць.
Бо не давесцi нават аксiёмы,
Размовы лепш зусiм не пачынаць,
Калi пачаў – душа балiць ад стомы,
Каб настрой не псаваць, лепш памаўчаць.
Каб зберагчысь ад гневу i абразы,
I горкiя нягоды не пазнаць,
Размовы трэба пазбягаць адразу,
Каб радасць мець, лепш сцiпла памаўчыць.
9.03.1998
2470 НЕ
СУНIМАЦЬ ДУШУ
Душа крыўды нават не даруе,
Хаця розум здатны дараваць,
Ад абразы бура ў ёй вiруе,
Невядома, як душу суняць.
Пакарыцца розуму не здольна,
Бо жадае незалежнай быць,
Ды не можа стаць бязмежна вольнай,
I таму бязлiтасна балiць.
Каб ў душы бясконца сонца ззяла,
Здзекаў каб не зведала душа,
Крыўда моцна каб не дакучала,
Ёй патрэбна ад пакут мяжа.
Зносiны заўжды даюць падставу
Цяжкi стрэс дарэмна атрымаць,
Не ў сваю не трэба лезцi справу,
Каб пасля душу не сунiмаць.
17.03.1998
2472 НЕ
ДАРУЕ
Жорсткiх кпiнаў душа не даруе,
Гнеў магутны не ў змозе стрымаць,
Ад абразы i крыўды сумуе,
Вельмi цяжка душу суцяшаць.
Ад нягоды душа пакутуе,
Хаця шкода бязмежна яе,
Спачуванне як нават адчуе,
Заспакоiць сябе не дае.
Як душу ад маркот расхвалюе,
Аблягчэнне ёй даць здатны час,
Ён найлепей ўсiх лекаў ўратуе,
Хваляванне не скончыцца ўраз.
Душа радасць i шчасце спаткае,
Як яе песцiць словам заўжды,
Калi крыўда яе закранае,
Помнiць здзекi над ёй праз гады.
18.03.1998
2476
ЧЫСЦЮТКАЯ ДУША
Праходзiць дождж, з асфальту бруд змывае,
Чысцюткаю становiцца шаша,
Сляза душу таксама ачышчае,
Каб зноў цнатлiвасць набыла душа.
Але не кожны дзень дождж палiвае,
I слёзы не збягаюць кожны дзень,
Таму асфальт зноў пыл i бруд збiрае,
I на душу грахоў лягае цень.
Каб на шашы мець чысцiню заўсёды,
I на душу грахоў зусiм не браць,
Рабiць не трэба iншым жорсткай шкоды,
Шашу своечасова прыбiраць.
Чакаць не трэба казачнага цуду,
Хаця ў залеву – чыстая шаша,
Не трэба дапускаць нiколi бруду,
Застанецца чысцюткаю душа.
19.03.1998
2586 ЛЕЧЫЦЬ
ЧАС
Мо ад крыўды плакалi бярозы,
Бо пазналi жорсткую руку,
Сок вясновы горкi, нiбы слёзы,
Часам бег на белую шчаку.
Палымнелi зелянiнай ў траўнi,
Хутка лiст пакрыў iх малады,
Прыйшла радасць замест крыўды даўняй,
Але з часам лiст стаў залаты.
Жыццё ўсё змяняе рэзка з часам:
Шчасце, радасць, крыўда ад пагроз.
Бо жыццё – усе пачуццi разам,
I ў людзей таксама, як ў бяроз.
Калi кiнуць жорсткую абразу,
Каб запал ў душы зусiм не згас,
Слёзы могуць аблягчыць адразу,
Ды душу надзейней лечыць час.
3.05.1998
2669 ГОРКIЯ
СЛОВЫ
Адразу бачна дзею рук,
Яна змяняе стан iмклiва,
Любое слова – слабы гук,
Але схаваная ў iм сiла.
Iм ўзняць магчыма да нябёс,
Цi скiнуць ў жудасную прорву,
Зрабiць цудоўным вабны лёс
Цi жабрака накiнуць торбу.
Слоў вастрыня – як у нажа,
Сякуць няшчадна, як сякера,
Ад iх хвалюецца душа,
Без следу можа знiкнуць вера.
Лепш ў сэрцы радасць запалiць,
Чым пагасiць, хаця часова,
Ад горкiх слоў душа балiць,
Бо, нiбы куля, ранiць слова.
1.07.1998
2708 У
МIНУЛЫМ
Калi каханне у мiнулым,
I нельга iншага чакаць,
Не будзе болей сэрца чулым,
Ахвота iншых дапякаць.
Бо знойдзецца благая вестка
Цi штучна змога ёсць знайсцi,
Таму – паганая нявестка,
Таму – нягожыя зяцi.
Нявесткi плакаць не павiнны,
Зяцi – бясконца дараваць,
Бо раздражняюць успамiны,
I пачынаюць рэўнаваць.
Зрабiць не ўдасца сэрца чулым,
Злуе i цёшча, i свякроў,
Калi каханне у мiнулым,
Пяшчота глухне i любоў.
30.07.1998
2752 РАМАНТЫЧНЫ
СТАН
Калi гавораць без падману,
Для сэрца словы – нiбы мёд,
Хлусня заўжды – як соль на рану,
Душу пячэ халодны лёд.
Ды зрэдку мёд салодкi будзе,
А большай часткай – халады,
Бо часта так паводзяць людзi,
Што ў словах iх падман заўжды.
Падман прызначаны рахманым,
Не сохнуць здрады каранi,
Атручвае жыццё каханым,
Няма адносiн без хлуснi.
Здаецца, праўду кожны кажа:
Надзеi рамантычны стан!
Не мёд, а лёд на сэрца ляжа,
Бо ў словах тоiцца падман.
30.08.1998
2774 БОЛЬ АД
ЗНОСIН
Не трэба праўду нават i шукаць,
Яе няма, а ёсць – то вельмi мала,
Праўдзiвых вельмi хочацца спаткаць,
Цi тых, дзе праўда зрэдку начавала.
Было заўжды так або ў нашы днi:
Ад зносiн боль, як быццам соль на рану,
Iдзе размова, ды ў ёй шмат хлуснi,
А ў абяцанках яшчэ больш падману.
У пастку пападаеш, як прасцяк,
Бо верыш, што гавораць праўду людзi,
Ды звыкнуць не магу к мане нiяк,
Яна мне, нiбы гiра, цiсне грудзi.
Каб роспачы ад слоў чужых не мець,
Ў душы была вясна каб, а не восень,
Раз назаўжды патрэбна зразумець:
Хлуснi не хочаш – не патрэбна зносiн.
25.09.1998
2883
ДЗЯЛIЦЦА РАДАСЦЮ
Горам не жадаю падзялiцца,
Каб не шкодзiць iншую душу,
Пакуль рана ў сэрцы загаiцца,
Я аб ёй нiкому не скажу.
Добра, як душа ўзлятае ў неба,
Бо пачуццяў ў сэрцы не стрымаць,
Радасцю дзялiцца толькi трэба,
Як жадаеш iншых паважаць.
Лепш хай кроiць сэрца адзiнота,
Сваё гора трэба перажыць,
Настрой псаваць iншым не ахвота,
Лепей аб прыемным гаварыць.
Прыйдзе час узнёслага натхнення,
Субяседнiк радасць стрэне мой,
Лепш не згадваць кепскага здарэння,
Не дзялiцца з iншымi журбой.
25.12.1998
2927
ПЯШЧОТНАЕ СЛОВА
Вельмi крохкае шчасце заўжды,
Як прыемная нават размова,
Каб пакута прыйшла ад бяды,
Дастаткова адзiнага слова.
Цяжка кепскi учынак зрабiць,
Каб нанесцi iмгненна абразу,
Шчасце можна у момант згубiць,
Язык зробiць няшчасным адразу.
Паважаць хто другога не звык,
Зробiць словам з атрутай няшчасным,
Каб не быў вельмi вострым язык,
Магло б шчасце застацца нязгасным.
Шчасце каб захаваць на гады,
Сказаць лепей пяшчотнае слова,
Цалкам можна пазбегнуць бяды,
Калi будзе цудоўнай размова.
9.01.1999
3028 ПРЫЕМНЫ
ЗНАК
Спаткае нечаканая бяда,
I вырвацца з яе няма адзнакi,
Калi гняце начная цемната,
То дапамогу дасць маяк ўсялякi.
Няхай хаця маленькае святло,
Няхай цяплом нi кроплi не сагрэе,
Галоўнае, каб ўсё ж яно было,
Каб не прапала кволая надзея.
Бо для душы заўжды прыемны знак,
Што ад кагосьцi ёсць яшчэ турбота,
Як свецiць, хоць здалёк, ў душу маяк,
То жыць, хаця бяда прыйшла, ахвота.
27.02.1999
3065 СМЕХ
Хаця смяяцца i не грэх,
Смех – спадарожнiк наш адвечны,
Ды можа быць над смехам смех,
Як смех пусты цi недарэчны.
Смех здатны настрой падымаць
Цi выклiкаць у душах стому,
Таму лепш часам памаўчаць,
Смех аднаму – бяда другому.
Смех можа добрым быць i злым,
Лепш добрую шукаць нагоду,
Каб смехам злосным i пустым
Не нарабiць камусьцi шкоду.
26.03.1999
3222 КРУГI
Калi пачаць кiдаць ў ваду каменне,
Адзiн спачатку, а пасля другi,
Ўжо скончыцца даўно само здарэнне,
Ды доўгi час яшчэ iдуць кругi.
Калi кiдаць зняважлiвыя словы
Цi крыўды, цi абразлiвай iлжы,
Зноў вернуцца прыдатныя умовы,
Ды вельмi кепска будзе на душы.
Душа губляе лепшую украсу,
Калi спакой парушыць дарагi,
Заўжды багата вельмi трэба часу,
Пакуль зусiм разыдуцца кругi.
10.06.1999
3468 ПРАМЕНЬ
ПЯШЧОТНАСЦI
Хай нават лёд таўшчэзны на акне,
I сцюжа будзе, як свякруха, злою,
Але, калi яго прамень кране,
Вадою лёд збягае i зiмою.
Калi ў душы пакуты ад бяды,
Цi не даюць спакою ёй турботы,
Душу сагрэе ласкаю заўжды
Цудоўны, як вясна, прамень пяшчоты.
Лёд сонейка растопiць толькi ўдзень,
Ён ноччу зноў на шыбах намярзае,
А ўзрушлiвы пяшчотнасцi прамень
Цяплом душу заўсёды сагравае.
24.11.1999
3494
ДАСТАТАК I СЦIПЛАСЦЬ
Хвалiлась ружа, што яна заўжды
Жыве ў дастатку, ёсць даброт даволi,
Ёй прапануюць клумбы i сады,
Што, як рамонкi, не бядуе ў полi.
«Затое мы далёка ад бяды, –
Казалi ружы сцiплыя рамонкi, –
Не вельмi па душы нам гарады,
Палi мiлей, жаўрук у небе звонкi».
Рамонкi прытулiлiсь на граду,
У годнасцi iм ружы адмаўлялi,
Гаспадары з'явiлiсь, на бяду,
I ружы у букет сабе сарвалi.
11.12.1999
3523 ЗНОСIНЫ
Сумленне мець заўсёды след,
Заблыталiсь памiж двух сосен,
Застаўся вельмi горкi след,
Здавалася, ад добрых зносiн.
Ды спробы новыя раблю,
Што горкi вынiк, вельмi шкода,
З прыродай зносiны люблю,
Не здатна горыч даць прырода.
Яна уцеху дасць заўжды,
Пяшчотнай i ласкавай будзе,
Ад зносiн каб не мець бяды,
Унiкнуць лепш, бо крыўдзяць людзi.
3.01.2000
3572 ЦIКАВА
Ўзяў малаток i лёгка шкло разбiў,
Хаця асколкi пазбiраць прыйдзецца,
Ды пры нагодзе зноўку так рабiў,
Было цiкава. Можа шкло не б'ецца?
Заўжды душа другая, нiбы шкло,
На сонейку брыльянтам дзiўным ззяе,
А хмара для душы прыносiць зло,
Цудоўны настрой ўраз яно знiшчае.
Не трэба выпрабоўваць болем лёс,
Бо крохкая душа, як шкло, заўсёды,
Не трэба ёй прыносiць сум ад слёз,
Ўзлятае у нябёсы хай ад згоды.
18.01.2000
3614 ВЯЛIКIЯ
I МАЛЫЯ
Паспрачалiсь жолуд i бульбiна,
У каго нейбольшыя правы,
Кажа: «Я галоўнай быць павiнна,
Ты падлеглы, бо яшчэ малы».
Ды пытанне вырашыла глеба,
Вырас дуб i распасцёр галлё,
Верхавiнай дасягнуў да неба,
А нацiна высахла ў лам'ё.
Марна без падстаў заўжды спрачацца,
Ды ганьбiць малых вялiкi звык,
Лепей дасканала разабрацца,
Хоць малы – каштоўны залатнiк.
7.02.2000
3654
СЯБРОЎКА
Жонка палiць кожны дзень
Печ-сяброўку раннем,
Я кладуся на чарэнь
Пачакаць снеданне.
Ў марах бачу кавуны,
Мроiцца чарэшня,
Ды не горшыя блiны
I смачней яечня.
Хоць мая сяброўка печ,
Цяжка з яе злезцi,
Ды зусiм другая рэч,
Калi клiчуць есцi.
22.02.2000
3655 СIНЬ У
ЗОЛАЦЕ
Спее колас, жыта налiвае,
Хутка надыходзiць час жнiва,
Ў золаце валошка расцвiтае,
Аж ад сiнi кругам галава.
Каб калоссе не страчала зерне,
Жыта зрэжа хуткая каса,
Сiнь сваю валошка ўжо не верне,
Прападзе дзiвосная краса.
З золатам валошка сябравала,
Але разам згiнула дарма,
Хай бы лепш прытулак выбiрала
Там, дзе поруч золата няма.
23.02.2000
3661 ГОЛАЯ БЯРОЗА
Прыйшла прыгожая вясновая пара,
Калi i дрэвы ведаюць каханне,
Спрачацца пачалi бяроза i сасна,
Чыё у крон найлепшае
убранне.
Лiст малады быў на бярозах, нiбы цуд,
Шыпулькi сосен мелi больш спакою,
Ды позняй восенню згас дзiўны iзумруд,
Ў бярозы крона стала залатою.
Але бяроза ганарылася дарма,
Шыпулькi не змянiлiся нямала,
Яшчэ не надышла суровая зiма,
Бяроза цалкам голаю стаяла.
25.02.2000
3665 ПАГРОЗЫ
ХАЛАДОЎ
Ад маразоў намерзне моцны лёд,
I пакутуе ў штурханiне рэчка,
Таксама сэрца стыне ад нягод,
Хаця была не надта цяжкай спрэчка.
Прыгожая i чыстая вада,
Дзiвосная ў яе люстэрцы казка,
Ад халадоў душу пячэ бяда,
Знiкае i пяшчотнасць ў ёй, i ласка.
Люстэрка рэчкi можа знiкнуць ўраз,
Заўжды iснуюць вечныя пагрозы,
Што прыйдзе у душу зiмовы час,
I ледзянымi стануць нават слёзы.
29.02.2000
3766 ЛЮБIЦЬ
IНШАГА
Можна пра другога турбавацца,
Каб сябе пазбавiць ад тугi,
Але значна лепей намагацца,
Радасць ад турбот каб меў другi.
Можна гонар баранiць другога,
Нiзашто у крыўду не даваць,
Ды ў здабытак iншаму – нiчога,
Як яго бясконца абражаць.
Можна зрабiць iншаму заўвагу,
Для яго дабро заўжды чынiць,
Каб сабе згасiць у сэрцы прагу,
Не сябе, лепш iншага любiць.
7.04.2000
3790
ПРЫГОЖАЕ ЛЮСТЭРКА
Чарот у задуменнасцi высокi,
I хваля не кранае берагi,
Глядзяць ў люстэрка возера аблокi,
Як быццам поруч небасхiл другi.
Падняўся вецер – i прапала дзiва,
Бо ураган пачаў страшэнны бой,
Пабеглi хвалi к берагу iмклiва,
Раз'юшыўся руйнуючы прыбой.
Але навошта берагам праверка,
Цi зберагуць прывабны выгляд свой?
Цi вернецца прыгожае люстэка,
Каб мець любоў, пяшчоту i спакой?
24.04.2000